Οι λανθασμένες διαγνώσεις είναι ένα θέμα που προβληματίζει όχι μόνο τους ασθενείς αλλά και τους ίδιους τους γιατρούς. Ωστόσο συμβαίνουν, και μάλιστα αρκετά συχνά. αμερικανική μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση JAMA, έδειξε ότι οι ανακριβείς ή οι λανθασμένες διαγνώσεις είναι συχνότερες στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και αρκετές φορές θέτουν τους ασθενείς σε κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών. Οι αιτίες μιας λανθασμένης διάγνωση οφείλονται κυρίως στο ότι ορισμένα συμπτώματα, όπως π.χ. η δύσπνοια, το λαχάνιασμα, ο πόνος στην κοιλιά, η κόπωση και πολλά ακόμα, είναι ενδείξεις πολλών ασθενειών.
Ας δούμε, λοιπόν, πώς και γιατί, σύμφωνα με τις στατιστικές, οι παρακάτω πέντε παθήσεις είναι αυτές που μπερδεύουν συχνότερα το γιατρό.
1. Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Έλεγχος στα παραπλανητικά συμπτώματα
Τι είναι: Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου είναι μια λειτουργική διαταραχή, που σχετίζεται με την κινητικότητα του παχέος εντέρου. Άλλοτε συσπάται έντονα (προκαλώντας διάρροια) και άλλοτε αδρανεί (προκαλώντας δυσκοιλιότητα). Πολλές φορές υπάρχουν και εναλλαγές διάρροιας με δυσκοιλιότητα ή εμφανίζονται κατά διαστήματα (κυρίως μετά τα γεύματα) πόνοι στην κοιλιά και σπασμοί κατά μήκος του εντέρου.
Με τι το μπερδεύουν: Επειδή τα συμπτώματα περιλαμβάνουν φούσκωμα και πόνο στην κοιλιά, διάρροια ή δυσκοιλιότητα –τα οποία συνδέονται και με άλλες καταστάσεις του εντέρου, όπως καρκίνος, φλεγμονές, κοιλιοκάκη–, το πρώτο που επιβάλλεται (για τον αποκλεισμό αυτών των νόσων) είναι ο ιατρικός έλεγχος από γαστρεντερολόγο.
Πώς γίνεται η διάγνωση: Με μια απλή κλινική εξέταση. Aν υπάρχει υπόνοια οργανικού προβλήματος, ο γιατρός θα συστήσει επιπλέον εξετάσεις, όπως λ.χ. κολονοσκόπηση, αιματολογικό έλεγχο και ακτινολογική εξέταση του εντέρου με βαριούχο υποκλυσμό. Όπως επισημαίνουν από το ΕΛΙΓΑΣΤ (Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής): στόχος των εξετάσεων είναι να αποκλειστεί κάποια οργανική βλάβη του εντέρου, που προκαλεί παρόμοια συμπτώματα (ιδιαίτερα όταν τα άτομα είναι άνω των 40-50 ετών και με οικογενειακό ιστορικό φλεγμονών του εντέρου).
Ποιο είναι το επόμενο βήμα: Συνήθως χορηγούνται σπασμολυτικά φάρμακα, τα οποία περιορίζουν τις ενοχλήσεις. Στην περίπτωση διάρροιας, ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει αντιδιαρροϊκά φάρμακα, ενώ αν το σύνδρομο εκδηλώνεται με δυσκοιλιότητα, μπορεί να δώσει κάποιο υπακτικό. Το επόμενο βήμα αφορά και τη διατροφή, η οποία πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την περίπτωση. Στη φάση της διάρροιας είναι σκόπιμο να μειώνονται οι τροφές που περιέχουν πολλές φυτικές ίνες. Aντίθετα, σε περιπτώσεις που το σύνδρομο εκδηλώνεται με επίμονη δυσκοιλιότητα η λήψη –με μέτρο– τροφών που περιέχουν φυτικές ίνες είναι απαραίτητη. Επίσης πρέπει να αποφεύγονται τα τρόφιμα που προκαλούν φούσκωμα.
