Στο φαύλο κύκλο των παθήσεων του… πολιτισμού, αυτών δηλαδή που οφείλονται κυρίως στον τρόπο ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, η υπέρταση, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, η παχυσαρκία, η αγχώδης διαταραχή, ο διαβήτης, το ευερέθιστο έντερο, κερδίζουν σταθερό έδαφος, παρουσιάζοντας παγκοσμίως -και στην Ελλάδα- ραγδαία αύξηση. Ωστόσο μερικές αλλαγές στις ανθυγιεινές συνήθειες, σίγουρα θα μπορούσαν να σώσουν εκατομμύρια ανθρώπους που απειλούνται από τις συγκεκριμένες παθήσεις.

1. ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Το κυνήγι της καριέρας ανεβάζει την πίεση

Υπολογίζεται ότι 600 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από υψηλή αρτηριακή πίεση στον ανεπτυγμένο κόσμο. Στη χώρα μας, από υπέρταση πάσχουν περίπου 2,8 εκατομμύρια Ελληνες (δηλ. σχεδόν 4 στους 10), ενώ 20.000 άτομα χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια, τα οποία σχετίζονται με την υψηλή αρτηριακή πίεση. Τα παραπάνω συμπεράσματα προκύπτουν από τη διεθνή έρευνα, επιδημιολογική μελέτη ΑΤΤΙΚΗ που διεξήχθη από την Α’ Καρδιολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Τις περισσότερες φορές η υπέρταση δεν έχει κανένα σύμπτωμα και ανακαλύπτεται τυχαία, όταν ο ασθενής για κάποιο λόγο μετρά την πίεσή του.

Οι συνήθεις ύποπτοι: η κακή διατροφή, το στρες, το κάπνισμα, η έλλειψη άσκησης, η παχυσαρκία, το κυνήγι της καριέρας και γενικά ο σύγχρονος τρόπος ζωής φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Τι να κάνεις: Σύμφωνα με τον κ. Αντώνη Ζαμπέλα, Αναπληρωτή Καθηγητή Διατροφής του Ανθρώπου, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Μέλος Δ.Σ. Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης: «βασικοί σύμμαχοι στη μάχη κατά της υπέρτασης , είναι τα φρούτα και τα λαχανικά γιατί εκτός από τις φυτικές ίνες και τις πολύτιμες βιταμίνες τους, περιέχουν και μεγάλες ποσότητες καλίου, το οποίο θεωρείται μοναδικό στην καταπολέμηση της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Επίσης, όλοι οι υπερτασικοί θα πρέπει να περιορίσουν από το καθημερινό διαιτολόγιο το αλάτι (είναι από τους πλέον επιβαρυντικούς παράγοντες, ιδίως σε άτομα με γενετική προδιάθεση), καθώς τον καφέ και το αλκοόλ».

Αλλα μέτρα που βοηθούν:

• Τακτικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης (ειδικά αν συνυπάρχει ένας ή περισσότεροι παράγοντες κινδύνου, όπως ηλικία μεγαλύτερη των 60 ετών, υπερβολικό βάρος, κάπνισμα ή καθιστική ζωή).
• Διακοπή του καπνίσματος (είναι το σπουδαιότερο βήμα για να ρυθμιστεί και να μειωθεί η πίεση).
• Συστηματική άσκηση (μπορεί να προλάβει την εμφάνιση υπέρτασης ή να μειώσει την αρτηριακή πίεση αν είναι ήδη πολύ υψηλή).
• Ελλάτωση του βάρους (κατά μέσο όρο, η μείωση του σωματικού βάρους κατά 10 κιλά, σχετίζεται με μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 5-10 mmHg.

2. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΧΡΟΝΙΑΣ ΚΟΠΩΣΗΣ

Όλα από τα χέρια σου περνάνε...

Έρευνα στη γειτονική Ιταλία έδειξε ότι ένας στους πέντε ανθρώπους εμφανίζει συμπτώματα του συνδρόμου που περιγράφονται ως ανεξήγητη ατονία, υπνηλία και αδυναμία συγκέντρωσης... Κι όλα αυτά χωρίς να υπάρχει απαραίτητα οργανικό πρόβλημα. Αφορά κυρίως τους εργαζόμενους σε στρεσογόνα επαγγέλματα, ενώ αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει, ότι το σύνδρομο παρουσιάζεται στις γυναίκες 3-4 φορές συχνότερα από ότι στους άνδρες. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία, αν κι εκτιμάται ότι κι εδώ το ποσοστό είναι μεγάλο.

