Από τη ΣΙΣΣΥ ΜΕΝΕΓΑΤΟΥ
Μια ζωή στο θέατρο. Μισός αιώνας πάθους για το σανίδι. Ο Γιάννης Βόγλης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Πάτρας, που περιοδεύει ως Αγαμέμνων στην «Ορέστεια» του Αισχύλου, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου μιλώντας στο ΛΟΙΠΟΝ για τα μελανά σημεία των καιρών, αλλά «ξορκίζει» τον εφιάλτη τον οποίο ζούμε ελπίζοντας στη δύναμη της ψυχής του Έλληνα, που νικάει πάντα!Αναλάβατε καλλιτεχνικός διευθυντής στο Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας σε μια περίοδο ισχνών αγελάδων. Πώς το αποφασίσατε;
«Όταν ανέλαβα το θέατρο, δεν είχαν έρθει οι ισχνές αγελάδες! Με τον καιρό τα πράγματα άρχισαν να σκληραίνουν. Πάντως, εγώ πιστεύω ότι είναι θέμα διαχείρισης των πραγμάτων. Δηλαδή ποτέ δεν πίστεψα ότι χρειάζονται πάρα πολλά λεφτά για να γίνει ποιοτική δουλειά. Απλούστατα θα αναγκαστούμε να περιορίσουμε λίγο το πρόγραμμα, αλλά όχι εις βάρος της ποιότητας».
Διακρίνω ότι τουλάχιστον στο θέμα του θεάτρου είστε αισιόδοξος;
«Δεν μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος, όταν μάλιστα ανακοινώνονται πιο σκληρά μέτρα και έρχονται πιο δύσκολες μέρες. Πιστεύω όμως ότι στις μεγάλες κρίσεις ο κόσμος θα πάει στο θέατρο. Είναι η πιο φτηνή ψυχαγωγία. Μάλιστα, όταν ανέλαβα το θέατρο, μείωσα το εισιτήριο από τα 20 ευρώ στα 15, για να είναι πιο προσιτό. Επίσης, μπορούν να γίνουν παραγωγές με μικρότερο κόστος, χωρίς όμως αυτό να είναι εις βάρος της ποιότητας. Για παράδειγμα, στην ?Ορέστεια? αυτό που πληρώνουμε είναι οι ηθοποιοί. Η παράσταση είναι τελείως αφαιρετική. Δεν έχει σχεδόν καθόλου σκηνικά, ούτε φανταχτερά κοστούμια, και απλώς λειτουργεί ο λόγος και η μουσικότητα του λόγου. Είναι μια σύγχρονη προσέγγιση».
Κλείσατε 50 χρόνια στο θέατρο. Θεωρείτε ότι αυτή η εποχή είναι ίσως η δυσκολότερη για τους Έλληνες;
«Νομίζω πως ναι. Ο ελληνικός λαός είχε άλλες αξίες, είχε κάποιες αρχές διαφορετικές από αυτές της Ευρώπης. Αυτό μας έκανε να ξεχωρίζουμε και δυστυχώς τις χάσαμε».
Δηλαδή, χάσαμε πάρα πολλά πράγματα θέλοντας να μιμηθούμε τους Ευρωπαίους;
«Ακριβώς. Ευτυχώς, τον πατριωτισμό μας αρχίζουμε και τον ξαναβρίσκουμε. Στις κρίσεις, βέβαια, πάντα αυτό συμβαίνει».
Έχω την αίσθηση ότι οι Έλληνες γίναμε «κακομοίρηδες»...
«Η αλήθεια είναι ότι μια γκρίνια και μια κακομοιριά μάς την έχουν περάσει. Μπορεί αυτό να προβάλλεται, αλλά δεν είναι έτσι ο Έλληνας. Πιστεύω ότι μέσα μας θα βρούμε ξανά τις δομές και θα μπορέσουμε να αντισταθούμε και να επιβιώσουμε. Έχουμε περάσει πολύ χειρότερα. Ο Έλληνας όμως πάντα έχει αντιστάσεις. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι Έλληνες ενώνονται στον κίνδυνο. Αυτό συμβαίνει από την αρχαιότητα».