2. Ινομυαλγία
Μοιάζει, αλλά δεν είναι αρθρίτιδα
Τι είναι: H ινομυαλγία είναι μια ασθένεια κατά την οποία οι μύες και οι ινώδεις ιστοί εκδηλώνουν πόνο (άλγος) και ευαισθησία. Ο πόνος εκτείνεται σε όλο το σώμα, κυρίως στους μυς των ώμων, των γλουτών, του αυχένα και της μέσης. Επίσης η ινομυαλγία συχνά προκαλεί διαταραχές στον ύπνο, αίσθημα κόπωσης, ενώ προσβάλλει και συνδετικούς ιστούς, όπως είναι οι σύνδεσμοι και οι τένοντες, χωρίς όμως να προσβάλλει τις αρθρώσεις. Συνεπώς δεν είναι μορφή αρθρίτιδας και δεν προκαλεί μόνιμες βλάβες. Ωστόσο για τη διάγνωση αλλά και την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αγωγής είναι σημαντικό να έχει ο ασθενής ένα γιατρό που γνωρίζει καλά τη νόσο.
Με τι την μπερδεύουν: Αν και υπάρχουν γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων που γνωρίζουν καλά την πάθηση (όπως γενικοί οικογενειακοί γιατροί, παθολόγοι και ρευματολόγοι), η διάγνωση της ινομυαλγίας μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη, καθώς συχνά μπερδεύεται με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και άλλες διαταραχές. Επίσης επειδή πολλοί άνθρωποι με ινομυαλγία παρουσιάζουν και ακανόνιστη κινητικότητα του εντέρου (εναλλαγές διάρροιας με δυσκοιλιότητα), ειδικά ο γαστρεντερολόγος μπορεί να θεωρήσει ότι πρόκειται για σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και όχι για ινομυαλγία.
Πώς γίνεται η διάγνωση: Oι γιατροί για τη διάγνωση της ινομυαλγίας βασίζονται στην παρουσία των σημείων ευαισθησίας που εντοπίζονται σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος. Δηλαδή η ινομυαλγία μπορεί να επιβεβαιωθεί αν στα 11 από τα 18 σημεία που εμφανίζουν ιδιαίτερη ευαισθησία στην πίεση, όταν πιέζονται, προκαλείται και έντονος πόνος.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα: Οι ασθενείς πρέπει να συμμορφώνονται στις οδηγίες των ειδικών, να παίρνουν τα φάρμακά τους, να κοιμούνται αρκετά, να κάνουν τη σωματική άσκηση που τους συστήνεται, να ακολουθούν υγιεινή διατροφή, να διατηρούν κανονικό βάρος σώματος. Πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι το περπάτημα, το κολύμπι ή η ποδηλασία για 15-20 λεπτά την ημέρα μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της ινομυαλγίας. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις πως η αερόβια άσκηση (μέτριας προς υψηλής έντασης) βοηθά να υποχωρήσουν τα συμπτώματα.
3. Πνευμονική υπέρταση
Όταν μπερδεύεται με το άσθμα
Τι είναι: Η πνευμονική υπέρταση (ΠΥ) είναι μια σοβαρή και απειλητική για τη ζωή νόσος της καρδιάς και των πνευμόνων, στην οποία η πίεση του αίματος στις πνευμονικές αρτηρίες είναι πάνω από 25 mm Hg (χιλιοστά στήλης υδραργύρου). Κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια της δεξιάς κοιλίας της καρδιάς ή ακόμα και στο θάνατο.
Με τι την μπερδεύουν: Oπως επισημαίνει ο κ. Γεώργιος Γιαννακούλας, λέκτορας Καρδιολογίας του ΑΠΘ, υπεύθυνος Τμήματος Συγγενούς Καρδιοπάθειας και Πνευμονικής Υπέρτασης νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ: «Επειδή πολλά από τα αρχικά συμπτώματα της ΠΥ –δύσπνοια, λαχάνιασμα, σφίξιμο στο θώρακα, μελάνιασμα χειλιών και άκρων, καθώς και κόπωση– είναι ήπια και μη ειδικά, με αποτέλεσμα να μπερδεύονται με κοινές διαγνώσεις, όπως π.χ το άσθμα, η διάγνωση γίνεται συχνά όταν η νόσος έχει γίνει ήδη πολύ σοβαρή. Για το λόγο αυτό είναι επιβεβλημένο οι ασθενείς να παρακολουθούνται από εξειδικευμένους γιατρούς στη νόσο και σε ειδικά κέντρα με καταρτισμένο υγειονομικό προσωπικό».
