Το συκώτι είναι «το βιοχημικό εργαστήριο» του οργανισμού, που εκτελεί πάνω από 400 λειτουργίες, όλες απαραίτητες για να συντηρηθούμε στη ζωή. Επιπλέον, είναι το μοναδικό όργανο που έχει τη δυνατότητα ύστερα από μία χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία αφαιρείται μεγάλο μέρος του, σε μερικές εβδομάδες να ξαναδημιουργηθεί. Ωστόσο, το πολύτιμο αυτό όργανο μπορεί να «αρρωστήσει» από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή από υπερδοσολογία αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Μπορεί επίσης να προσβληθεί από καρκίνο ή κίρρωση του ήπατος, να παρουσιάσει κολικό στη δεξιά περιοχή του υπογαστρίου (σημείο που αντιστοιχεί στο συκώτι). Ακόμα, μπορεί να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα από κάποιες μορφές ηπατίτιδας (τοπική αλλοίωση των ιστών ύστερα από βλάβη ή ερεθισμό στο συκώτι). Μάθε λοιπόν, πώς θα το προστατεύσεις από τους «εχθρούς» που το απειλούν.

ΗΠΑΤΙΤΙΔΕΣ: Νομίζεις ότι δεν σε αφορούν;

Από τις μεγαλύτερες απειλές για το συκώτι αποτελούν οι ιοί που το προσβάλλουν και που δεν είναι άλλοι από τους ιούς της ηπατίτιδας. Η ηπατίτιδα ως πάθηση θεωρείται ύπουλη, διότι τα συμπτώματά της (όταν υπάρχουν) είναι παραπλανητικά, δεδομένου ότι μοιάζουν με αυτά των ιώσεων της γαστρεντερίτιδας και της γρίπης.

Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί πέντε τύποι ιογενούς ηπατίτιδας και έχουν χαρακτηριστεί ως Α, Β, C, D και Ε. Από αυτές, η Α, η Β και τελευταία (λόγω του μεταναστευτικού κύματος) η C είναι οι ηπατίτιδες που έχουν τα πιο πολλά κρούσματα στη χώρα μας. Υπολογίζεται ότι 300.000 με 400.000 Έλληνες είναι φορείς της ηπατίτιδας Β και περίπου 200.000 της C. Και εδώ πρέπει να διευκρινιστεί πως, παρά τα κοινά τους σημεία, πρόκειται για διαφορετικές ασθένειες, που δεν πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους.

Ηπατίτιδα Α

H πιο ήπια

Είναι η φλεγμονή του συκωτιού που ευνοείται από τις κακές συνθήκες υγιεινής. Ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού μπορεί να μεταδοθεί πολύ εύκολα από μολυσμένο πόσιμο νερό, από φρούτα και λαχανικά που δεν έχουν πλυθεί καλά και, επίσης, από θαλασσινά (κυδώνια, στρείδια, μύδια) που ψαρεύονται σε μολυσμένα νερά. Επιπλέον, στις διακοπές τα γεύματα σε εστιατόρια που δεν πληρούν τους κανόνες υγιεινής μπορεί να εκθέσουν άτομα κάθε ηλικίας στον κίνδυνο της ηπατίτιδας Α. Παρ' όλα αυτά, η συγκεκριμένη ηπατίτιδα είναι μια οξεία λοίμωξη, που θεραπεύεται χωρίς να αφήνει ηπατική ή άλλη βλάβη.

Πώς εμφανίζεται: Mε ανορεξία, ναυτία, διάρροια, πόνους στην κοιλιά και συχνά –λόγω διόγκωσης του συκωτιού– ίκτερο. Καμιά φορά εμφανίζεται και με κιτρινίλα στα μάτια για 3-4 ημέρες, ενώ σε ένα μεγάλο ποσοστό δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα και συχνά δίνει την εντύπωση ελαφριάς γρίπης (με πόνους στις αρθρώσεις, γενική κατάπτωση, ανορεξία, ούρα στο χρώμα του τσαγιού ή και πυρετός μέχρι 38). Ωστόσο, όταν κάνει τον κύκλο της, υποχωρεί έπειτα από 3-6 εβδομάδες

Πώς αντιμετωπίζεται: Σε όλες τις περιπτώσεις η ηπατίτιδα Α υποχωρεί με ξεκούραση και ελαφριά διατροφή (π.χ. κατανάλωση φρούτων και τροφές χωρίς λιπαρά), χωρίς άλλες συνέπειες. Το κύριο προληπτικό μέτρο κατά της νόσου είναι το εμβόλιο, το οποίο συστήνεται προαιρετικά, ενώ άλλα βασικά μέτρα πρόληψης είναι: η αποφυγή κατανάλωσης ωμών και γενικά ύποπτων θαλασσινών και χρήσης νερού για την ποιότητα του οποίου υπάρχουν αμφιβολίες, καθώς και το πλύσιμο των χεριών πριν από το μαγείρεμα και το φαγητό.