Πιστεύετε ότι στις μέρες μας μπορεί να υπάρξει αλληλεγγύη;
«Ναι. Θα το δούμε αυτό να γίνεται. Μην κοιτάτε τι προβάλλεται μέσα από τα ΜΜΕ. Σημασία έχει η ψυχή του Έλληνα».
Νιώθω ότι πάντα ήσασταν επιλεκτικός σε αυτά που έχετε κάνει...
«Ακριβώς. Πάντα ήμουν προσεκτικός. Η επιτυχία είναι εύκολη. Το πρόβλημα είναι πώς θα διαχειριστείς την επιτυχία σου από κει και πέρα. Όσοι "κάθονται" πάνω στην επιτυχία τους έχουν και ημερομηνία λήξης».
Στις μέρες μας είναι δύσκολο να λες «όχι». Ίσως στη δική σας εποχή να ήταν πιο εύκολο...
«Όχι, ήταν εξίσου δύσκολο. Όλα είναι μιας χρήσης σε κάθε εποχή, αλλά οι καριέρες χτίζονται πάνω στα "όχι". Κι εγώ έχω πει πολλά "όχι" στην καριέρα μου, και μάλιστα σε δύσκολες στιγμές. Αυτό που θα πρέπει να σκέφτονται οι νέοι ηθοποιοί είναι η διαχρονικότητα και να μην ξεφεύγουν από τους στόχους τους».
Υπήρξε περίοδος που ήσασταν το απόλυτο είδωλο. Κινδυνέψατε ποτέ να καβαλήσετε το καλάμι;
«Ανά πάσα στιγμή κινδυνεύεις. Η επιτυχία έρχεται σε όλους κάποια στιγμή. Δεν είναι δύσκολο ν’ ανέβεις στο άλογο. Το δύσκολο είναι να είσαι συνέχεια πάνω στο άλογο και να καλπάζεις».
Το σημερινό σταριλίκι και η σοουμπίζ είναι τελείως διαφορετικά απ’ ό,τι στη δική σας εποχή; Δηλαδή, τώρα χρίζονται σταρ-ηθοποιοί μιας χρήσης...
«Αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο η μεθόδευση της τηλεόρασης. Υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά: τότε ο κόσμος έβγαινε από το σπίτι του και πήγαινε στον κινηματογράφο και πλήρωνε για να σε δει. Αυτό δημιουργούσε τη δύναμη των τότε "σταρ". Σήμερα, με την τηλεόραση, μπαίνουμε όλοι μέσα στα σπίτια τους. Εγώ πιστεύω πάρα πολύ στην κρίση του κοινού, γιατί δεν ξεγελιέται εύκολα. Οι επιλογές του κοινού είναι τελείως διαφορετικές από αυτές που προβάλλονται ότι δήθεν ενδιαφέρουν τον κόσμο».
Πώς νιώθετε όταν βλέπετε ότι το κοινό ενδιαφέρεται για το πρόχειρο, τα ριάλιτι, το εύκολο, το γυμνό, τις πορνό ταινίες που αγοράζει από τα περίπτερα;
«Δεν το ενδιαφέρουν μόνο αυτά. Μπορεί να πάρει ένα πορνό DVD από περιέργεια, αλλά αυτό δεν σημαίνει κάτι. Υπάρχει ένας μηχανισμός, ένα εμπορικό σύστημα που προβάλλει αυτά τα πράγματα. Αυτό δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα και την ουσία. Είναι όπως οι ειδήσεις, που προβάλλουν ό,τι κακό γίνεται γιατί αυτό πουλάει. Δεν σημαίνει όμως ότι γίνονται μόνο αυτά τα πράγματα. Ο κόσμος έχει κριτήριο και επιλέγει και το ποιοτικό. Ξέρει να μην κάνει εκπτώσεις».