Πώς γίνεται η διάγνωση: Από τη στιγμή που θα τεθεί η υποψία πνευμονικής υπέρτασης, η διαγνωστική διερεύνηση ξεκινά με τρεις βασικές εξετάσεις: ηλεκτροκαρδιογράφημα, ακτινογραφία θώρακος και υπερηχογράφημα καρδιάς. Το τελευταίο αποτελεί εξαιρετικά χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο, καθώς μπορεί να ανιχνεύσει την αύξηση της πνευμονικής πίεσης.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα: H πνευμονική υπέρταση ταξινομείται κλινικά σε 5 ομάδες, σύμφωνα με το αίτιο στο οποίο οφείλεται. Η έγκαιρη έναρξη της ειδικής φαρμακευτικής αγωγής και η συχνή παρακολούθηση των ασθενών από καρδιολόγο εξασφαλίζουν τον έλεγχο και τη σωστή αντιμετώπιση της νόσου.
4. Ερυθηματώδης λύκος
Ο πιο δύσκολος «εχθρός»
Τι είναι: Είναι μια αυτοάνοση, κατεξοχήν γυναικεία ασθένεια. Μπορεί να στοχεύσει συγχρόνως το δέρμα, τις αρθρώσεις, τους νεφρούς, το κεντρικό νευρικό σύστημα, την καρδιά, τους πνεύμονες – με λίγα λόγια, αδιακρίτως όλα τα όργανα, αποτελώντας ένα δύσκολο «εχθρό» για τους ειδικούς, όπως αναφέρει η ερευνήτρια Kristin Palmsten, του Harvard School of Public Health.
Με τι τον μπερδεύουν: Ο ερυθηματώδης λύκος συχνά μπερδεύεται με γρίπη, αρθρίτιδα, στρες και πολλά άλλα, καθώς τα συμπτώματά του μπορεί να περιλαμβάνουν αίσθημα εξάντλησης, μυϊκούς πόνους, κεφαλαλγία, πρησμένες και δύσκαμπτες αρθρώσεις (χωρίς όμως καταστροφή των αρθρώσεων). «Άλλα συμπτώματα της νόσου είναι η αλωπεκία, η φωτοευαισθησία, το χαρακτηριστικό ερυθρό εξάνθημα στο πρόσωπο που μοιάζει με πεταλούδα, όπως και εξανθήματα στον κορμό και στα πάνω άκρα, που μοιάζουν πολύ με εκείνες της σκλήρυνσης κατά πλάκας», σχολιάζει η ερευνήτρια.
Πώς γίνεται η διάγνωση: Οι υπάρχουσες εξετάσεις εντοπισμού συγκεκριμένων αντισωμάτων (αντιπυρηνικά αντισώματα) στο αίμα των ασθενών έχουν βοηθήσει σημαντικά στην κατά το δυνατόν έγκαιρη ανίχνευση των περιπτώσεων της νόσου. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε κάποιους ασθενείς η ύπαρξη αντισωμάτων μπορεί να προηγηθεί ακόμη και κατά πέντε χρόνια της εκδήλωσης των πρώτων συμπτωμάτων, παρέχοντας πολύτιμο χρόνο για προληπτική δράση.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα: Πέρα από μια σειρά προληπτικών εξετάσεων για την παρακολούθηση της νόσου, οι ασθενείς πρέπει να φροντίζουν γενικότερα την υγεία τους με υγιεινή διατροφή και μια σωστή ισορροπία μεταξύ άσκησης και ανάπαυσης. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η διαχείριση του στρες που συνεπάγεται μια τέτοια δύσκολη κατάσταση.
