Συνομιλήσαμε με την κ. Υβόννη Πέννα, συμβουλευτική ψυχολόγο –ψυχολογική υποστήριξη οικογένειας και παιδιού, που εφαρμόζει το επίσημο σταθμισμένο τεστ νοημοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα για να δώσουμε απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα και να αρθούν παρανοήσεις.
Τι είναι το τεστ νοημοσύνης για παιδιά και τι μετράει;
Το τεστ WISC-III Wechsler intelligence scale for children είναι ένα εργαλείο που μετρά την νοημοσύνη παιδιών ηλικίας από 6 ως 16 ετών. Μετρά το πως αντιλαμβάνεται το κάθε παιδί- έφηβος τα αντικείμενα, το περιβάλλον, τις σχέσεις, τις καταστάσεις, το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει και αλληλεπιδρά. Και πως μέσα σε αυτό το περιβάλλον, με τα συγκεκριμένα διαθέσιμα αντικείμενα, καταστάσεις, ανθρώπους καταφέρνει να επιλύσει προβλήματα: προβλήματα μαθηματικών, προβλήματα στις σχέσεις του, προβλήματα ζωής. Δεν μετράει το EQ στο σύνολό του (δηλαδή τη συναισθηματική νοημοσύνη), υπάρχει όμως τομέας του τεστ που εξετάζει πως αντιδρούν σε ορισμένες καταστάσεις. Για παράδειγμα: βλέπεις να βγαίνει πολύς καπνός από το διπλανό σπίτι, τι κάνεις; Οι απαντήσεις είναι από «το λέω στη μαμά μου» μέχρι «πρέπει να πάρω την πυροσβεστική.»
Τι περιλαμβάνει;
Το τεστ χωρίζεται σε λεκτικό και πρακτικό επίπεδο. Οι λεκτικές κλίμακες έχουν όπως είναι προφανές λεξιλόγιο: λέξεις, φράσεις, προτάσεις κλπ, ενώ οι πρακτικές έχουν παζλ, λαβύρινθους, κύβους κλπ. Στο τέλος προκύπτουν δυο ξεχωριστοί αριθμοί που μας δίνουν το σύνολο του IQ όπως το γνωρίζουμε.
Επειδή είναι ακριβό στην αγορά του αλλά και χρονοβόρο στην επεξεργασία του για τον θεραπευτή, τόσο για την αξιολόγηση όσο και την ανάλυση, η τιμή του είναι σχετικά υψηλή. Ιδιωτικά σε γραφείο η ελάχιστη ξεκινά από τα 120 ευρώ, χορηγείται μόνο από ψυχολόγους, και είναι ευχάριστη διαδικασία για το παιδί.
Πώς και πότε είναι χρήσιμο να γίνεται;
Χρησιμοποιείται στο πλαίσιο ενός κέντρου που έρχονται πολλά παιδιά για μαθησιακές δυσκολίες. Ιδανικά δεν νοείται μαθησιακή αξιολόγηση χωρίς το τεστ νοημοσύνης. Πιστεύω ότι έτσι η αξιολόγηση είναι πλήρης για το μαθησιακό πρόβλημα και μπορείς να δουλέψεις σωστά χωρίς να νοιώθει ματαίωση και το παιδί.
Επίσης ένδειξη για τη χρήση του τεστ είναι και όταν το θεωρούμε έξυπνο το παιδί μας αλλά δεν μπορεί να αποδώσει στο σχολείο. Γιατί τότε, αν π.χ. τελικά όντως η νοημοσύνη είναι υψηλή, δεν θα μας δείξει πρόβλημα νοημοσύνης ή μαθησιακό, αλλά θα χτυπήσει καμπανάκι για να ψάξουμε αλλού, αν δηλαδή πηγαίνει κάτι στραβά στην οικογένεια.
Και τα αποτελέσματά του;
Η χρησιμοποίηση και τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου τεστ δεν είναι σε καμία περίπτωση πανάκεια, ότι τα λύσαμε όλα. Μπορεί να μας παραπέμψει αλλού, όπως είπαμε, σε κάποια οικογενειακή δυσλειτουργία. Έτσι κι αλλιώς όταν το επεξεργαζόμαστε, δεν παίρνουμε το αποτέλεσμα, IQ τάδε, και το λύσαμε! Είναι πιο περίπλοκα τα πράγματα γιατί υπάρχει και ο βαθμός EQ (συναισθηματική νοημοσύνη). Και μπορεί το παιδί να έχει ένα κατώτατο φυσιολογικό IQ, αλλά συναισθητικά, κοινωνικά να είναι πολύ ανεπτυγμένο και να τα καταφέρει εξίσου καλά στη ζωή του σε σχέση με κάποιον άλλο πολύ πιο έξυπνο από αυτό
Πότε είναι άσκοπη η χρήση του;
Όταν έρχεται η μαμά – και λέω μαμά γιατί κατά κανόνα οι μαμάδες έρχονται στα γραφεία μας γι’ αυτό το λόγο- και θέλει να δει πόσο έξυπνο είναι το παιδί της, χωρίς να υπάρχει καμία ανησυχητική ένδειξη. Γιατί να μπει το παιδί στη διαδικασία να αποδείξει τα αυταπόδεικτα και γιατί να το κάνει κιόλας από την στιγμή που δεν υπάρχει κλινικός λόγος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αφού δούμε και μια φορά το παιδί να σιγουρευτούμε ότι δεν το έχει ανάγκη, θα ασχοληθούμε περισσότερο με τους γονείς, αν το θέλουν, χωρίς να κάνουμε το τεστ.