Οι συνήθεις ύποπτοι: Οι επιστήμονες, μελετώντας ομάδες ατόμων με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, παρατήρησαν τα εξής: οι περισσότεροι είναι τελειομανείς, εργασιομανείς και στοχεύουν σε υψηλά επαγγελματικά στάνταρντς .Επιπλέον, δίνουν μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων για το άτομό τους και βρίσκονται σε μια συνεχή πάλη για να ανταποκριθούν στις προσωπικές και κοινωνικές απαιτήσεις, καταπιέζοντας τα βαθύτερα συναισθήματά τους.

Τι να κάνεις: Σύμφωνα με τον δρ Στήβεν Πάλμερ, ομότιμο καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σίτυ, στο Λονδίνο : «εάν ο γιατρός υποπτεύεται ότι ο ασθενής του πάσχει από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης θα πρέπει να αποκλείσει άλλες καταστάσεις που η συμπτωματολογία τους είναι παρόμοια με το σύνδρομο αυτό. Την ύπαρξη π.χ κάποιας ασθένειας που προκαλεί κόπωση (όπως είναι η αναιμία, η κατάθλιψη, η παχυσαρκία, ο αλκοολισμός, τα μεταβολικά νοσήματα κ.α). Η διάγνωση συνήθως, γίνεται με τη μέθοδο του αποκλεισμού, δηλαδή εφόσον αποκλειστούν όλα τα πιθανά νοσήματα, τότε διαπιστώνεται το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης.

Αλλα μέτρα που βοηθούν:

• Να τεθεί υπό έλεγχο η εργασιομανία.
• Σημαντικό ρόλο παίζει η σωματική άσκηση (περπάτημα, βόλευ, μπάσκετ, κολύμπι) που δρουν στην ομαλή ροή της ενέργειας σε όλο το σώμα.
• Γενικά, καλό είναι η ημέρα να αρχίζει με ένα πλούσιο πρωινό (που να περιλαμβάνει δημητριακά και φρούτα), να μην παραλείπονται γεύματα και να αποφεύγεται η υπερκατανάλωση καφέ, αλκοολούχων ποτών, καθώς και οι πλούσιες σε ζωικά λίπη τροφές, αλλά και οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη.

3. ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Λανθασμένη συμπεριφορά όχι μόνο στο τραπέζι

Σε ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα υγείας του δυτικού κόσμου εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια η παχυσαρκία, αφού πάνω από 300 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα με το βάρος τους. Περίπου το 27% των ανδρών και το 38% των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι παχύσαρκοι. Οσο για τη χώρα μας, όλες οι επιστημονικές μελέτες κάνουν λόγο για «επιδημία» παχυσαρκίας, όχι μόνο στους ενήλικους αλλά και στους εφήβους και τα παιδιά.

Οι συνήθεις ύποπτοι: Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, η τηλεόραση και οι υπολογιστές (έχουν μειώσει πολύ το χρόνο άσκησης), η κακή διατροφή (πλούσια σε ζωικά λίπη και φτωχή σε φυτικές τροφές), το στρες και η κατάθλιψη, αλλά και ο συνδυασμός όλων των παραπάνω, είναι οι σημαντικότερες αιτίες για την εξάπλωση της παχυσαρκίας.

Τι να κάνεις: Όπως επισημαίνει o δρ Ι. Ιωαννίδης Παθολόγος Διαβητολόγος, Υπεύθυνος Ιατρείου Διαβήτη και Παχυσαρκίας στο Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν. Ιωνίας: «οι ισορροπημένες δίαιτες σε συνδυασμό με άσκηση και θεραπεία, αλλά κυρίως η αλλαγή της διαιτητικής συμπεριφοράς έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα: Σε ότι αφορά τη δίαιτα, ακόμα και αν ένα άτομο αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας και ο στόχος του είναι να χάσει πολλά κιλά, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να ακολουθήσει δίαιτες κάτω των 900-1000 θερμίδων, γιατί τότε είναι πρακτικά ανέφικτο να προσλάβει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά από τις τροφές και έτσι θα βάλει σε κίνδυνο την υγεία του. Η δίαιτα για να έχει θετικό αποτέλεσμα, δεν θα πρέπει να οδηγήσει τον οργανισμό, αλλά και τις αντοχές σε οριακές καταστάσεις και φυσικά να περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες (λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, γαλακτοκομικά, κρέατα)».

