Από τον ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ-ΡΩΜΑΝΟ ΛΙΖΑΡΔΟ
Ίσως ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες, συγγραφείς και λόγιους της εποχής μας, με μοντέρνα ματιά και ιδιαίτερο χιούμορ. Η τέταρτη συνάντησή μας μέσα στα τελευταία 8 χρόνια έγινε στη Βενετία, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της νέας του ταινίας με τίτλο «Το όνειρο της Κασσάνδρας». «Δεν πρόλαβα να δω την Αθήνα την προηγούμενη φορά, τότε που έπαιξα στο Μέγαρο Μουσικής, αυτή όμως θα τα καταφέρω», είπε αναφερόμενος στις δύο συναυλίες που θα δώσει στο Θέατρο Badminton στις 28 και 29 Δεκεμβρίου.
Για πρώτη φορά έδειχνε κουρασμένος και αποστασιοποιημένος από τη ζωή στο Μανχάταν. Του θύμισα κάποια από τις προηγούμενες συναντήσεις μας, λίγο μετά την πτώση των πύργων, που υποστήριζε ότι δεν είχε αλλάξει η ζωή εκεί. «Ίσως κάποιοι να έμαθαν μερικούς ειδικούς όρους για την τρομοκρατία», είχε επισημάνει... Επανέλαβα την ίδια ερώτηση και η αντίδρασή του περιλάμβανε ένα μορφασμό: «Η Ευρώπη είναι για μένα ακόμα ανεξερεύνητη και χαίρομαι τώρα που ταξιδεύω περισσότερο».
Η αλήθεια είναι πως ο νευρωτικός δημιουργός στην προ 11ης Σεπτεμβρίου εποχή απέφευγε τα ταξίδια (σ.σ.: με εξαίρεση τη Βενετία, που πάντα λάτρευε και όπου γύρισε μεγάλο μέρος της ταινίας του «Όλοι λένε σ' αγαπώ») και σπάνια πατούσε στις απονομές των Όσκαρ, αφού οι περισσότερες πραγματοποιούνταν Δευτέρες η jour fixe του για να παίζει κλαρινέτο σε στέκι στη Νέα Υόρκη. Τα τελευταία 6 χρόνια όμως η ζωή του έχει αλλάξει. Ξαναπαντρεμένος πατέρας με τη σχεδόν κόρη του Σουν Γι, άρχισε να ταξιδεύει σε όλα τα σημεία του κόσμου και να δίνει συναυλίες. «Αν είχα 3 ευχές, μία από αυτές θα ήταν να είμαι καλύτερος μουσικός», μου είχε πει τότε... Σήμερα, έχοντας ξεπεράσει αυτόν το φόβο του «κακού κλαρινίστα», γυρίζει όλο τον κόσμο και παίζει ιδιαίτερα κοντά στις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς σε μέρη που πάντα ήθελε να ταξιδέψει και δεν έβρισκε την ευκαιρία.
Πιστεύετε ότι η φιλοδοξία καταστρέφει την ανθρώπινη φύση;
«Ασφαλώς! Η ζωή μας είναι γεμάτη τέτοια παραδείγματα. Η βιογραφία του Ρίτσαρντ Νίξον έχει τίτλο Τυφλή φιλοδοξία. Η φιλοδοξία είναι σίγουρα διαβρωτική. Ο άνθρωπος θυσιάζει όλη του την ακεραιότητα, το ήθος και την οικογενειακή του γαλήνη για χάρη της».
Η Κασσάνδρα στην ελληνική μυθολογία είχε την κατάρα να μπορεί να προβλέπει το μέλλον, χωρίς όμως κανείς να την πιστεύει. Ο τίτλος της ταινίας σας έχει την ίδια βάση;
«Ναι, ονόμασα έτσι την ταινία, γιατί η Κασσάνδρα είναι ένας πολύ αγαπημένος μου χαρακτήρας από τη μυθολογία. Η Κασσάνδρα αντιμετώπιζε το μένος των συνανθρώπων της, γιατί ήταν πολύ απαισιόδοξη και τα οράματά της για το μέλλον ήταν σκοτεινά, αλλά στο τέλος οι προβλέψεις της πραγματοποιούνταν».
Θα παραλληλίζατε την ταινία με μια αρχαία ελληνική τραγωδία;
«Τα δύο αδέρφια θα ήταν οι τραγικοί ήρωες. Στην ελληνική τραγωδία οι ήρωες έπρεπε να είναι βασιλιάδες, γαλαζοαίματοι ή γενικότερα άτομα της υψηλής κοινωνίας. Με τον τρόπο, όμως, που έχει προοδεύσει ο κόσμος, βλέπουμε ότι ακόμα και μικρομεσαίοι άνθρωποι μπορεί να έχουν τραγικές ζωές. Έτσι, το ρόλο των τραγικών ηρώων αναλαμβάνουν αυτά τα δύο αδέρφια, των οποίων η υπερβολική φιλοδοξία, οι φόβοι τους και οι ανασφάλειές τους τους οδηγούν στο αναπόφευκτο τραγικό τους τέλος».
Πώς μπορεί ο θάνατος να μας αλλάξει τη ζωή; Μεταφορικά θέτω την ερώτηση!
