Βούγλωσσο, καλέντουλα, λεμονόχορτο και λάπαθο αποτελούν τέσσερα αρωματικά χόρτα με ξεχωριστές ιδιότητες τόσο στη μαγειρική όσο και στην υγεία μας, οι οποίες τα καθιστούν σαν ξεχωριστά φυσικά μυστικά γεύσης και ζωής. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή

Βούγλωσσο ή μποράγκο
Το μποράγκο ή βούγλωσσο ή μποράντζα, προέρχεται από την αραβική λέξη «abu rache», που σημαίνει ο πατέρας του ιδρώτα, λόγω της ιδιότητάς του να προκαλεί εφίδρωση και είναι αρκετά διαδεδομένο στην Κεντρική και Μεσογειακή Ευρώπη. Πρόκειται για ένα από τα πιο όμορφα φυτά με γαλάζια ανοιχτόχρωμα άνθη σε σχήμα αστεριού, ενώ τα φύλλα του έχουν σκούρο πράσινο χρώμα και η μυρωδιά τους μοιάζει περίπου με αυτήν του αγγουριού.

Η ιστορία Το μποράγκο έγινε γνωστό στην Ευρώπη από τους Ρωμαίους. Ηδη από τον 13ο αιώνα βρέθηκαν γραπτές αναφορές στην Αγγλία, ενώ το 1631, το μποράγκο υπήρχε στη λίστα των εισαγόμενων βοτάνων από τους εποίκους που πήγαιναν να εγκατασταθούν στη Νέα Αγγλία.

Αυτό το γνωρίζετε;
Στη Γερμανία το μποράγκο αποτελεί το βασικό συστατικό της γνωστής πράσινης σάλτσας «Φρανκφούρτη», ενώ στην Αγγλία συμπληρώνει το διάσημο εγγλέζικο καλοκαιρινό ποτό που λέγεται «πιμς».

Το μποράγκο στην υγεία μας: Το μποράγκο θεωρείται ιδιαίτερα ευεργετικό για τον ανθρώπινο οργανισμό και διαθέτει πλήθος θεραπευτικών ιδιοτήτων. Μάλιστα, ο Πάρκινσον έλεγε ότι το μποράγκο μαλακώνει το χαρακτήρα και ελαττώνει το στρες. Αναλυτικότερα, το μποράγκο είναι πλούσιο σε βιταμίνη C και μέταλλα, ιδιαίτερα σε κάλιο, τονώνει τον οργανισμό, είναι ιδανικό για την καταπολέμηση του στρες και της γρίπης, βοηθάει στην αντιμετώπιση της γαστρίτιδας, μειώνει τον πυρετό και λόγω της περιεκτικότητάς του σε χλωρικό άλας του καλίου είναι εφιδρωτικό και διουρητικό.

Στη μαγειρική: Το μποράγκο χρησιμοποιείται στη μαγειρική τόσο για τα φύλλα του,

όσο και για τα άνθη του, εμπλουτίζοντας γευστικά τις συνταγές μας. Τα ψιλοκομμένα φύλλα του,

όταν είναι φρέσκα δίνουν υπέροχη γεύση σε σαλάτες και σάντουιτς, τα πιο ώριμα φύλλα είναι ιδανικά για σούπες, ενώ τα μπλε άνθη του χρησιμοποιούνται σε σαλάτες και διακοσμούν τα κοκτέιλ με τζιν.

Ακόμη, ολόκληρα φύλλα ή ματσάκια του μπορούν να περαστούν σε χυλό και να τηγανιστούν, προσφέροντας μία ξεχωριστή πρωτότυπη γευστική πρόταση.

Καλεντούλα
Το όνομά της προέρχεται από τη λατινική λέξη «καλένδες», που σημαίνει η πρώτη μέρα του μήνα για τους Ρωμαίους και την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η καλέντουλα ήταν γνωστή «σαν το σαφράν των φτωχών». Πρόκειται για ένα φυτό με κίτρινα άνθη, το οποίο ανθίζει τις πρώτες μέρες της άνοιξης και μπορεί να κρατήσει όλο το χρόνο.

Τα άνθη της έχουν την ιδιότητα να κλείνουν τη νύχτα και ξανανοίγουν την ημέρα και τη συναντάμε στις μεσογειακές χώρες.

Στη μαγειρική: Τα παλαιότερα χρόνια χρησιμοποιούσαν την καλέντουλα για να προσθέσουν χρώμα και γεύση σε πιάτα ρυζιού, ψαριών, καθώς σε κέικ και σε πουτίγκες.

