Έχεις συνεχείς εναλλαγές διάθεσης; Ήσουν πάρτι άνιμαλ και ξαφνικά έχασες τη διάθεσή σου για ζωή και περνάς το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο κρεβάτι κλαίγοντας; Μήπως πάσχεις και εσύ από την ασθένεια των διασημοτήτων που δεν είναι άλλη από την διπολική διαταραχή;
Αν μιλούσαμε για την ασθένεια πριν από μια 20αετία ελάχιστοι θα την γνώριζαν. Ωστόσο σήμερα, αρκετοί είναι όσοι, ακόμη και δίχως να πάσχουν από αυτήν απευθύνονται στον ψυχολόγο για βοήθεια.
Υπάρχουν δύο τύποι διπολικής διαταραχής;
Υπάρχει η διπολική διαταραχή τύπου Ι και τύπου ΙΙ, το είδος της διπολικής διαταραχής από την οποία έχει διαγνωστεί ότι πάσχει η Κάθριν Ζέτα Τζόουνς. Η διπολική διαταραχή αυτής της μορφής αρχικά εμφανίζεται με πολύ ήπια συμπτώματα που ακόμη και για τους ψυχιάτρους είναι αρκετά δύσκολο να διακριθεί από την κατάθλιψη.
* Διπολική διαταραχή τύπου Ι: Προηγείται τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο, κατά το οποίο το άτομο γίνεται εξαιρετικά ευερέθιστο και μόλις και μετά βίας κοιμάται 2 με 3 ώρες την ημέρα, μιλά γρήγορα και δεν έχει αναστολές. Η κατάσταση αυτή διαρκεί για περισσότερο από μια εβδομάδα και ακολουθείται από κατάθλιψη βαριάς μορφής.
* Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ : Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν μεγάλες περίοδοι κατάθλιψης που διακόπτονται από ήπιες εξάρσεις μανίας, χαρακτηριζόμενες ως υπομανία. Η υπομανία είναι η κατάσταση αυτή όπου ένα άτομο μπορεί να είναι σε κατάσταση ενθουσιασμού πριν κατρακυλήσει σε βαριά κατάθλιψη.
Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής
Η φάση της μανίας χαρακτηρίζεται κυρίως από:
* Έντονη δραστηριότητα και ενεργητικότητα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πολλοί διάσημοι αποδίδουν την επιτυχία τους στην ασθένεια. Η ενεργητικότητα και η παρορμητικότητα ήταν άλλωστε αυτά που οδήγησαν τον Φράι να δηλώσει δημοσίως ότι αγάπησε την αρρώστια του επειδή του παρείχε την ενέργεια και την δημιουργικότητα για να απογειώσει την καριέρα του.
* Εντονη διάθεση για ζωή διαδέχεται η απαισιοδοξία. Στη φάση αυτή είναι δυνατό κάποιος να νιώθει ότι βρίσκεται στον "πάτο" δίχως να υπάρχει σωτηρία και για το λόγο αυτό να αρνείται ακόμη και να σηκωθεί από το κρεβάτι.
* Μανία ή δημιουργικότητα;
Στη φάση ενός επεισοδίου μανίας τα κυριότερα συμπτώματα είναι:
* Γρήγορη και συχνά ανοργάνωτη σκέψη και ομιλία: Σε φάση μανίας μιλάς ασταμάτητα δίχως λόγο και κάνεις συνειρμούς ασύνδετους μεταξύ τους.
* Μειωμένη ανάγκη για ύπνο και αίσθηση υπερέντασης: Στη μανία δεν κοιμάσαι περισσότερο από δύο με τρεις ώρες την ημέρα δίχως να εμφανίζεις σημάδια κόπωσης. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί σεξουαλική υπερδραστηριότητα.
* Εκνευρισμός και παρορμητικότατα: Μπορεί να εμφανιστεί με την μορφή ανησυχίας, ευερεθιστότητας ή ακόμη και με επιθετική συμπεριφορά
* Υπερκαταναλωτική συμπεριφορά, αλόγιστες οικονομικές δαπάνες: Χάνεις την αίσθηση του οικονομικού ελέγχου φουσκώνοντας λογαριασμούς και πιστωτικές κάρτες.
