Γιατί δεν μαγείρεψα, γιατί κανόνισα να πάω εκδρομή αφήνοντας τα παιδιά στη γιαγιά τους, γιατί έκανα την άρρωστη και δεν πήγα στο γραφείο; Η ενοχή δεν είναι τυχαία γένους θηλυκού. Μήπως ήρθε ο καιρός να απαλλαγείς μια και καλή άπό τις ενοχές που σε βαραίνουν;
Υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που, ό,τι κι αν κάνουν, έχουν καθαρή συνείδηση και την αίσθηση πως έπραξαν ό,τι καλύτερο μπορούσαν και σ' όποιον δεν αρέσει, πρόβλημά του. Υπάρχουν όμως κι άλλοι που, έτσι και τολμήσουν να βάλουν τη δική τους βολή ή εξυπηρέτηση πάνω από των υπολοίπων, βασανίζονται ύστερα από ατέλειωτες τύψεις. Πρόκειται για το ενοχικό σύνδρομο, που κατατρέχει κυρίως τις γυναίκες, οι οποίες έχουν από τη φύση τους την τάση να γίνονται θυσία για όλους αυτούς που αγαπούν αλλά και για αρκετούς ακόμη.
Η άλλη όψη του νομίσματος
Φυσικά η ενοχή από μόνη της δεν είναι κακό πράγμα: Τουναντίον. Είναι ένα από τα γνωρίσματα της πνευματικής ανωτερότητας του ανθρώπου, που τον διαχωρίζουν από τα ζώα και βάζουν φρένο στα κατώτερα ένστικτά του. Η ενοχή μάς βοηθά να βελτιωνόμαστε και να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Μόνο που σε ορισμένους ανθρώπους ξεπερνά τα όρια. Ο φόβος ότι στενοχώρησαν, έβλαψαν, ζημίωσαν τους άλλους πολλές φορές γίνεται υπερβολικός. Και καταλήγει να φθείρει και τους ίδιους, καταδικάζοντάς τους να δεσμεύονται συνέχεια από αυτό το ενοχικό σύνδρομο και να μην μπορούν να διεκδικήσουν και να απολαύσουν τίποτε για τον εαυτό τους. Υπάρχει λοιπόν καλή και κακή ενοχή.
Όμως πώς τις ξεχωρίζουμε;
Η ενοχή είναι καλή όταν:
Δίνει έμφαση στο γεγονός ότι διέπραξες μια πράξη αντικειμενικά επιλήψιμη, χωρίς όμως να σε οδηγεί στο να υποτιμάςτον εαυτό σου. Δεν προέρχεται από το γεγονός ότι φέρθηκες με τρόπο κατακριτέο από τους άλλους, αλλά από το γεγονός ότι εκείνο που έκανες μπορεί να προκαλέσει κάποιο κακό. Δεν καταστρέφει την αυτοεκτίμησή σου και αφήνει περιθώριο να βελτιωθείς στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Βάλε τα πράγματα στη θέση τους:
Κάθε φορά που αισθάνεσαι ενοχή, αντί να παρασύρεις απ' όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα, αποστασιοποιήσου και...
Η ενοχή είναι κακή όταν:
Το... ενοχόμετρο
Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις για να δεις πόσο σε κυνηγούν οι... Ερινύες της ενοχής και πόσο καταφέρνεις να ξεπερνάς αυτό το φθοροποιό συναίσθημα.
1. Όταν πήγαινες σχολείο και έπαιρνες κακό βαθμό
Α. Υπολόγιζες πόσους ακόμα χαμηλούς βαθμούς έχειςκι αν κινδύνευες να κοπείς.
Β. Ένιωθες απίστευτα άσχημα.
Γ. Υποσχόσουν ότι δεν θα ξανασυμβεί.
2. Υποσχέθηκες στον αγαπημένο σου ότι θα περνούσατε μαζί μια ξεχωριστή βραδιά. Όμως κάτι απροσδόκητο προκύπτει το απόγευμα και πρέπει να αλλάξει τα σχέδιά σου.
Α. Παρόλο που λυπάσαι, του τηλεφωνείς και του λες ότι πρέπει να αναβάλλεις τη βραδιά.
Β. Δεν ξέρεις πώς να του το πεις και κάθεσαι με τις ώρες ψάχνοντας έναν τρόπο να το «σερβίρεις».
Γ. Προσπάθεις να βρεις έναν τρόπο να συνδυάσεις και την υποχρέωση και τη συνάντησή σου.
3. Η μητέρα σου επιμένει να επεμβαίνει υπερβολικά κατά τη γνώμη σου στα προσωπικά σου.
Α. Δεν της λες τίποτα και αμφιταλαντεύεσαι ανάμεσα στο θυμό και τις τύψεις, αφού η καημένη το λέει για το καλό σου.
Β. Της λες καθαρά ότι έχεις ανάγκη να νιώθεις πιο ελεύθερη.
Γ. Προσπαθες να της δώσεις να καταλάβει με πλάγιο τρόπο ότι σε καταπιέζει η επέμβασή της.
