Συλλέγεται χειρωνακτικά από τα έγκατα της γης, είναι ελάχιστα επεξεργασμένο. Χαρακτηρίζεται φυσικό και αγνό, δεν περιέχει τεχνητά πρόσθετα, αποτελεί πηγή μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Έχει πολλαπλές χρήσεις πέραν της μαγειρικής και πιθανώς ωφέλιμες ιδιότητες για τον οργανισμό. Αν αληθεύουν αυτά και άλλα πολλά που γράφονται στο Διαδίκτυο, δεν είναι να απορεί κανείς γιατί αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή είδη αλατιού παγκοσμίως. Οπότε πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι ισχύει πραγματικά και τι όχι…

Τι είναι το αλάτι Ιμαλαΐων;

Με κριτήριο την πηγή προέλευσής τους διακρίνουμε δύο βασικούς τύπους αλατιών: τα θαλασσινά και τα ορυκτά. Τα ορυκτά αλάτια προέρχονται από περιοχές που κάποτε ήταν θάλασσες οι οποίες εγκλωβίστηκαν μέσα στη γη και, μέσα σε διάστημα εκατομμύριων ετών, αποστραγγίστηκαν. Το αλάτι Ιμαλαΐων είναι λοιπόν ένα είδος ορυκτού κρυσταλλικού αλατιού που δημιουργήθηκε φυσικά, εξαιτίας αυτού του γεωλογικού φαινομένου.

Γιατί ονομάζεται έτσι;

Υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικά είδη αλατιού, ορυκτά και θαλασσινά, τα οποία αντλούν την ονομασία τους από την περιοχή προέλευσής τους, π.χ. στα καθ’ ημάς «αλάτι Κυθήρων», «αλάτι Μεσολογγίου», ώστε να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα. Τα μεγαλύτερα αποθέματα αλατιού Ιμαλάϊων και πάνω από το 99% της διαθέσιμης παραγωγής του προέρχονται από περιοχές που βρίσκονται στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, εξ ου και η διεθνής ονομασία του: «Himalayan Salt».

Έχει πάντα ροζ χρώμα;

Όχι! Απαντάται σε διάφορες αποχρώσεις, εκ των οποίων η συνηθέστερη είναι αυτή με ελαφρώς κοκκινωπό προς σχεδόν διάφανο ροζ χρώμα, ενώ η λευκή προς υπόλευκη-κιτρινωπή είναι η σπανιότερη. Οι αποχρώσεις αυτές οφείλονται στα διάφορα συστατικά που εκ φύσεως περιέχει το συγκεκριμένο αλάτι και όχι σε κάποιον τεχνητό χρωματισμό. Το ροζ χρώμα, για παράδειγμα, οφείλεται κυρίως στα οξείδια σιδήρου.

Γιατί χαρακτηρίζεται ως «αγνό» και «φυσικό» αλάτι;

Γιατί υποβάλλεται στην ελάχιστη δυνατή επεξεργασία με παραδοσιακό τρόπο και όχι σε ραφινάρισμα με βιομηχανικές μεθόδους, που σημαίνει ότι διατηρεί στο μέγιστο βαθμό τη φυσική του σύσταση χωρίς οτιδήποτε επιπρόσθετο. Πιο συγκεκριμένα, οι κρύσταλλοι αλατιού εξάγονται και συλλέγονται χειρωνακτικά από τα ορυχεία αλατιού. Κατόπιν, πάλι με το χέρι, διαλέγονται, συνθλίβονται, ξεπλένονται σε άλμη για να καθαριστούν από τις ανεπιθύμητες προσμείξεις και αφήνονται να στεγνώσουν στον ήλιο.

Αληθεύει ότι είναι καλή πηγή μετάλλων;

Όντως στο αλάτι Ιμαλαΐων έχει ανιχνευθεί μια σημαντική ποσότητα διαφορετικών μετάλλων και ιχνοστοιχείων, εκτιμάται μάλιστα ότι ο αριθμός τους ανέρχεται σε 84 συνολικά. Εντούτοις, το κύριο συστατικό όλων των αλατιών, ανεξαρτήτως προέλευσης και επεξεργασίας, είναι το χλωριούχο νάτριο (NaCl) σε ποσοστό άνω του 97%. Επομένως κανένα είδος αλατιού δεν αποτελεί κατάλληλη διατροφική πηγή πρόσληψης των υπόλοιπων μετάλλων και ιχνοστοιχείων, αφού μια τέτοια πρακτική θα συνεπαγόταν και αυξημένη πρόσληψη νατρίου, κάτι που πρέπει να αποφεύγεται – βάζουμε αλάτι στο φαγητό για τη γεύση του και όχι για να πάρουμε τα διατροφικά στοιχεία που περιέχει!