* Περιορισμένη κριτική ικανότητα: Η αδυναμία κρίσης είναι τέτοια ώστε να επηρεάζεται η επαφή με την πραγματικότητα. Μάλιστα είναι έκδηλη και η σδυναμία κατανόησης του νοσηρού της κατάστασης.
* Διάσπαση προσοχής: Η δυσκολία συγκέντρωσης είναι εξαιρετικά μεγάλη.
* Υπεραισιοδοξία και καλή διάθεση: Μπορεί να εμφανιστεί με τη μορφή ευφορίας ή μεγαλεπήβολων σχεδίων και ιδεών μεγαλείου
* Κατάθλιψη ή απαισιοδοξία;
Στη φάση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου τα κυριότερα συμπτώματα είναι:
* Καταθλιπτική διάθεση: Το άγχος, η απαισιοδοξία και το αίσθημα του κενού γίνονται καθημερινότητα στη φάση αυτή της ασθένειας
* Ενοχικές σκέψεις: Ιδέες ενοχής και αναξιότητας κάνουν την εμφάνισή τους ενιοσχύοντας το αίσθημα της «μη αναστρέψιμης» κατάστασης
* Απώλεια των ενδιαφερόντων και μείωση ενεργητικότητας: Δεν υπάρχει ικανοποίησης από τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που ήταν προηγουμένως ευχάριστες ενώ η κόπωση γίνεται καθημερινότητα. Ακόμη και η σεξουαλική διάθεση μειώνεται αισθητά.
* Αυτοκτονικές τάσεις και κατάχρηση ουσιών: Πολλοί σε αυτό το στάδιο δυσκολεύονται να λάβουν αποφάσεις ενώ συχνά έχουν τάσεις αυτοκτονίας ή κάνουν κατάχρηση ουσιών.
* Διαταραχές ύπνου και όρεξης: Εκτός από την έλλειψη ύπνου που παραμένει και σε αυτό το στάδιο επηρεάζεται και η όρεξη του ατόμου που εμφανίζει βουλιμία ή ανορεξία.
Υπάρχει γιατρειά;
Η διπολική διαταραχή είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, δίνοντας τη δυνατότητα να έχεις μια ως επί το πλείστον ομαλή και δημιουργική ζωή.
Στην παραδοσιακή ιατρική τα φάρμακα αναγνωρίζονται ως το μόνο είδος θεραπείας. Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις ανάκαμψη μπορεί να υπάρξει και δίχως φαρμακευτική αγωγή με ψυχοθεραπεία όπως για παράδειγμα η γνωστική ή συμπερφορική ψυχοθεραπεία.
Αν βέβαια τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής είναι έντονα τότε απαιτείται συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχολογικής βοήθειας.
Πανάκεια και εύκολη δικαιολογία;
Πολλοί ψυχολόγοι ανησυχούν για την υπερβολική χρήση του όρου φοβούμενοι ότι θα αποτελέσει πανάκεια για κάθε είδους πρόβλημα της καθημερινότητας, εύκολη «δικαιολογία» για την αιτιολόγηση επιθετικής συμπεριφοράς και καμουφλάζ για καταχρήσεις.
Μια ιατρική γνωμάτευση για παράδειγμα που θα βεβαίωνε ότι κάποιος κατηγορούμενος πάσχει από διπολική διαταραχή θα του έδινε ελαφρυντικά σε μια δικαστική διαμάχη ενώ τα συμπτώματά της ασθένειας είναι παρόμοια με αυτά που παρουσιάζουν οι ναρκομανείς και οι αλκοολικοί.
Ας μην ξεχνάμε επίσης πως όλοι μας βιώνουμε περιόδους κατάθλιψης και υπερδραστηριότητας δεδομένου ότι η διάθεσή μας επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες, κάτι που μπορεί να ξεγελάσει μη έμπειρους ψυχολόγους.
Πόσες φορές έχεις πιάσει τον εαυτό σου να αισθάνεσαι δυνατή και ικανή να πετύχεις τους στόχους σου ενώ σε αλλά διαστήματα φοβάσαι την αποτυχία και έχεις χαμηλή αυτοεκτίμηση; Αν έχεις την τάση να πανικοβάλλεσαι θεωρώντας ότι αυτό που σου συμβαίνει ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού πιθανότατα ο γιατρός σου να μην αντιληφθεί τις «υπερβολές» σου δίνοντας διάγνωση για διπολική διαταραχή.
Από τη Δήμητρα Γκούντρα