Αλλα μέτρα που βοηθούν:

• Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σήμερα αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της αποτελεσματικής θεραπείας της, όταν βέβαια, οι κλασικές μέθοδοι για την απώλεια κιλών έχουν αποτύχει.
• Τα φάρμακα που βοηθούν στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με την διαιτητική αγωγή, την άσκηση και βέβαια πάντα, με την καθοδήγηση του γιατρού.

4. ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Μήπως η καθημερινότητα σου βάζει… δύσκολα;

Τελευταία, σε Ευρώπη και Αμερική έχουν διπλασιαστεί τα κρουσμάτων της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής. Μίας κατάστασης που συνδέεται με το συνεχές άγχος και την αδυναμία διαχείρισης των απαιτήσεων της καθημερινότητας λόγω των οικονομικών προβλημάτων. Στην χώρα μας ταλαιπωρεί 1 στους 5 Έλληνες και προσβάλλει εξίσου τα δύο φύλα με μεγαλύτερη συχνότητα τις γυναίκες. Περίπου το 10% των ασθενών επισκέπτεται το γιατρό παραπονούμενο για ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ένταση, ανησυχία, ημικρανία, ενώ πολύ μεγαλύτερο είναι το ποσοστό που αντιμετωπίζει το πρόβλημα αλλά δεν καταφεύγει σε ειδικό.

Οι συνήθεις ύποπτοι: «Σε πρώτο πλάνο βρίσκονται τα επαγγελματικά ή οικονομικά προβλήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η σύγχρονη ζωή δεν προκαλεί και πολλές ακόμα ανησυχίες, στις οποίες όλοι δεν αντιδρούμε με τον ίδιο τρόπο». Το πρώτο λοιπόν που πρέπει να κάνουμε, όμως, είναι να αναγνωρίσουμε τον εχθρό, την απειλή, από εκεί θα καταστρώσουμε το σχέδιο για να τον πολεμήσουμε» επισημαίνει ο Τρέβορ Τέρνερ, βρετανός ψυχίατρος.

Τι να κάνεις: Η επίσκεψη σε έναν ειδικό και η συμβουλή του για την καταπολέμηση του ανεξέλεγκτου άγχους είναι το πρώτο και σημαντικό βήμα. Τα είδη θεραπείας για την Αγχώδη Διαταραχή είναι η φαρμακοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία.

Αλλα μέτρα που βοηθούν:

• Οι ειδικοί προτείνουν αερόβια άσκηση (τρέξιμο, γρήγορο περπάτημα, ποδηλασία ή κολύμβηση) -προειδοποιούν όμως πως πρέπει να αποφεύγονται οι υπερβολές.
• Η αρωματοθεραπεία, ο βελονισμός, το μασάζ και η γιόγκα συμβάλλουν επίσης στη χαλάρωση του σώματος και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
• Τα άτομα με παρόμοιο πρόβλημα, πρέπει να αποφεύγουν ό,τι μπορεί να διεγείρει το νευρικό τους σύστημα (μεγάλες ποσότητες καφέ, τσαγιού αλκοόλ ή σοκολάτας).

5. ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Το τίμημα του... γλυκοαίματου

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας 246.000.000 άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από τη νόσο. Στην Ελλάδα ο Σακχαρώδης Διαβήτης ξεπερνά σήμερα το 7-8% του γενικού πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 700.000-800.000 συμπατριώτες μας ζουν με την πάθηση, εκ των οποίων τα 30.000 είναι παιδιά και νέοι κάτω των 30 ετών. Εάν στα νούμερα αυτά συνυπολογιστεί περίπου ένα 5% ατόμων που δεν γνωρίζουν ότι έχουν διαβήτη, τότε το πρόβλημα λαμβάνει επιδημικές διαστάσεις.

Οι συνήθεις ύποπτοι: Οι επιδημιολογικές μελέτες συνδέουν άμεσα το διαβήτη με μια άλλη ασθένεια της εποχής, την παχυσαρκία, αλλά και την κακή διατροφή, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και επομένως τη μη πρόληψη.