Σε τι διαφέρει από το ραφιναρισμένο αλάτι;

Το ραφιναρισμένο αλάτι, αυτό που χρησιμοποιούμε συνήθως στα φαγητά μας, υποβάλλεται σε εκτεταμένη επεξεργασία που αλλοιώνει τη φυσική του σύσταση και μεγιστοποιεί την περιεκτικότητά του σε νάτριο. Περιέχει επίσης πρόσθετα, όπως σταθεροποιητές και αντισυσσωματικά, τα οποία ναι μεν θεωρούνται ακίνδυνα για την υγεία, ωστόσο καθιστούν το αλάτι λιγότερο αλμυρό επειδή δεν επιτρέπουν στους κρυστάλλους του να λιώνουν στο στόμα. Επιπλέον, αρκετά ραφιναρισμένα αλάτια εμπλουτίζονται με ιώδιο («ιωδιωμένο αλάτι»), κάτι που όμως δεν ενδείκνυται για όλους, π.χ. άτομα με προβλήματα θυρεοειδούς. Αντίθετα, το αλάτι Ιμαλαΐων έχει υποστεί τις λιγότερο δυνατές κατεργασίες, δεν περιέχει πρόσθετα ή βελτιωτικά και με μικρότερη ποσότητά του, άρα και με συνολικά μικρότερη πρόσληψη νατρίου, επιτυγχάνεται το επιθυμητό γευστικό αποτέλεσμα.

Είναι καλύτερο από το φυσικό θαλασσινό αλάτι;

Το φυσικό μη ραφιναρισμένο θαλασσινό αλάτι («ανεπεξέργαστο»), όπως αυτό που προέρχεται από τις αλυκές των Κυθήρων, της Καλλονής ή του Μεσολογγίου, δεν περιέχει πρόσθετα, έχει παρόμοια σύσταση με το αλάτι Ιμαλαΐων και περίπου την ίδια ποσότητα νατρίου, επομένως δεν υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές και δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το ένα είναι καλύτερο από το άλλο, παρά μόνο ότι αποτελούν δύο εξίσου καλές επιλογές έναντι του ραφιναρισμένου αλατιού.

Πού χρησιμοποιείται το αλάτι Ιμαλαΐων;

Η κύρια χρήση του είναι ως μαγειρικό και ως επιτραπέζιο αλάτι. Χρησιμοποιείται επίσης σε διάφορες αλατοθεραπείες αλλά και σε πάρα πολλά «γιατροσόφια», όπως π.χ. για καθαρισμό των ιγμορείων (ρινικές πλύσεις), εισπνοές με ατμό, γαργάρες, στοματική υγιεινή, ποδόλουτρα, καθώς και ως καλλυντικό για το δέρμα, π.χ. σε μάσκες ομορφιάς, για μπάνιο μέσα σε άλμη κ.ά. Επιπλέον, υπάρχουν δεκάδες προϊόντα με βάση το αλάτι Ιμαλαΐων που προορίζονται για συγκεκριμένες, εξειδικευμένες χρήσεις, όπως για κρυσταλλοθεραπεία, χρωματοθεραπεία, ιονισμό, καθαρισμό και μείωση της υγρασίας εσωτερικών χώρων, ως πλάκες ψησίματος φαγητού, ως φωτιστικά χώρου, με τη μορφή σαπουνιού για περιποίηση του δέρματος κ.α.

Κάνει καλό στην υγεία;

Παρά τα όσα εντυπωσιακά γράφονται σε διάφορες ιστοσελίδες, όπως ότι ομαλοποιεί την πέψη, αλκαλοποιεί το αίμα, απομακρύνει τις συσσωρευμένες τοξίνες, καταπολεμά τις κατακρατήσεις υγρών, ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση, ενισχύει το ανοσοποιητικό, μειώνει τις φλεγμονές, δρα αναλγητικά, εξισορροπεί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, βοηθά τους διαβητικούς, εξαφανίζει την κυτταρίτιδα, αυξάνει τη λίμπιντο, υποστηρίζει την ευζωία κ.ά., τίποτα από αυτά δεν έχει μελετηθεί εκτενώς μέσα από συστηματικές έρευνες και κανείς ανεξάρτητος Οργανισμός Υγείας δεν επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς αυτούς.

