Tα ταραγμένα συναισθήματα αντικατοπτρίζουν περισσότερο την κακή μας προδιάθεση, τη «ματιά» μας στα γεγονότα παρά την ουσία και τις συνθήκες μέσα στις οποίες αυτά εξελίσσονται. Η διάθεσή μας διαμορφώνεται από την «ερμηνεία» που εμείς δίνουμε στην καθημερινότητα, με βάση τις πεποιθήσεις μας. Η άποψη αυτή της ψυχολογίας πηγάζει από τους στωικούς φιλοσόφους «Κάθε πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο όσο νομίζεις». Αποτελεί, όμως, τη βάση για την οργάνωση μιας νέας στρατηγικής αντιμετώπισης του άγχους, της φοβίας, της μελαγχολίας και της κατάθλιψης.
Οι αγχώδεις διαταραχές οφείλονται συχνά στην υπερεκτίμηση του ενδεχόμενου κινδύνου κάποιων καταστάσεων. Ο κίνδυνος είναι μεγεθυμένος και φανταστικός παρά υπαρκτός. Ολα γονιμοποιούνται στο περιβάλλον των υπεραπαιτήσεων και των υποχρεώσεων της σύγχρονης πραγματικότητας. Σε έναν κόσμο χρεώσεων, ελλειμμάτων και απαιτήσεων, μέτρο ο άνθρωπος: «Πώς τα αντιλαμβανόμαστε και πώς τα αντιμετωπίζουμε εμείς». Διαφορετική ματιά απέναντι στις καταστάσεις, αξιοκρατική ιεράρχηση των προβλημάτων, ανάλογες λύσεις, σταδιακά επιχειρούμενες.
Η σύγχρονη ψυχοθεραπεία συνιστά συγκεκριμένες στρατηγικές: Διδάσκει την ανάλυση του γεγονότος. Την τεκμηρίωση του μεγέθους του προβλήματος. Την αναδόμηση της συμπεριφοράς των σκέψεων, των συναισθημάτων. Η νίκη γίνεται ευκολότερη όταν γνωρίζουμε τη δυναμικότητα του εχθρού. Το άτομο αναλύοντας τα συναισθήματά του συνειδητοποιεί ότι το άγχος είναι προαίσθημα πιθανής απειλής.
Φόβος είναι η αίσθηση απειλής από έναν κίνδυνο που είναι πραγματικός και ορατός. Οδηγούμε ένα αυτοκίνητο που μόλις έσπασαν τα φρένα. Ενώ φοβία είναι ο παθολογικός αγχώδης φόβος μεγάλης διάρκειας νευρασθενικών ατόμων. Π.χ. δεν οδηγούν σε εθνικό δρόμο, μήπως το αυτοκίνητο χαλάσει στη διαδρομή. Το άτομο αναγνωρίζει την υπερβολή, αλλά δεν μπορεί να την ελέγξει, και αποφεύγει ό,τι την προκαλεί.
Οι καταστάσεις πανικού είναι παραδείγματα έκρηξης αυτών των εξωπραγματικών συνήθως συναισθημάτων, όταν το άτομο νομίζει ότι εγκλωβίζεται στο περιβάλλον που του γεννά τον δικό του προσωπικό φόβο. Οι κρίσεις πανικού αποδιοργανώνουν στιγμιαία κάθε προσωπικότητα που υποφέρει. Αδικα και αναίτια. Ανεξάρτητα της ευφυΐας του.
Αυτές οι ψυχοπαθολικές καταστάσεις είναι συχνά αθεράπευτες. Οι έρευνες, όμως, αποδεικνύουν ότι μπορεί να προκύψει βελτίωση πάνω από το 75% σε άτομα που ακολούθησαν ένα θεραπευτικό πρόγραμμα. Υπάρχει βάση για ψυχολογική ανάλυση, δηλ. «γνωσιακή θεραπεία», που συνοδεύεται συνήθως με την ανάλογη φαρμακευτική.
Εδώ είναι η αρχή του «λάθους». Οι ασθενείς νομίζουν ότι με φάρμακα αποκαθίστανται. Η βάση της θεραπείας, όμως, βρίσκεται στην ψυχολογική εκπαίδευση της προληπτικής αναχαίτισης των αναζωπυρώσεων που εμφανίζουν αυτά τα ψυχικά νοσήματα. Η θεραπεία είναι ένα συνειδητοποιημένο «γνώθι σ’ αυτόν» και όχι «φαρμακευτική αλαζονεία».
