Επιμέλεια: Δήμητρα Γκούντρα
Ανησυχείς για τη βρωμιά περισσότερο απ΄όσο χρειάζεται; Ακόμη κι όταν δανείζεσαι στυλό ή μαρκαδόρο από κάποιο συνάδελφο νιώθεις έντονα την ανάγκη να τα απολυμάνεις; Η ιδέα να φας σε εστιατόριο σε τρελαίνει φοβούμενη πως δεν έχουν τηρηθεί όλοι οι κανόνες υγιεινής; Ακόμη χειρότερα πλάθεις με τη φαντασία σου απίθανα σενάρια μικροφοβιακών όπως για παράδειγμα πως το λιπγκλος που χρησιμοποιείς είναι περισσότερο βρώμικο κι από μια λεκάνη τουαλέτας; Ακόμη κι αν προσπαθείς να απαλλαγείς από τη μικροβιοφοβία δεν τα καταφέρνεις αφού οι σκέψεις στροβιλίζουν συνεχώς μέσα στο μυαλό σου; Μήπως πάσχεις από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;
%PHOTO1%
Τι είναι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;
Το όνομα προέρχεται από τις δύο συνιστώσες της διαταραχής, τις εμμονές που συνήθως είναι επαναλαμβανόμενες και τους καταναγκασμούς, τις ενέργειες που κάποιος κάνει για να απαλλαγεί από τις εμμονές του.
Αν για παράδειγμα κάποιος έχει εμμονή με την καθαριότητα και τα μικρόβια θα πλένει σε κάθε ευκαιρία τα χέρια του και θα κυκλοφορεί με απολυμαντικό ενώ αν η εμμονή έχει να κάνει με την τάξη και τη συμμετρία θα τρελαίνεται στην μετακίνηση των αντικειμένων πάνω από το γραφείο. Η αλαγή θέσης της μολυβοθήκης ή κάποιου μπιμπελό προκαλούν έντονο άγχος στον εμμονικό οπότε και φροντίζει να τα επαναφέρει όλα σε τάξη!
%PHOTO1%
Θέλω τη δικιά μου κούπα: Πάσχω κι εγώ;
Το άγχος για την καθαριότητα ή την τάξη είναι φυσιολογικά σε ένα βαθμό αφού είναι λογικό να μην θέλουμε να χρησιμοποιούμε πράγματα βρώμικα ή ανθυγιεινά αλλά και να ζούμε σε ένα τακτοποιημένο χώρο. Ωστόσο, αναγκαστικά έχουμε προσαρμοστεί στην καθημερινότητα και καταλαγιάζουμε την ανησυχία μας έτσι ώστε να μη μας εμποδίζει να ζήσουμε μια φυσιολογική ζωή, κάτι που ο πάσχοντας από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν μπορεί να κάνει αφού όχι μόνο δεν μπορεί να προσαρμοσυτεί αλλά "παραφουσκώνει" τα ζητήματα κι αρχίζει και στρέφει τις εμμονές ενάντια στον ίδιο του τον εαυτό.
Αυτή είναι και η τεράστια διαφορά των ανθρώπων που απλά έχουν στοιχεία καταναγκασμού στην προσωπικότητά τους από αυτούς που πάσχουν από ιδεοψυχανασγκαστική διαταραχή. Στη δεύτερη περίπτωση, τα άτομα μπορεί να χάνουν περισσότερο από μια ώρα μέσα στην ημέρα σκεπτόμενα με εμμονές και ψάχνουν τρόπους για να απαλλαγούν από αυτές.
Αν και η ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας περιλαμβάνει μερικές από τις ίδιες συμπεριφορές, δεν συνεπάγεται τα υψηλά επίπεδα άγχους που συναντάμε στην πρώτη περίπτωση. Τα άτομα με ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική προσωπικότητα δεν αγχώνονται για τα στοιχεία αυτά της προσωπικότητάς τους ενώ σε αρκετές περιπτώσεις περηφανεύονται γι΄αυτά. Πλασάρουν τους καταναγκασμούς τους ως τελειομανία ή νοικοκυροσύνη και κοκκορεύονται γι΄αυτό.
Κι εννοεείται πως κάποιοι δεν ανήκουν σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες. Τι να προτιμάς το μπλε στυλό παρά το μαύρο, να θέλεις να έχεις τη δικιά σου κούπα στο σπίτι ή στο γραφείο ή να έχεις πάντα καθαρό το γραφείο ή τον πάγκο της κουζίνας δε σε καθιστά ψυχαναγκαστική. Αλλά και οι ιδιορυθμίες δεν πρέπει να συγχέονται με τους καταναγκασμούς. Αν αυτές οι ιδιορρυθμίες δεν μας εμποδίζουν να ζήσουμε φυσιολογικά, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Το πρόβλημα εστιάζεται όταν αυτές γίνονται εμμονές που μας δυσκολεύουν να εργαστούμε και να διασκεδάσουμε.
Στην επόμενη σελίδα: Ο κύκλος εμμονή - ψυχαναγκασμός και πώς να τον νικήσεις
%PHOTO1%
Ο κύκλος εμμονή - ψυχαναγκασμός και πώς να τον νικήσεις
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί δίχως ιατρική συμβουλή ενώ όσο κάποιος δε ζητά βοήθεια η κατάσταση χειροτερεύει. Ο κύκλος εμμονή - καταναγκασμός είναι αυτοτροφοδοτούμενος. Ευτυχώς, με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή παράλληλα με γνωστική-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία οι ασθενείς θα μάθουν να ελέγχουν τις εμμονικές τους σκέψεις και να βγουν από το φαύλο κύκλο του άγχους και των σκέψεων.
Και μπορεί η αρχή να είναι δύσκολη αφού ο καταναγκαστικός θα έρθει σε επαφή με τις φοβίες του αλλά βραχυπρόθεσμα θα σπάσει τον κύκλο αυτής της κλιμακούμενης ανησυχίας και θα αλλάξει πλήρως η ζωή προς το καλύτερο. Οι ασθενείς θα μπορέσουν να κάνουν πράγματα που ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχαν κάνει, όπως για παράδειγμα να δανείσουν στυλό σε έναν άγνωστο και να το ξαναβάλουν στην τσάντα ή να φάνε ένα σνακ από καντίνα.
Η πορεία δε θα είναι απαραίτητα εύκολη, με δύο βήματα μπροστά κι ένα πίσω αφού οι εμμονές θα παραμένουν και θα κρατούν εγκλωβισμένο τον πάσχοντα, ωστόσο, σταδιακά η αντίσταση στους καταναγκασμούς θα μεγαλώνει. Οι εμπειρίες, βοηθούν να γίνει κατανοητό πως αυτό που φοβίζει δεν είναι παρά σκέψεις κι έμμονες ιδέες.
