Είσαι από εκείνους που επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο μόνο αν αντιληφθείς ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην όρασή σου; Καιρός να αλλάξεις τακτική. Και αυτό γιατί αρκετές παθήσεις των ματιών –στην αρχή τους– δεν εκδηλώνουν συμπτώματα . «Στο 50% των ατόμων με γλαύκωμα, η πάθηση γίνεται αντιληπτή μόνο σε προχωρημένο στάδιο. Όμως με μια απλή εξέταση που μετρά την πίεση του ματιού, η διάγνωση του γλαυκώματος γίνεται εγκαίρως» επισημαίνει o Ανδρέας Δ. Πετούνης, Διευθυντής Οφθαλμολογικού Τμήματος Γ. Ν. Πατησίων. «Η επίσκεψη λοιπόν στον οφθαλμίατρο δεν πρέπει να αμελείται. Επιπλέον, με την οφθαλμολογική εξέταση ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει και κάποιες άλλες παθήσεις του οργανισμού όπως ο διαβήτης ή η υπέρταση». Ας δούμε όμως ποιες είναι οι προληπτικές εξετάσεις των ματιών, πότε πρέπει να γίνονται και ποιες είναι αυτές που θα διαγνώσουν πιο ειδικά προβλήματα.
Πες μου πώς βλέπεις να σου πω τις... εξετάσεις σου
Τα βλέπω θολά
Έλεγξε την οπτική οξύτητα
Mε την εξέταση αυτή ο οφθαλμίατρος μπορεί να διαπιστώσει πόσο καλά βλέπεις καθώς και αν υπάρχει κάποια διαθλαστική ανωμαλία όπως είναι η μυωπία, η υπερμετρωπία ή ο αστιγματισμός.
Πώς γίνεται: Ο οφθαλμίατρος θα σε βάλει να καθίσεις σε απόσταση από έναν πίνακα με γράμματα, τα οποία θα προσπαθήσεις να διαβάσεις πρώτα χωρίς και μετά με τη βοήθεια διάφορων φακών. Ο τελικός σκοπός είναι να βρεθεί ο κατάλληλος φακός, ο οποίος θα εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή οπτική οξύτητα. Eσύ το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να εκφωνείς ό,τι βλέπεις.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται: Όλοι θα πρέπει να κάνουν τη συγκεκριμένη εξέταση τουλάχιστον μια φορά κάθε 1- 2 χρόνια. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί κάποιο πρόβλημα στην όραση ο γιατρός θα προχωρήσει σε πιο εξειδικευμένες εξετάσεις.
Εξετάσου σε ειδικά μηχανήματα
Για να επιβεβαιωθεί μια διαθλαστική ανωμαλία, ο οφθαλμίατρος θα σε εξετάσει με τη βοήθεια διάφορων μηχανημάτων. Οι κύριες μέθοδοι για να μετρηθεί ή για να διαπιστωθεί το διαθλαστικό πρόβλημα είναι η σκιασκοπία και η κερατομετρία.
Πώς γίνεται: Η εξέταση με το ειδικό όργανο που λέγεται σκιασκόπιο, πραγματοποιείται αφού πρώτα τοποθετηθούν και στα δυο μάτια ειδικές σταγόνες. Το σκιασκόπιο, προβάλλει σκιές μέσα στο μάτι τις οποίες εξουδετερώνει ο γιατρός τοποθετώντας κατάλληλους φακούς μπροστά στο μάτι. Οι φακοί που απαιτούνται γι αυτό το σκοπό είναι και οι φακοί που πρέπει να συνταγογραφηθούν.
Η κερατομετρία, από την άλλη, μετράει την ακτίνα καμπυλότητας του κερατοειδούς και μόνο τον κερατικό αστιγματισμό. Τέλος, η μέτρηση των διαθλαστικών ανωμαλιών μπορεί να γίνει και με τα αυτόματα διαθλασίμετρα.
Κάθε πότε πρέπει να εξετάζεσαι: Σε οποιαδήποτε ηλικία, όταν υπάρχουν ενδείξεις κάποιας διαθλαστικής ανωμαλίας.