Είναι θέμα αντίδρασής σας που τον τελευταίο καιρό δεν σας βλέπουμε στην τηλεόραση; Την εγκαταλείψατε γιατί έγινε πολύ πρόχειρη;
«Το γεγονός ότι σκηνοθέτες όπως ο Μανούσος Μανουσάκης, ο Στράτος Μαρκίδης και άλλοι, οι οποίοι έκαναν σοβαρή δουλειά, έχουν "κοπεί" από την τηλεόραση τα λέει όλα. Έχει αλλάξει η κατεύθυνση, και η χειραγώγηση που θα γίνει στο κοινό είναι για το εύκολο, το φτηνό, το ξεφτιλισμένο. Το λέω αυτό με πλήρη γνώση... Γιατί, αν δούμε από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ τι γίνεται, δεν βλέπεις τηλεόραση, βλέπεις "σκουπίδι"! Υπάρχει πολύ "σκουπιδαριό" στην τηλεόραση. Αυτό είναι μεθοδευμένο για να μην ασχολούμαστε με τα πραγματικά προβλήματα, για να μας κλείνουν τα μάτια. Είναι το πανευρωπαϊκό "μοντέλο" και πιστεύω και παγκόσμιο. Γιατί μέσα στο πρόγραμμα της παγκοσμιοποίησης πρέπει ο κόσμος να αδρανοποιείται. Αυτή τη στιγμή γίνεται... ηλεκτροσόκ στα αντισώματα αντιστάσεων των ανθρώπων. Θέλουν να μας κοιμίσουν...».
Υπάρχει κάτι που δεν έχετε τολμήσει να κάνετε και για το οποίο έχετε μετανιώσει;
«Όχι. Αυτό που ήθελα το έκανα πάντα. Με ενδιαφέρει να αφήσω μια κληρονομιά με το θέατρο της Πάτρας. Το όνειρό μου είναι να φτιαχτεί ένα σύγχρονο θέατρο. Και είναι κάτι που έχουμε δρομολογήσει».
Έχετε περάσει μεγάλες δόξες, αλλά καταφέρατε να ισορροπήσετε και στην προσωπική σας ζωή. Είστε παντρεμένος, έχετε δύο γιους και εγγονή. Νιώθετε ευτυχισμένος;
«Πολύ. Νιώθω πληρότητα».
Θεωρείτε ότι έχετε πάρει πολλή αγάπη;
«Από παντού. Είμαι πολύ τυχερός».
Πώς νιώθετε έπειτα από τόση δόξα, επιτυχίες, δημοσιότητα;
«Δεν ξέρω. Μη με ρωτάτε, γιατί είναι κάτι που δεν με απασχολεί. Αυτό που νιώθω είναι ενέργεια, δημιουργία. Η ζωή προχωράει. Είναι μια συνεχής ανοδική πορεία. Ο Καζαντζάκης λέει ότι ο άνθρωπος από τη στιγμή που γεννιέται αναζητά την αθανασία. Είναι το μόνο που δεν του έχει προσφέρει ο Προμηθέας. Από κει και πέρα, την αθανασία την κερδίζεις μόνο μέσα από το έργο σου. Αυτό θα σε κρατήσει και θα σε κάνει να είσαι αθάνατος! Το έργο που αφήνεις πίσω σου είναι αυτό που σε χαρακτηρίζει. Πάντα δίνουμε μάχες και παλεύουμε μέχρι το τελευταίο μας λεπτό για αυτά που ονειρευόμαστε».
Ποια είναι η πρώτη αξία που χάσαμε επειδή αφομοιωθήκαμε με τους άλλους Ευρωπαίους;
«Χάσαμε τον πατριωτισμό μας. Φτάσαμε στο σημείο να μην μπορείς να πεις ότι είσαι πατριώτης, γιατί σου κολλάνε το στίγμα του σοβινιστή. Ακόμα και το εθνικό μας σύμβολο, τη σημαία μας, είχαμε φτάσει στο σημείο να μην μπορούμε να τη βάλουμε έξω από το σπίτι μας. Περάσαμε πάρα πολλά στην προσπάθειά μας να μιμηθούμε τους Ευρωπαίους, που πάντα λέγαμε ότι είναι πιο πολιτισμένοι. Εγώ, που έχω γυρίσει όλη την Ευρώπη, αυτό δεν το έχω δει. Ξαφνικά προσπαθήσαμε να μιμηθούμε ένα μοντέλο το οποίο δεν είναι στο DNA μας».
