Τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της «πράσινης» επανάστασης, πληθώρα καλλυντικών με οργανικές και φυτικές ύλες έχουν κατακλύσει την αγορά. Οι εταιρείες που τα διοχετεύουν στο εμπόριο τα χαρακτηρίζουν βιολογικά, φυσικά, φυτικά ή οικολογικά! Τελικά πόσο «πράσινα» είναι και τι από όλα όσα λένε ότι κάνουν ισχύει;

Βιολογικά vs συνθετικά
Αναζητώντας ένα βιολογικό καλλυντικό στην αγορά, στα ράφια των φαρμακείων και στα καταστήματα βιολογικών προϊόντων θα βρεις αρκετές εναλλακτικές προτάσεις. Τι σημαίνει, λοιπόν, «πράσινο» προϊόν; Ενδεικτικά τα δύο βιολογικά αντιηλιακά της Apivita περιέχουν ρόδι, ελιά και πρόπολη και έχουν σύνθεση πλούσια σε εκχυλίσματα και έλαια από φυτά βιολογικής καλλιέργειας. Φυσικά δεν περιέχουν συνθετικά αντιηλιακά φίλτρα. Επίσης η σειρά Bio-eco mastic της εταιρείας Mastic Spa έχει ως βάση τη μαστίχα και το μαστιχέλαιο και άλλα πιστοποιημένα βιολογικά συστατικά, όπως το μέλι και το γάλα. Οι φορείς πιστοποίησης τονίζουν ότι τα συστατικά που δεν είναι βιολογικά, των οποίων η διάθεση επιτρέπεται στο εμπόριο, είναι απολύτως ελεγμένα. Είναι γεγονός ότι από το 2003 που η ΕΕ προχώρησε στην ψήφιση της οδηγίας για τα καλλυντικά (76/768) και απαγόρευσε χίλια εκατό συστατικά, οι πιο επικίνδυνες ουσίες στα καλλυντικά του εμπορίου έχουν αντικατασταθεί με άλλες ασφαλείς. Όμως τα βιολογικά καλλυντικά πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα. Οι φορείς πιστοποίησης απαγορεύουν τη χρήση γενετικά τροποποιημένων και συνθετικών ουσιών (π.χ. βαφές με αμμωνία), ουσίες όπως το ασετόν, συντηρητικά όπως το παραμπέν και παράγωγα πετρελαίου. Επιπλέον δεν επιτρέπουν τα πειράματα σε ζώα, ενώ επιβάλλουν οι ουσίες που χρησιμοποιούνται σε αυτά να έχουν χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

Η «πράσινη» σύνθεση
Ο μεγαλύτερος μύθος είναι ότι ένα βιολογικό προϊόν περιέχει 100% οργανικές ύλες που έχουν παραχθεί χωρίς φυτοφάρμακα και χημικά συστατικά, τα οποία στη συμβατική γεωργία επιτρέπονται. Τελικά υπάρχει κάποιο 100% βιολογικό καλλυντικό στην αγορά; Η ιδρύτρια της εταιρείας Bodhisattva, Παυλίνα Μαυράκη, απαντά: «Είμαστε η μοναδική εταιρεία στην Ευρώπη με πιστοποίηση για τη χρήση φυσικών συντηρητικών σε όλα τα προϊόντα μας και διάρκεια ζωής στο ράφι τριάντα μήνες». Η αλήθεια είναι ότι στην αγορά σπάνια θα βρεις αμιγώς βιολογικά καλλυντικά, χωρίς ίχνος χημικών συντηρητικών. Τα βιολογικά προϊόντα, όπως και τα συμβατικά, ενδέχεται να περιέχουν συγκεκριμένες χημικές ουσίες που δεν χαρακτηρίζονται επιβλαβείς από την ΕΕ. Πώς όμως θα διατηρηθεί ένα προϊόν αναλλοίωτο και πώς θα αποτραπεί η ανάπτυξη βακτηρίων; Σύμφωνα με το βρετανικό φορέα πιστοποίησης Soil Association, τα βιολογικά καλλυντικά με βάση το νερό, όπως είναι οι κρέμες, οι λοσιόν και τα σαμπουάν, πρέπει να έχουν συντηρητικά ώστε να καθίστανται ασφαλή. Αυτά μπορεί να είναι είτε φυσικά είτε συνθετικά από εκείνα όμως που επιτρέπονται από την ΕΕ.

Ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός φορέας, ο γαλλικός Ecocert, πιστοποιεί ως βιολογικό ένα καλλυντικό στο οποίο τουλάχιστον το 95% των φυτικών συστατικών και το 10% του περιεχομένου του έχουν παραχθεί οργανικά. Παρόλα αυτά στην ποσόστωση δεν περιλαμβάνεται ούτε το νερό, που μπορεί να φτάνει και το 50% του περιεχομένου, ούτε το αλάτι. Επομένως ένα καλλυντικό μπορεί να πωλείται ως βιολογικό χωρίς να είναι 100%, ενώ το υπόλοιπο 5%, 25% και 30% μπορεί να περιέχει συστατικά αυστηρά ελεγμένα από τους φορείς, τα οποία βρίσκονται στην εγκεκριμένη λίστα τους.

Υπάρχει όμως τρόπος να πιστέψεις ότι τα βιολογικά καλλυντικά αξίζουν την εμπιστοσύνη σου; Ο Έλληνας εκπρόσωπος του ιταλικού φορέα ICEA, Κλεομένης Πολίτης, μας εξηγεί: «Οι εταιρείες που έχουν πιστοποιηθεί είναι υποχρεωμένες να χρησιμοποιούν εξ ολοκλήρου βιολογικές πρώτες ύλες, εφόσον αυτές διατίθενται στην αγορά. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζουμε το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό βιολογικών πρώτων υλών σε κάθε πιστοποιημένο προϊόν».

Φυσικά η φυτικά;
Μπορεί τα βιολογικά καλλυντικά να πιστοποιούνται, αλλά με τα φυσικά και φυτικά τι συμβαίνει; Τα τελευταία μερικές φορές περιέχουν βιολογικά συστατικά (π.χ. τα φυσικά καλλυντικά Macrovita), αλλά συνήθως δεν είναι πιστοποιημένα είτε επειδή δεν έχουν υιοθετήσει πλήρως τη σύνθεση που υπαγορεύουν οι φορείς, είτε επειδή το υλικό της συσκευασίας δεν είναι απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον. Εξάλλου ελάχιστοι φορείς πιστοποιούν φυσικά ή φυτικά καλλυντικά.

Το θέμα όμως δεν τελειώνει εδώ. Φυσικό καλλυντικό δεν είναι απαραίτητα το φυτικό. Μπορεί τα συστατικά του να είναι φυσικής προέλευσης (π.χ. γάλα, ορυκτά). Παράλληλα τα φυτικά καλλυντικά βασίζονται σε βότανα και πρώτες ύλες που προέρχονται από το ζωικό βασίλειο. Οι αλλεργίες που ακούγεται ότι προκαλούν είναι ακόμα ένας μύθος, αφού αυτές μπορεί να προκληθούν και από συνθετικά καλλυντικά. Πάντως οι εταιρείες σε προτρέπουν να κάνεις πρώτα ένα τεστ.

Η εταιρεία Κορρές Φυσικά Προϊόντα, από την άλλη πλευρά, δηλώνει ότι έχει αντικαταστήσει πλήρως τη σιλικόνη, την παραφίνη και τα παράγωγα πετρελαίου με φυτικά έλαια και την προπυλενογλυκόλη με ασφαλείς ουσίες. Τέλος η εταιρεία δεσμεύεται ότι το 90% των προϊόντων της δεν περιέχει συντηρητικά παραμπέν, ενώ στόχος της είναι μέχρι το τέλος του 2008 να τα αφαιρέσει από όλες τις συνθέσεις της.