Γονείς που υποψιάζονται ότι υπάρχει πρόβλημα κάνουν το τεστ;
Είναι πράγματι πολύ ενδιαφέρον ότι συνήθως αρνούνται το τεστ οι γονείς που υποψιάζονται, ή διαισθάνονται ότι το παιδί τους έχει κάποιο πρόβλημα και το χρειάζεται για να μπορέσει η παρέμβασή μας να είναι αποτελεσματικότερη. Αντιθέτως γονείς που έχουν παιδιά «αστέρια», πάνε καλά στο σχολείο, είναι κοινωνικοποιημένα κλπ, έρχονται και το ζητάνε με περισσή σπουδή!
Τα αποτελέσματα του τεστ είναι για μια ζωή;
Μπορεί ένα παιδάκι γύρω από την ηλικία των 7 ετών μόλις έκανε το τεστ και να αξιολογήθηκε ως κατώτατο φυσιολογικό. Βλέπουμε σε ποιες κλίμακες υστερεί και με κατάλληλη εκπαίδευση και κατάλληλη παρέμβαση αυτό το νούμερο μπορεί να αλλάξει προς τα πάνω. Ή αν αφεθεί το νούμερο θα πάει προς τα κάτω.
Το ίδιο ισχύει και για ένα παιδί που βρίσκεται στο ανώτατο φυσιολογικό γιατί είχε καλή οικογενειακή φροντίδα και ερεθίσματα. Αυτό το παιδί λοιπόν, ειδικά αν έχει περάσει τα 10 του χρόνια κατά κανόνα θα παραμείνει εκεί,. Αν όμως για κάποιο λόγο το παιδί αφεθεί εντελώς , τότε η κλίμακα του IQ του θα πέσει.
Συνεπώς όλα εξαρτώνται από τους εξωτερικούς παράγοντες και κυρίως την οικογένεια. Τίποτα δεν είναι εξ ορισμού κατεκτημένο, θέλει συνεχή προσπάθεια.
Πώς μπορούν οι γονείς, - όταν το παιδί τους δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα ώστε να πρέπει να καταφύγουν στο τεστ- να εμπλουτίσουν και να ενδυναμώσουν την ευφυΐα του παιδιού τους;
Αυτό ακριβώς θα έλεγα στους γονείς που θέλουν να κάνουν το τεστ στο παιδί ενώ δεν το χρειάζεται. Δηλαδή εμπλουτίσουν τη ζωή των παιδιών τους, τη δική τους, την κοινή ζωή τους. Δραστηριότητες, όπως το θέατρο, οι κατασκευές, η επαφή με τη φύση, η άθληση πάντα σε συνεργασία με τις επιθυμίες και αυτά που αρέσουν στο παιδί. Να μην συγχωνεύονται με το παιδί τους λέγονας «είμαστε έξυπνοι!» Ποιοι; Καλό είναι να διαχωρίζονται οι δυο κόσμοι, παιδί- γονείς, και ο καθένας να βρει τη θέση που αρμόζει, τη θέση που χρειάζεται για να ωριμάσει και να κερδίσει την θετική πλευρά της ζωής.
Γιατί πρέπει το παιδί μου να είναι το εξυπνότερο απ’ όλα;
Γιατί πραγματώνομαι μέσα από αυτό, είναι το κομμάτι που συμπληρώνει την εικόνα της τέλειας οικογένειας που έχω στο μυαλό μου ή της τέλειας αναπαραγωγής του εαυτού μου, η οποία όμως δεν υπάρχει στη πραγματικότητα γιατί δεν υπάρχει κάτι τέλειο στην πραγματική ζωή. Συνήθως υπερεπενδύουμε στα παιδιά μας όταν η επένδυση στον δικό μας εαυτό, στην προσωπική μας ζωή ως αυθύπαρκτες οντότητες είναι ατροφική, ελλιπής. Εξάλλου η χορήγηση του τεστ ενέχει πάντα τον κίνδυνο μιας σιωπηλής και ασυνείδητης διάρρηξης της εμπιστοσύνης, του ασφαλούς δεσμού που χρειάζεται να αισθάνεται το παιδί προς τη μητέρα: η μαμά, δεν είναι ευχαριστημένη, έχει ανάγκη πάντα από αποδείξεις για να με αποδεχθεί!
Τα παιδιά μας τα αγαπάμε για αυτό που είναι και προσπαθούμε να τα κάνουμε καλύτερα και δυνατότερα μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους, όπως ακριβώς πρέπει να αγαπάμε και τον εαυτό μας για αυτό που είναι και να τον φροντίζουμε για να προχωρά προς το μέλλον όσο καλύτερα μπορεί…!
Ας μη ζητάμε από τα παιδιά μας περισσότερο απ’ όσα μπορούν να δώσουν και απ’ όσα η ηλικία τους επιτρέπει να δώσουν. Χαρούμενα παιδιά σημαίνει και ισορροπημένοι ενήλικες, ας μην το ξεχνάμε.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ
(Με πληροφορίες από το περιοδικό Αρμονία)