(Γέλια.) «Ο θάνατος κάποιου άλλου μπορεί να μας φέρει τη ζωή άνω κάτω. Για παράδειγμα, ο θάνατος του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι άλλαξε τη ζωή, όχι μόνο των Αμερικανών, αλλά και όλου του κόσμου! Σε μικρότερη κλίμακα, ο θάνατος ενός πατέρα, ενός γιου ή ενός φίλου μπορεί να μας αλλάξει δραματικά τη ζωή. Ο θάνατος του στρατιώτη που πολεμάει δίπλα σου στην πρώτη γραμμή μπορεί να είναι καταλυτικός για τη δική σου ζωή με τρόπους που ούτε καν μπορείς να φανταστείς!».
Ο θάνατος είναι ένα θέμα που λίγο πολύ το πραγματεύεστε σε όλες σας τις ταινίες. Φοβάστε το θάνατο;
«Ασφαλώς! Σε οποιονδήποτε και να κάνεις αυτή την ερώτηση το ίδιο θα σου πει. Από τη φύση μας είμαστε φτιαγμένοι να φοβόμαστε ενστικτωδώς το θάνατο. Αν δεν το είχαμε αυτό, δεν θα μπορούσαμε να επιζήσουμε! Όλοι τον φοβόμαστε».
Με τις αμερικανικές εκλογές να πλησιάζουν και τις ελληνικές να έχουν πρόσφατα παρέλθει, πού πιστεύετε ότι πρέπει να εστιάζει ο κόσμος πριν ψηφίσει;
«Στην ουσία του υποψηφίου. Αυτή την εποχή όλα έχουν να κάνουν με την παρουσίαση και το πλασάρισμα του υποψηφίου και αυτό αποπροσανατολίζει τον κόσμο και τον κάνει να ασχολείται με ρηχά πράγματα, αντί να κοιτάξει να δει τι πραγματικά αντιπροσωπεύει ο κάθε υποψήφιος».
Είναι η ανέλιξη η θεραπεία για τις ενοχές;
«Όχι. Οι άνθρωποι νιώθουν ενοχές για εκατομμύρια διαφορετικά πράγματα και πολλές φορές για λάθος λόγους. Πιστεύω ότι υπάρχει ένα πλεόνασμα ενοχής, το οποίο δεν έχει κάποια λογική ή ηθική βάση, αλλά το οποίο συντηρείται από διδαχές των οποίων η ενοχή είναι ο αυτοσκοπός. Παράλληλα, υπάρχουν και ενοχές που θα έπρεπε να νιώθουμε, αλλά δεν μας συμβαίνει, όπως όταν διαβάζουμε στην εφημερίδα για συνανθρώπους μας που πεθαίνουν από την πείνα σε κάποιο άλλο μέρος του πλανήτη κι εμείς απλώς γυρνάμε σελίδα και το ξεχνάμε σχεδόν αμέσως! Το να νιώθεις άσχημα επειδή πιάστηκες στα πράσα σε ένα ξενοδοχείο με ένα όμορφο κορίτσι είναι τζάμπα ενοχή»!
Το όνειρο της Κασσάνδρας
Ο Γούντι Άλεν επιστρέφει με μια ταινία που σε απογειώνει, στη γραμμή του «Μatch Ρoint». Οι ήρωες σαν πιόνια σε μια σκακιέρα όπου το παιχνίδι είναι σικέ προσπαθούν να γίνουν από στρατιωτάκια βασιλιάδες ανεπιτυχώς. Οι εμπειρίες τους θα τους κατευθύνουν σε επιλογές που μόνο όσοι διαπράττουν ύβρη αποδέχονται τόσο ευλαβικά. Η αρχαία τραγωδία των σύγχρονων ηρώων επιβεβαιώνει την κλασική γραφή ενός δημιουργού που γνωρίζει το αντικείμενό του και δεν φοβάται τις πιθανές διαφορετικές αναγνώσεις του. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των κλασικών εν τη γενέσει! Επανερχόμενος στην ταινία, η ιστορία της μας μεταφέρει στο εγκαταλελειμμένο κότερο που αγοράζουν εξ ημισείας τα δύο αδέρφια, το οποίο φέρει το όνομα και την κατάρα της Κασσάνδρας, αφού προβλέπει επιτυχώς τα δεινά που θα ακολουθήσουν. Οι ήρωες που ερμηνεύουν οι Γιούαν Μακ Γκρέγκορ και Κόλιν Φάρελ εκπροσωπούν τα ανθρώπινα πάθη: ο ένας επιρρεπής στα σφάλματα και με αθώα ψυχή, ο άλλος προσεκτικός και επιμελής, αλλά διατεθειμένος να αμαρτήσει για την ανέλιξή του. Ο πειρασμός εμφανίζεται με μορφή λυτρωτή από τον οικογενειακό κύκλο και η πρότασή του είναι άκρως δελεαστική: παραβιάζοντας μία από τις 10 εντολές, θα κερδίσουν όσα επιθυμούν. Θα υπακούσουν όπως θέλει η προφητεία τον Μεφιστοφελή γνωστό άγνωστο ή η συνήθειά τους θα τους υποτάξει;
