Πόσες φορές δεν βρέθηκες μπροστά στη δυσκολία να πάρεις μια απόφαση; Πολλές. Ε, δεν είσαι η μόνη και κυρίως δεν χρειάζεται να ανησυχείς. Εξάλλου, η λήψη αποφάσεων είναι σαν το ποδήλατο: μπορείς να μάθεις την τεχνική και να γίνεσαι όλο και καλύτερη όσο την εξασκείς!

Κάθε μέρα, τόσο στη δουλειά μας όσο και στην προσωπική μας ζωή, κατακλυζόμαστε από διλήμματα για αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε. Φυσικά, εξίσου σημαντικό στη σημερινή εποχή, όπου ο «χρόνος είναι χρήμα», είναι αυτό να γίνεται όσο πιο γρήγορα μπορεί. Όσο περισσότερο το καθυστερούμε και το «σκεφτόμαστε» ή «δεν είμαστε ακόμα σίγουροι», τόσο πιο ευάλωτοι και ανίκανοι γινόμαστε να προχωρήσουμε στο επόμενο σχέδιό μας. Η οξυδέρκεια να κάνεις κάθε φορά την κατάλληλη επιλογή και να παίρνεις τη σωστή απόφαση είναι μια ικανότητα που όλοι μας τη ζηλεύουμε και θα θέλαμε να έχουμε. Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, οι σωστές αποφάσεις είναι θέμα τεχνικής, στην οποία όλοι μας μπορούμε να εξασκηθούμε. Πρώτα απ όλα, είναι βασικό να αντιληφθούμε τι κάνουμε λάθος.

Τα λάθη είναι ανθρώπινα...
...αλλά καλό είναι, όσο μπορούμε, να τα προλαβαίνουμε. Για αρχή, ας δούμε ποιες σκέψεις και τακτικές μάς οδηγούν σε λάθος αποφάσεις.

1. Δεν σκεφτόμαστε πώς η απόφασή μας θα μας επηρεάσει στο μέλλον. Έρευνες έδειξαν ότι τείνουμε να σκεφτόμαστε το τώρα και όχι το μετά. Με λίγα λόγια, αντί να σκέφτεσαι τι ωραίο που θα είναι το καινούργιο σπίτι, στην ακριβή περιοχή, με το πάρκινγκ, το τζάκι του και την τεράστια βεράντα, καλύτερα να σκέφτεις πώς θα είναι έπειτα από αρκετούς μήνες, με τις δόσεις του δανείου να σε πνίγουν και τις ανάγκες των παιδιών να γίνονται ολοένα και πιο αυξημένες. Τώρα πώς αισθάνεσαι με τις επιλογές που κάνεις;

2. Είμαστε βολεμένες. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν έπειτα από αρκετές έρευνες ότι αυτό τελικά που μας απασχολεί περισσότερο δεν είναι το τι θα κερδίσουμε, όσο το να μη χάσουμε αυτά που έχουμε. Όπως λέει και η λαϊκή παροιμία: «κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι». Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που συχνά καταλήγουμε σε λάθος αποφάσεις. Είναι δύσκολο, για παράδειγμα, να αποφασίσουμε αν θα δεχτούμε μια καινούργια δουλειά, όχι γιατί νομίζουμε ότι ίσως δεν θα μας αρέσει ή ότι δεν θα τα καταφέρουμε, αλλά επειδή φοβόμαστε για το τι θα χάσουμε: την ασφάλεια της τωρινής μας δουλειάς, το οικείο εργασιακό περιβάλλον, την περιοχή όπου βρισκόταν και που είχε γίνει η «γειτονιά μας».

3. Αναλωνόμαστε με τα ασήμαντα. Κάθε μέρα χάνουμε το χρόνο μας και παραλύουμε προσπαθώντας να αποφασίσουμε πράγματα απλά, όπως τι να φορέσουμε ή ποιο προϊόν να ψωνίσουμε. Όλες αυτές οι μικρές και ανούσιες στην πραγματικότητα επιλογές μάς εμποδίζουν να σκεφτούμε τα σημαντικά και ανάλογα να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις.

Μικρές τεχνικές που θα μας βοηθήσουν στην προσπάθειά μας

α) Η μέθοδος των σκεπτόμενων... καπέλων

Ο Έντουαρντ ντε Μπόνο στο βιβλίο του «Six thinking hats» προτείνει τη μέθοδο των έξι σκεπτόμενων καπέλων ως τρόπο προσέγγισης των προβλημάτων, που οδηγεί στην καλύτερη επίλυσή τους και βελτιώνει την ικανότητά μας να αποφασίζουμε. Συνήθως το κάνουμε ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και το χαρακτήρα μας. Ο απαισιόδοξος, π.χ., τα βλέπει όλα μαύρα, ενώ ο αισιόδοξος όλα ροζ. Αυτό όμως οδηγεί σε μια μονομερή αντιμετώπιση των πραγμάτων και δυσκολεύει τη λήψη σωστής απόφασης. Στη συγκεκριμένη μέθοδο κάθε «σκεπτόμενο καπέλο» έχει και ένα διαφορετικό στυλ σκέψης. Φαντάσου λοιπόν ότι προσεγγίζεις το πρόβλημα και προσπαθείς να πάρεις μια απόφαση φορώντας...