Μου ανέβηκε η... πίεση
Εντόπισέ την με τονομέτρηση
Είναι μια εξέταση απλή με την οποία διαπιστώνεται η πίεση στο εσωτερικό του ματιού. Το γλαύκωμα, κυρίως οφείλεται σε αυξημένη ένδοφθάλμια πίεση (δηλαδή πίεση του υγρού, το οποίο παράγεται και απορροφάται από αγγεία του ματιού). Φυσιολογική θεωρείται η πίεση που κυμαίνεται μεταξύ 14-18 mm Hg, αν και οι περισσότεροι άνθρωποί μπορούν να ανεχθούν χωρίς πρόβλημα πίεση έως και 22mm Hg
Πώς γίνεται: O γιατρός, αφού πρώτα βάλει ειδικές αναισθητικές σταγόνες (με ένα όργανο, το τονόμετρο) χρησιμοποιεί μία ειδική συσκευή που μετρά την πίεση του ματιού. Όταν η ενδοφθάλμια πίεση είναι μεγαλύτερη από 25-26mmHg θεωρείται παθολογική και ο ασθενής χρειάζεται θεραπεία.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται: Κάθε 3 χρόνια μετά την ηλικία των 40, μια φορά το χρόνο όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος και κάθε 3-4 μήνες αν ήδη υπάρχει πρόβλημα γλαυκώματος. Επίσης, μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, σε περιπτώσεις φωτοφοβίας, μεγάλου κερατοειδή, υψηλής μυωπίας, αν υπάρχει ιστορικό σοβαρής αναιμίας ή πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη ,υπέρταση κ.α..
Κάτι τρέχει με τον... βυθό μου
Κάνε βυθοσκόπηση
Eίναι η εξέταση του βυθού του ματιού με την οποία ο οφθαλμίατρος ελέγχει το οπτικό νεύρο, την ωχρά κηλίδα και τα αγγεία. Επίσης ελέγχει το υαλοειδές σώμα και τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού για τυχόν αλλοιώσεις τους, όπως για παράδειγμα καταρράκτη, ρετινοβλάστωμα, γλαύκωμα κτλ. Αυτές οι αλλοιώσεις μπορεί να ευθύνονται για τη μείωση της οπτικής οξύτητας ή και για τον στραβισμό.
Πώς γίνεται: Οι κόρες των οφθαλμών μεγαλώνουν με χρήση σταγόνων και ο οφθαλμίατρος χρησιμοποιεί έναν ειδικό μεγεθυντικό φακό για να εξετάσει λεπτομέρειες στην ωχρά κηλίδα, το οπτικό νεύρο και τον αμφιβληστροειδή γενικότερα. Μετά την εξέταση και μέχρι να περάσει η επίδραση των σταγόνων, η κοντινή όραση μπορεί να παραμείνει θαμπή για λίγες ώρες.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται: Χρήσιμο θεωρείται να γίνεται μια φορά το χρόνο μετά την ηλικία των 40, ενώ πριν την ηλικία αυτή θα πρέπει όλοι να έχουν κάνει βυθοσκόπηση τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Οι ασθενείς με διαβήτη πρέπει να υποβάλλονται σε αυτή την εξέταση κάθε 6 -12 μήνες.
Και τρεις εξετάσεις για ειδικά προβλήματα
Μειώθηκε η όρασή μου
Έλεγξε την με περιμετρία
Η μελέτη των οπτικών πεδίων είναι μια πολύ σημαντική εξέταση και πρέπει να γίνεται πάντα όταν υπάρχει κάποια πάθηση που έχει προσβάλει το οπτικό πεδίο. Όπως λχ, το γλαύκωμα ή μια οπτική νευρίτιδα.
Πώς γίνεται: Σήμερα γίνεται με σύγχρονα αυτόματα μηχανήματα, τα περίμετρα και με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών. Κατά την εξέταση κάθεσαι μπροστά σε ένα θολωτό μηχάνημα και πατάς ένα κουμπί κάθε φορά που βλέπεις ένα μικρό φως να ανάβει μέσα στο θόλο. Το σύνολο των φωτεινών σημείων αποτελεί ένα διάγραμμα, μια γραφική παράσταση. Τα σημεία που δεν μπορεί να δει ο ασθενής αντιστοιχούν σε κατεστραμμένες νευρικές ίνες του οπτικού νεύρου και καταγράφονται σε τόνους του γκρι. Σε κάποιους τύπους οπτικών πεδίων η καταγραφή είναι έγχρωμη, και τα χρώματα σκουραίνουν, ανάλογα πάλι με την ένταση του προβλήματος.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται: Aν στο συνήθη οφθαλμολογικό έλεγχο διαπιστωθεί ότι κάτι δεν πάει καλά.(π.χ έχει μειωθεί η οπτική οξύτητα). Επίσης πρέπει να γίνεται κάθε 6 μήνες ή κάθε χρόνο σε όσους πάσχουν από γλαύκωμα ή για την παρακολούθηση ορισμένων νευροοφθαλμολογικών παθήσεων. Με την μελέτη του οπτικού πεδίου ο οφθαλμίατρος μετρά ακόμα την ευαισθησία του αμφιβληστροειδούς και την λειτουργικότητα του οπτικού νεύρου.