5. Ενδομητρίωση
Η λαπαροσκόπηση θα λύσει το αίνιγμα…
Τι είναι: Η ενδομητρίωση αποδίδεται σε κάποια κύτταρα του ενδομητρίου, τα οποία ξεφεύγουν από το εσωτερικό της μήτρας και εγκαθίστανται σε διάφορα σημεία της κοιλιάς, δημιουργώντας κατά κάποιον τρόπο μικρές αποικίες εκτός της κοιλότητας της μήτρας. Οι αποικίες αυτές σε πολλές γυναίκες προκαλούν κάθε μήνα διάφορα δυσάρεστα συμπτώματα (ανωμαλίες στην έμμηνο ρήση, πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή κ.λπ.). Ωστόσο, όπως επισημαίνουν από την Ελληνική Εταιρεία Ενδομητρίωσης, υπάρχουν και γυναίκες που δεν έχουν κανένα σύμπτωμα και μαθαίνουν ότι πάσχουν από ενδομητρίωση στην προσπάθειά τους να βρουν την αιτία που δεν μπορούν να κάνουν παιδί.
Με τι την μπερδεύουν: Οι συχνές και εκτεταμένες αιμορραγίες, ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά πριν από την περίοδο ή κατά τη διάρκεια του σεξ μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένη διάγνωση: ύπαρξη π.χ ινομυωμάτων, κυστών ή καρκίνου στις ωοθήκες ή απλώς να θεωρηθεί σαν φυσιολογικός εμμηνορυσιακός πόνος. Επίσης, σε προχωρημένο στάδιο η ενδομητρίωση μπορεί να επηρεάσει την κύστη ή το έντερο και να δημιουργήσει συμπτώματα όπως συχνή και επώδυνη ούρηση κ.ά., μπερδεύοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση.
Πώς γίνεται η διάγνωση: Η κλινική εξέταση από το γυναικολόγο βοηθά στη διάγνωση μόλις του 4-17% των περιπτώσεων ενδομητρίωσης. Είναι πιθανό, λοιπόν, ο γιατρός να συστήσει και πρόσθετες εξετάσεις, για να βεβαιωθεί ότι όντως πρόκειται για ενδομητρίωση και να προτείνει την κατάλληλη αγωγή. Ένας γιατρός μπορεί να διαγνώσει με σιγουριά την ενδομητρίωση με τη λαπαροσκόπηση. Αυτή η μέθοδος επιτρέπει επίσης στο γιατρό να αποκλείσει άλλες παθήσεις με τα ίδια συμπτώματα, όπως ο καρκίνος των ωοθηκών κ.λπ.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα: Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο της νόσου και μπορεί να είναι φαρμακευτική, χειρουργική ή συνδυασμός των δύο. Η φαρμακευτική αγωγή συνίσταται σε ορμονική θεραπεία με αντισυλληπτικά δισκία, ενώ η χειρουργική θεραπεία στοχεύει στον καυτηριασμό όλων των ορατών ενδομητριακών εστιών, καθώς και να αντιμετωπιστούν οι συμφύσεις και οι κύστες στις ωοθήκες, όταν υπάρχουν.
ΔΩΣΕ ΤΙΣ ΣΩΣΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Σύμφωνα με τις στατιστικές, οι αιτίες της λανθασμένης διάγνωσης συνήθως περιλαμβάνουν αποσπασματικές ή ελλιπείς πληροφορίες, ανεπαρκή χρόνο για την αξιολόγηση του ασθενούς και ελλιπές ιατρικό ιστορικό.
Γι' αυτό όταν επισκέπτεσαι το γιατρό:
- Δώσε τις σωστές πληροφορίες για το ιστορικό σου.
- Έκφρασε με σαφήνεια και λεπτομέρειες τα συμπτώματα και ανάφερε ό,τι σε απασχολεί, έστω και αν δεν θεωρείς ότι είναι σημαντικό.
- Ενημέρωσέ τον επίσης, αν ακολουθείς κάποια συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή. Πολλά φάρμακα προκαλούν παρενέργειες παρόμοιες με τα τυχόν συμπτώματα που έχεις.
- Κράτησε ακόμη σημειώσεις για τις ημέρες που αντιμετώπισες τα πιο έντονα συμπτώματα και πάρε τες μαζί σου όταν επισκεφθείς το γιατρό. Μπορεί να φανούν χρήσιμες.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 172
Update: Νοέμβριος 2015.