Τι να κάνεις: Όπως επισημαίνει ο κ. Χρ. Ζούπας Επιστημονικά Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου, Νοσοκομείο «ΥΓΕΙΑ»: «από τη στιγμή που θα διαγνωστεί ο διαβήτης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με χορήγηση ινσουλίνης (ο τύπου 1) ή φαρμακευτική αγωγή (ο τύπου 2), εφαρμογή κατάλληλου διαιτολογίου και σωστή εκπαίδευση γύρω από τη νόσο και τις ιδιαιτερότητες της. Η καλή ρύθμιση (συχνή παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και η διατήρησή τους σε φυσιολογικά επίπεδα) οδηγούν σε καλή ποιότητα ζωής, χωρίς νοσηλείες για οξείες επιπλοκές (υπογλυκαιμία, διαβητικό κώμα) και το σπουδαιότερο χωρίς χρόνιες επιπλοκές σε διάφορα όργανα του σώματος».

Αλλα μέτρα που βοηθούν:

• Το καθημερινό περπάτημα για 30 λεπτά, η αποφυγή γλυκισμάτων, λιπαρών κι αναψυκτικών, η εφαρμογή της μεσογειακής δίαιτας (όσπρια, λαχανικά, φρούτα, ελαιόλαδο ), ο προληπτικός έλεγχος, ιδίως σε ανθρώπους με επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό ή παχύσαρκους.

6. ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟ ΕΝΤΕΡΟ

Μήπως γιατί τα θέλεις όλα τέλεια;

Το «σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου» ή σπαστική κολίτιδα, ταλαιπωρεί το 1/4 του γενικού πληθυσμού ενώ συνήθως «προτιμά» τα αγχώδη και τελειομανή άτομα, και ιδιαίτερα τις νεες γυναίκες. Πρόκειται για διαταραχή της κινητικότητας του παχέως εντέρου που αλλοτε συσπάται έντονα (προκαλώντας διάρροια) κι άλλοτε αδρανεί (προκαλώντας δυσκοιλιότητα). Συχνά υπάρχουν και εναλλαγές διάρροιας με δυσκοιλιότητα ή εμφανίζονται κατά διαστήματα (κυρίως μετά τα γεύματα) πόνοι στην κοιλιά και σπασμοί κατά μήκος του εντέρου.

Οι συνήθεις ύποπτοι: Η κατανάλωση του επονομαζόμενου junk food, το άγχος, το κάπνισμα η υπερκατανάλωση καφέ, αλκοόλ κλπ.

Τι να κάνεις: Σύμφωνα με τον κ. Ιωάννη Βλαχογιαννάκο, επιμελητή Β’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής Γ.Ν.Α. « ο Ευαγγελισμός »: «η σπαστική κολίτιδα, αν και ενοχλητική, είναι μια λειτουργική (και όχι παθολογική) διαταραχή, που δεν εγκυμονεί κινδύνους. Ωστόσο, επειδή τα συμπτώματα της μοιάζουν με αυτά του καρκίνου, το πρώτο που επιβάλλεται είναι ο ιατρικός έλεγχο, για τον αποκλεισμό αυτής της νόσου. Το επόμενο βήμα αφορά τη διατροφή: μικρές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μπορούν να ανακουφίσουν δραστικά και να ελαχιστοποιήσουν τα συμπτώματα. Με δυο λόγια πρέπει να αποφεύγονται τα τρόφιμα που δημιουργούν σπασμό στο έντερο».

Αλλα μέτρα που βοηθούν:

• Στη φάση της δυσκοιλιότητας, καλύτερα να καταναλώνονται τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες: π.χ δημητριακά ολικής άλεσης, βραστά λαχανικά και άφθονο νερό. Στη φάση της διάρροιας, προτιμότερο είναι το ρύζι, τα ζυμαρικά, τα βρασμένα καρότα και πατάτες.
• Γενικά να αποφεύγονται τα πολύ λιπαρά φαγητά με καρυκεύματα, το γάλα, τα αεριούχα αναψυκτικά.
• Βοηθούν επίσης τα μικρά γεύματα και τα προβιοτικά (ζωντανά στελέχη βακτηρίων που προστίθενται κυρίως στο γιαούρτι).

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 103

Update: Δεκέμβριος 2015.