Λέτε να έχω υπέρταση ή διαβήτη;
Κάνε φλουροαγγειογραφία
Είναι η βασικότερη εξέταση στην παρακολούθηση και αντιμετώπιση των παθήσεων του βυθού, όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, αποφράξεις αγγείων κλπ.
Πώς γίνεται: Πρόκειται για φωτογράφιση του βυθού που γίνεται με ειδική κάμερα και κατόπιν της έγχυσης στον οργανισμό (με ένεση στο χέρι ) ειδικής χρωστικής ουσίας, η οποία διευκολύνει το γιατρό να διακρίνει καλύτερα τα αγγεία.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται: Κατά κανόνα γίνεται έπειτα από σύσταση του γιατρού σε άτομα με μειωμένη όραση, της οποίας δεν είναι ξεκάθαρα τα αίτια, καθώς και στον εντοπισμό αλλοιώσεων στην περιοχή της ωχράς κηλίδας.
Τρίπλεξ και στα μάτια μου;
Ναι με το υπερηχογράφημα οφθαλμικών αρτηριών
Σήμερα χάρη στα ψηφιακά μηχανήματα υπερήχων o οφθαλμίατρος έχει τη δυνατότητα να κάνει έγχρωμο υπερηχογράφημα οφθαλμικών αρτηριών και να παρακολουθήσει την κυκλοφορία μέσα στα αγγεία που αιματώνουν τον ίδιο τον οφθαλμό.
Πώς γίνεται: Πρόκειται για μια ανώδυνη εξέταση, χωρίς ακτινοβολία, που γίνεται μέσα σε λίγα λεπτά απευθείας πάνω στον οφθαλμό.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται: Η εξέταση συνιστάται κυρίως σε περιπτώσεις που εμποδίζεται η καλή αιμάτωση του οφθαλμού (όπως το γλαύκωμα, οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας και ο σακχαρώδης διαβήτης). Υπερηχογράφημα οφθαλμού, γίνεται επίσης προεγχειρητικά σε όσους πρόκειται να χειρουργηθούν για καταρράκτη.
Κάνε ένα οφθαλμολογικό check-up τουλάχιστον μια φορά μέχρι την ηλικία των 35-40 ετών και μετά κάθε χρόνο.
Μην ξεχνάς το παιδί
Η οφθαλμολογική εξέταση πριν το παιδί πάει στο σχολείο κρίνεται σημαντική και απαραίτητη: και αυτό γιατί στα πρώτα έξι χρόνια η όραση ακόμα αναπτύσσεται. Η εμφάνιση λοιπόν προβλημάτων, όπως είναι ο στραβισμός η παρέκκλιση δηλαδή του ενός –συνήθως- ματιού προς τα μέσα ή προς τα έξω ή προς τα πάνω ή προς τα κάτω που αφορά ένα 4-5% των παιδιών αλλά και οι αμετρωπίες –οι διαθλαστικές δηλαδή ανωμαλίες, όπως ο υπερμετρωπία, η μυωπία και ο αστιγματισμός- εμποδίζουν τη φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης στην περίοδο αυτή με αυξημένο κίνδυνο η οπτική οξύτητα του παιδιού να παραμείνει χαμηλή δηλαδή η όραση του να μην πιάσει ποτέ τα 10/10. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται όσο η ηλικία του παιδιού μεγαλώνει. Εάν δεν υπάρξει κάποια παρέμβαση μέχρι την ηλικία των έξι ετών τότε ο κίνδυνος παγίωσης ενός οφθαλμολογικού προβλήματος που θα οδηγήσει σε αμβλυωπία μεγαλώνει.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 102
Update: Ιανουάριος 2016.