Είναι καλά για το δέρμα;
Οι φορείς πιστοποίησης συνήθως χαρακτηρίζουν τα καλλυντικά ως οικο-βιοκαλλυντικά. Τα ατού τους είναι ότι τα συστατικά τους τόσο στη σύνθεση όσο και στη συσκευασία σέβονται εξίσου το περιβάλλον, τον άνθρωπο και τα ζώα. Τη στιγμή που οι γιατροί διαφωνούν ως προς το βαθμό διείσδυσης των συστατικών στο δέρμα, ως καταναλώτρια θες να γνωρίζεις αν ωφελούν την επιδερμίδα σου. «Το καλλυντικό δεν απορροφάται από το δέρμα. Η δράση του είναι επιφανειακή», μας λέει κατηγορηματικά ο Αντρέας Κατσάμπας, καθηγητής δερματολογίας και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας. Με τη σειρά της η δερματολόγος Κωνσταντίνα Παπαϊωάννου εξηγεί ότι «ένα ποσοστό των συστατικών τους απορροφάται, αλλά δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα αν φτάνει μέχρι το χόριο (βαθύτερη στιβάδα του δέρματος). Αυτό εξαρτάται από την ιστολογία του δέρματος (το παχύ δέρμα δύσκολα απορροφά τα συστατικά), την ενυδάτωσή του και την ίδια τη σύνθεση των καλλυντικών». Η ίδια, μάλιστα, έχει εντάξει βιολογικά προϊόντα σε δύο θεραπείες για πρόσωπο και σώμα. Συστατικά όπως ρόδο, λεμόνι και λεβάντα χρησιμοποιούνται για σύσφιγξη και αποτοξίνωση.

Μπορεί ο αριθμός των 100% βιολογικών καλλυντικών να είναι ακόμα μικρός, αυτά όμως που κυκλοφορούν σήμερα στο εμπόριο είναι αθώα για το δέρμα μας και φιλικά προς το περιβάλλον. Ωστόσο ο βαθμός αποτελεσματικότητας κάποιων από αυτά, π.χ. τα προϊόντα αντιγήρανσης, ακόμη δοκιμάζεται. Διαβάζοντας προσεκτικά τα συστατικά καθώς και το φορέα πιστοποίησης που αναγράφονται στην ετικέτα, θα μπορείς να επιλέγεις με ασφάλεια το κατάλληλο προϊόν για την επιδερμίδα σου.

Πώς θα τα αναζητήσεις
Αναγνωρίζεις τα καλλυντικά με συστατικά βιολογικής καλλιέργειας από την ένδειξη «βιολογικό» (organic), τον αριθμό πιστοποίησης και συνήθως το λογότυπο του φορέα που αναγράφεται στην ετικέτα. Οι μεγαλύτεροι ευρωπαϊκοί φορείς που έχουν στόχο να εγγυηθούν τη βιολογική σύνθεση για εσένα είναι ο γαλλικός Ecocert, ο βρετανικός Soil Association, ο γερμανικός BDIH και ο ιταλικός ICEA. Ο τελευταίος πιστοποιεί σε συνεργασία με τον ελληνικό ΔΗΩ και βιολογικά καλλυντικά που παρασκευάζονται στην Ελλάδα. Οι φορείς επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα κοινό λογότυπο και ενιαία κριτήρια πιστοποίησης μέχρι το τέλος του 2009. Τα προϊόντα διατίθενται σε καταστήματα βιολογικών προϊόντων και φαρμακεία.

Ελληνικές εταιρείες με πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα

• Αpivita: δύο βιολογικά αντιηλιακά.
• Βill Bonovas Handmade Soaps Company: είκοσι τρία σαπούνια με βάση το ελαιόλαδο, τη μέντα, το μέλι κ.ά.
• Βioplasis-Ramnus Laboratories: όλη η σειρά Bioplasis.
• Bioselect: όλα εκτός από τα αντιηλιακά.
• Βodhisattva: όλα.
• ΕΒΙΚ: τέσσερα προϊόντα.
• Ηebena: εννέα προϊόντα.
• Κapa Cosmetics: όλα.
• Μastic Spa: η σειρά Bio-eco mastic.
• Natura Hellenica: δέκα προϊόντα.
• Sfinx: ένα προϊόν για τα μαλλιά.

Πηγές: ICEA, www.icea.info.

Για το περιοδικό ELLE - Χαρά Μπουργάνη