4. Ξαπλώνεις στο κρεβάτι έπειτα από μια κουραστική μέρα και θέλεις να κοιμηθείς, αλλά ο σύντροφός σου έχει άλλες διαθέσεις.
Α. Τον χαϊδεύεις τρυφερά και του λεςπολύ γλυκά ότι απόψε δεν αντέχεις να κάνεις σεξ.
Β. Ανταποκρίνεσαι, αλλά προσπαθείς να συντομεύσεις τη διαδικασία.
Γ. Το κάνεις, και μάλιστα με την απαιτούμενη προσποίηση, για να μη νιώσει απόρριψη, αλλά μέσα σου είσαι έξω φρενών.
5. Την πρώτη μέρα της άδειας από τη δουλειά:
Α. Αφιερώνεις το πρωινό για να διεκπεραιώσεις διάφορες εκκρεμότητες που αναβάλλεις από καιρό, αλλά το απόγευμα είναι όλο δικό σου.
Β. Οργανώνεις κάθε στιγμή, ώστε να εκμεταλλευτείς το χρόνο σου στο έπακρο. Το βράδυ είσαι πτώμα.
Γ. Απολαμβάνεις όλη τη μέρα, κάνοντας μόνο ό,τι σου αρέσει.
6. Ξέχασες τα γενέθλια του καλού σας κι όταν πια τα θυμάσαι, τα καταστήματα έχουν κλείσει. Όταν τον συναντάς:
Α. Δεν λες κουβέντα και αποφασίζεις αύριο να του πάρεις ένα καλύτερο δώρο.
Β. Τον αγκαλιάζεις με θέρμη και του λες ότι το δώρο του είναι να του κάνεις το τραπέζι σε ένα καλό εστιατόριο.
Γ. Του ζητάς συγγνώμη με σπαραγμό ψυχής και όλο το βράδυ απολογείσαι για την αφηρημάδα σου.
8. Είναι βράδυ, είσαι πτώμα και μια φίλη σου τηλεφωνεί ζητώντας να πας να της κάνεις παρέα, γιατί είναι στις μαύρες της μετά τον πρόσφατο χωρισμό της.
Α. Πίνεις ένα διπλό καφέ και πηγαίνεις, ενώ σε όλο το δρόμο μετανιώνεις που δεν είπες ότι δεν είσαι σε θέση να βγεις.
Β. Μιλάς στο τηλέφωνο, ενώ προσπαθείς να αποφασίσεις τι να κάνεις κι αν μπορείς να το αποφύγεις.
Γ. Λες ότι είσαι πτώμα και δεν αντέχειςνα βγεις αλλά μπορείτε να τα πείτε από το τηλέφωνο.
9. Ο πιο αγαπημένος σας ήρωας των παραμυθιών είναι:
Α. Ο Πινόκιο.
Β. Η Μαίρη Πόπινς.
Γ. Ο Πίτερ Παν.
Μέτρησε αν έχεις περισσότερα Α, Β ή Γ
Περισσότερα Α: έχεις την ικανότητα να κρίνεις τις πράξεις σου με αρκετή αντικειμενικότητα, ώστε να επιτρέπεις στον εαυτό σου τύψεις μόνο όταν οι πράξεις το αξίζουν. Αγαπάς αρκετά τον εαυτό σου και τον φροντίζεις. Παρ' όλα αυτά αναλαμβάνεις χωρίς δισταγμό την ευθύνη των σφαλμάτων σου, φτάνει βέβαια να πρόκειται για λάθη. Αντίθετα, δεν είσαι διατεθειμένη να αφήσεις κανέναν να σε φορτώσει με ενοχές όταν θέλεις να διεκδικήσεις τα δικαιώματα και την ελευθερία σου.
Περισσότερα Β: αυτοί που σεπεριβάλλουν προσπαθούν όλο και περισσότερο να σε κάνουν να αισθανθείς ενοχές, αλλά εσύ αντιστέκεσαι και δεν υποκύπτεις εύκολα στους ψυχολογικούς εκβιασμούς. Έχεις συναίσθηση ότι πρέπει να ακούς τις δικές σου προτεραιότητες πρώτα από των άλλων, αλλά δεν καταφέρνεις πάντα να αποφεύγεις τα «καπελώματα» από γονείς, φίλους, συναδέλφους. Πάντως βρίσκεσαι σε καλό δρόμο.
Περισσότερα Γ: διαρκώς περνάς κρίσεις ενοχής. Αισθάνεσαι ένοχη για τη δυστυχία των άλλων, όχι μόνο όταν τυχαίνει να φερθείς με όχι και τόσο άψογο τρόπο, αλλά και όποτε παραδίδεσαι στην πολυτέλεια να κάνεις κάτι αποκλειστικά για εσένα. Για να εξαγοράσεις τις τύψεις σου, κάνεις ακόμα πιο πολλές θυσίες και παραιτείσαι από το δικαίωμα να είσαι και να νιώθεις ελεύθερη, ενώ υπερβάλλεις ως προς τη διαθεσιμότητά σου απέναντι στους άλλους. Μήπως το έχεις παρακάνει;
Από την Ελεωνόρα Ηλιοπούλου, Επιμέλεια: Κατερίνα Πατούλια