Είναι κατάλληλο για τους υπερτασικούς;

Η κάπως μικρότερη περιεκτικότητα του αλατιού Ιμαλαΐων σε νάτριο και η παρουσία σε αυτό πολλών ιχνοστοιχείων δεν το καθιστά αυτομάτως «υγιεινό» ή κατάλληλο για τους υπερτασικούς ασθενείς. Οι υπερτασικοί καθώς και όλοι όσοι έχουν ιατρικούς λόγους να περιορίσουν την πρόσληψη νατρίου πρέπει να ακολουθούν τις εξατομικευμένες οδηγίες του γιατρού τους και να τον συμβουλεύονται πριν αποφασίσουν να το εντάξουν στη διατροφή τους.

Έχει θεραπευτικές ιδιότητες;

Η αλατοθεραπεία αποτελεί μια από τις αρχαιότερες και πλέον διαδεδομένες πρακτικές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων από ήπια μικροπροβλήματα υγείας, π.χ. συνάχι, βήχας, μπούκωμα μύτης, ουλίτιδα, πόνοι κάτω άκρων, μυϊκά πιασίματα. Το αλάτι χρησιμοποιείται επίσης ευρύτατα στην περιποίηση του δέρματος, π.χ. για πίλινγκ προσώπου και σώματος. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η χρήση ενός φυσικού και λιγότερο κατεργασμένου αλατιού, όπως το αλάτι Ιμαλαΐων, είναι προτιμότερη και ίσως πιο αποτελεσματική επιλογή συγκριτικά με τη χρήση ραφιναρισμένου αλατιού, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι του αποδίδουμε κάποιες ιδιαίτερες «θεραπευτικές» ή καλλυντικές ιδιότητες.

Πώς χρησιμοποιείται στη μαγειρική;

Το αλάτι Ιμαλαΐων που προορίζεται για μαγειρική χρήση διατίθεται στο εμπόριο σε διάφορα μεγέθη και σχήματα, όπως λεπτόκοκκο, μέτριο, χοντρό, σε κύβους μερικών εκατοστών, μέχρι και με τη μορφή πλακών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιτραπέζιο αλάτι τόσο σε ωμά όσο και σε μαγειρεμένα φαγητά, καθώς και με πιο εξειδικευμένο τρόπο, ανάλογα με το μέγεθος των κρυστάλλων του, π.χ. ως γαρνιτούρα. Το λεπτόκοκκο και το μέτριο αλάτι Ιμαλαΐων που τρίβεται εκείνη τη στιγμή ταιριάζει ιδιαίτερα με το μαγειρεμένο ή ψημένο κρέας, κοτόπουλο, ψάρι και τα ψητά λαχανικά, ενώ το πιο χοντρό και με μεγαλύτερους κρυστάλλους είναι εξαιρετικό στις ωμές σαλάτες αλλά και για το πάστωμα διαφόρων τροφίμων. Οι πλάκες αλατιού χρησιμοποιούνται για barbeque, τοποθετούνται στην σχάρα πάνω από τα κάρβουνα και ψήνεις σε αυτές κρέατα και λαχανικά.

Τελικά, αξίζει να το δοκιμάσω;

Αν βάζεις πολύ ραφιναρισμένο αλάτι στο φαγητό σου και πρέπει να περιορίσεις την πρόσληψή του ή θέλεις να το υποκαταστήσεις, μερικώς ή ολικώς, με κάποιο άλλο είδος αλατιού πιο φυσικό, χωρίς πρόσθετα, κάπως διαφορετικής «γεύσης» και πιο «δυνατό», ώστε να χρησιμοποιείτε λιγότερη ποσότητά του, τότε το αλάτι Ιμαλαΐων αποτελεί μια καλή εναλλακτική λύση, υπό την προϋπόθεση της λελογισμένης κατανάλωσής του. Για την επιλογή σας προτιμήστε κάποιο επώνυμο, συσκευασμένο και πιστοποιημένο προϊόν, με σαφή ένδειξη προέλευσης και πλήρη στοιχεία παραγωγού.

Οι περισσότεροι Οργανισμοί Υγείας προτείνουν η πρόσληψη αλατιού από όλες τις πηγές του, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, να μην υπερβαίνει το 1 κουταλάκι ημερησίως ή περίπου τα 2.400 mg νατρίου.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία τεύχος 157.

Update: Αύγουστος 2016.