...το λευκό καπέλο: αρχικά επικεντρώνεις την προσοχή σου και καταγράφεις τις πληροφορίες που έχεις. Ψάξε για τυχόν κενά και παραλείψεις.

...το κόκκινο καπέλο: χρησιμοποίησε τη διαίσθηση και το συναίσθημά. Δες πού σε οδηγεί το υποσυνείδητο.

...το μαύρο καπέλο: δες την πιο απαισιόδοξη μεριά: τι θα γίνει αν πάνε όλα στραβά. Η πεσιμιστική αυτή αντιμετώπιση βοηθά, γιατί κάνει τις αποφάσεις σου πιο στέρεες, αναγκάζοντάς σε να δεις λεπτομέρειες και ελαττώματα που ούτε καν φανταζόσουν ότι υπήρχαν.

...το κίτρινο καπέλο: σκέψου την πιο θετική και αισιόδοξη πλευρά. Θα σε βοηθήσει να δεις όλα τα πλεονεκτήματα της απόφασής σου και να διακρίνειςτις προοπτικές που ξεδιπλώνονται.

...το πράσινο καπέλο: αφήνεις τη φαντασία σου να δουλέψει χωρίς περιορισμούς, χωρίς κριτική, όσο εξωφρενικό κι αν σου φαίνεται αυτό.

...το μπλε καπέλο: φοριέται όταν πρέπει να παρθεί η απόφαση. Πρέπει να συνδυαστούν και να ζυγιστούν όλες οι παράμετροι που προκύπτουν από τους διαφορετικούς τρόπους σκέψης.

7 βήματα για καλύτερες αποφάσεις

1ο Να αποφασίζεις όσο πιο γρήγορα γίνεται για τα μικρά και καθημερινά. Απ' τη στιγμή που ξέρεις το στυλ ντυσίματος που χρειάζεται η δουλειά, διατήρησέ το και μη χρονοτριβείς μπροστά στην ντουλάπα. Στο σούπερ μάρκετ μην κοιτάς ατελείωτη ώρα τα διάφορα προϊόντα. Φτιάξε ένα σύστημα κανόνων, όπως π.χ. ότι θα παίρνεις πάντα το δεύτερο ακριβότερο, και είσαι έτοιμη.

2ο Ζήτα τη γνώμη κάποιου ειδικού. Δεν είναι δυνατόν να γνωρίζεις τα πάντα, γι' αυτό και η γνώμη κάποιου ειδικού θα έκανε τα πράγματα πιο εύκολα. Ωστόσο, όταν γίνεται με υπερβολή, είναι δίκοπο μαχαίρι, καθότι περιπλέκει περισσότερο τα πράγματα. Φυσικά θα πρέπει να συζητάς το θέμα με το σύντροφό σου, εάν αφορά τον ίδιο ή την οικογένειά σας, αλλά μην τον θεωρείς αυθεντία.

3ο Δείξε εμπιστοσύνη στον εαυτό σου. Π'ιστεψε ότι θα πάρεις την καλύτερη δυνατή απόφαση βάσει των πληροφοριών που κατέχεις! Η αναποφασιστικότητα απλώς σε καθυστερεί.

4ο Εμπιστεύσου το ένστικτό σου. Δανοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις όταν χρησιμοποιούμε και το υποσυνείδητό μας! Αν κάτι σε απασχολεί έντονα, σταμάτα να το σκέφτεσαι! Γράψτο σε ένα χαρτί καθώς και τις επιλογές σου και κάνε κάτι άλλο ή, ακόμα καλύτερα, πήγαινε για ύπνο. Είναι πολύ πιθανό η απάντηση να σου έρθει μόλις ξυπνήσεις.

5ο Μην βλέπεις την απόφαση σαν πρόβλημα. Τα προβλήματα εμπεριέχουν αρνητική χροιά, που δεν μας βοηθά να χαλαρώσουμε και να γίνουμε δημιουργικοί. Αντιμετώπισέ τα σαν πρόκληση, σαν μια ευκαιρία να κάνεις κάτι διαφορετικό.

6ο Σκέψου «γιατί». Συνήθως μας απασχολεί το «πώς» να πάρουμε μια σωστή απόφαση και αγνοούμε το «γιατί», που αποτελεί το 50% της επιτυχίας. Επικεντρώσου στο γιατί πρέπει να πάρεις αυτή την απόφαση, ποιοί είναι οι λόγοι που κάνουν την ανάληψη αυτής της απόφασης αναγκαία.

7ο Το δικαίωμα στην αποτυχία. Συνήθως μαρμαρώνουμε μπροστά στο τι να αποφασίσουμε, επειδή φοβόμαστε την προοπτική μιας αποτυχίας. Πλήθος σκέψεων κατακλύζουν το μυαλό μας, όπως τι θα πουν για μας, τι θα σκεφτούν, τι επιπτώσεις θα έχει στη ζωή μας. Αυτό πολλαπλασιάζει το άγχος μας, θολώνει το μυαλό μας και μειώνουμε ακόμα περισσότερο την προοπτική του καλύτερου. Χαλάρωσε! Αντιμετώπισε το λάθος σαν ένα μάθημα ζωής, σαν μια ευκαιρία να αποκομίσεις περισσότερη γνώση και πείρα. Όσο πιο ψύχραιμη είσαι, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να πάρεις τη σωστή απόφαση!

Από τη Λετίσια Μουστάκη

Επιμέλεια: Κατερίνα Πατούλια