Ηπατίτιδα Β

Σοβαρή, αλλά προλαμβάνεται με εμβολιασμό

Ο ιός της ηπατίτιδας Β (ο ΗΒV) μεταδίδεται με το αίμα, κυρίως από μολυσμένη σύριγγα, σεξουαλική επαφή αλλά και από στενή επαφή με άτομα φορείς του ιού( π.χ. με εκτίναξη σταγονιδίων αίματος στα μάτια ή σε δέρμα που παρουσιάζει ελαφρύ τραυματισμό).

Πώς εμφανίζεται: Αξίζει να σημειωθεί πως η μόλυνση με τον ιό της ηπατίτιδας Β οδηγεί σε κλινικά συμπτώματα μόνο το 1/3 των ασθενών. Δηλαδή ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει ίκτερο (κίτρινο χρώμα του δέρματος και των βολβών των ματιών), αποχρωματισμό των κοπράνων, πυρετό, ανορεξία κ.λπ. μόνο σε αυτό το ποσοστό. Το άλλο τρίτο εκδηλώνει συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης και το υπόλοιπο τρίτο δεν έχει καθόλου συμπτώματα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την ηπατίτιδα Α. Όμως, στην περίπτωση της ηπατίτιδας Β αρκετοί από αυτούς που την περνούν με ή χωρίς συμπτώματα θα παραμείνουν χρόνιοι φορείς. Τέλος, η ηπατίτιδα Β μπορεί να προκαλέσει χρόνια κατάσταση, με μακροπρόθεσμες συνέπειες την κίρρωση ή τον καρκίνο του ήπατος!

Πώς αντιμετωπίζεται: Με προληπτικό εμβολιασμό (ο οποίος έχει καθιερωθεί παγκοσμίως για την ηπατίτιδα Β) και εφαρμόζεται και στη χώρα μας από τη νεογνική ηλικία. «Ο εμβολιασμός εξασφαλίζει ανοσία σε ποσοστά 80-95% και είναι εξίσου σημαντικός και στις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Ήπατος (ΕΕΜΗ). Επίσης –όπως τονίζουν– τα τελευταία χρόνια η ηπατίτιδα Β αντιμετωπίζεται θετικά και με τα νεότερα αντιικά φάρμακα.

Ηπατίτιδα C

Αθόρυβη και επικίνδυνη

Ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού της ηπατίτιδας C είναι μέσω του μολυσμένου αίματος (μεταδίδεται κυρίως από μεταγγίσεις) αλλά και με τη σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό.

Πώς εμφανίζεται: Και οι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C είναι συχνά τελείως ασυμπτωματικοί. Η διάγνωση της νόσου γίνεται συνήθως τυχαία, ύστερα από ανάλυση αίματος στη διάρκεια ενός συνηθισμένου τσεκάπ ή άλλης ιατρικής πράξης (π.χ. αιμοδοσία). Στην Ελλάδα περίπου το 2% του πληθυσμού έχει χρόνια ηπατίτιδα C και μεγάλο μέρος του δεν το γνωρίζουν, καθώς η ηπατίτιδα C είναι μια αθόρυβη νόσος. Όμως είναι γεγονός ότι ένα 30% όσων πάσχουν –έστω και χωρίς συμπτώματα– θα αναπτύξουν μέσα σε μερικές δεκαετίες (10 με 20 χρόνια ή και περισσότερα) κίρρωση (γενικευμένη βλάβη) του ήπατος, η οποία ίσως εξελιχθεί σε καρκίνο στα επόμενα 5 με 10 χρόνια.

Πώς αντιμετωπίζεται: Δυστυχώς, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της ηπατίτιδας C. Γι’ αυτό η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. Οι ειδικοί, λοιπόν, συμβουλεύουν: εκτός από τα προληπτικά μέτρα που μπορείς να πάρεις, πρέπει κατά καιρούς να κάνεις κάποιες αιματολογικές εξετάσεις, ενώ για τη διαπίστωση της ηπατίτιδας C υπάρχει τώρα και «το τεστ με το σάλιο». Επίσης, οι φορείς ηπατίτιδας C θα πρέπει να κάνουν εμβόλια κατά της ηπατίτιδας Α και Β, καθώς μια πρόσθετη μόλυνση από αυτούς τους ιούς επιβαρύνει πολύ την κατάστασή τους.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 140

Update: Μάρτιος 2016.