Σήμερα, η χρήση της καλέντουλας χωρίζεται στα φρέσκα και στα αποξηραμένα άνθη της.

Τα φρέσκα χρησιμοποιούνται σε σαλάτες, για να χρωματίσουν και να αρωματίσουν ψαρόσουπες και ζωμούς από κρέας, για να διακοσμήσουν σάλτσες κυρίως από γαρίδες, καβούρι ή καραβίδα, ενώ πολλές φορές τη χρησιμοποιούν για να χρωματίσουν το τυρί, τη μαργαρίνη ή για να αντικαταστήσει το σαφράν.

Οσον αφορά τα αποξηραμένα άνθη της, αυτά είναι ιδανικά για σούπες και παρασκευές κατσαρόλας.

Μάλιστα, η καλέντουλα είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Κορσική, το πιο διάσημο πιάτο είναι ο ζωμός από ψάρι ή κρέας με πέταλα καλέντουλας.

Στην υγεία μας: Ιδιαίτερα θεραπευτική, η καλέντουλα χρησιμοποιήθηκε στην παραδοσιακή ιατρική, από τον 12ο κιόλας αιώνα, σαν αντισπασμωδικό, ιδιαίτερα για το στομάχι και σαν τονωτικό του ήπατος. Σήμερα, βοηθά στην πέψη, θεραπεύει δερματικές παθήσεις, καταπολεμά τις μυκητιάσεις και είναι καλό καταπραϋντικό για τσιμπήματα και φλεγμονές.

Στην ομορφιά: Εξαιτίας των πλούσιων κυτταρικών χυμών της, η καλέντουλα δίνει ελαστικότητα στο δέρμα και έχει άριστες καλλυντικές ιδιότητες. Ετσι, χρησιμοποιείται για την παρασκευή καλλυντικών, όπως θρεπτικές κρέμες προσώπου και γαλακτώματα, αλλά και φυσικά χρωμοσαμπουάν για ανοιχτόχρωμα μαλλιά.

Ακόμα:

Στην καλέντουλα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα πέταλά της, φρέσκα ή ξηρά, αλλά όχι το κέντρο του λουλουδιού της.

Οταν βράζονται τα άνθη της καλέντουλας, δίνουν ένα χρώμα κιτρινωπό και καθώς το συγκεκριμένο υγρό δεν είναι τοξικό, χρησιμοποιείται για φυσική βαφή και χρωματισμό τροφίμων, όπως τη μαργαρίνη για να αποκτήσει πιο έντονο χρώμα.

Λάπαθο

Η ιστορία: Στην αρχαιότητα το λάπαθο θεωρούνταν ένα ιδιαίτερα σημαντικό φυτό με πολύτιμες καθαρτικές ιδιότητες. Η ρίζα του φυτού ήταν το μόνο μέρος το οποίο χρησιμοποιούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς, ήταν χρήσιμο στα δερματικά προβλήματα, καθώς και στις περιπτώσεις δυσκοιλιότητας, ενώ οι άνθρωποι έτρωγαν τα φύλλα του ως τονωτικό την ανοιξη.

Σήμερα: Το λάπαθο χρησιμοποιείται σε σάλτσες οι οποίες συνοδεύουν κρύα ψάρια και πουλερικά, είναι ιδανικό για σούπες και σαλάτες, χαρίζει μία ιδιαίτερη γεύση σε ομελέτες και προστίθεται πάνω από βραστές πατάτες.

Στην υγεία: Θωρείται αρκετά θρεπτικό και με έντονη αντιοξειδωτική δράση, αφού είναι πλούσιο σε ασβέστιο, σίδηρο και μαγνήσιο.

Λεμονόχορτο

Ή αλλιώς σιτρονέλα της Ινδίας ή της Μαδασκάρης, το λεμονόχορτο προέρχεται από τη Νότια Ινδία, αλλά το συναντάμε και σε διάφορες περιοχές της Αφρικής.

Πρόκειται για ένα τροπικό φυτό, τα φύλλα και τα κοτσάνια του έχουν γεύση λεμονιού, έντονες αρωματικές ιδιότητες και τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο περιζήτητο.

Στη μαγειρική: Το λεμονόχορτο αποτελεί ένα ισχυρό παραδοσιακό συστατικό στην κουζίνα της Νοτιοανατολικής Ασίας. Συγκεκριμένα, χαρίζει υπέροχο άρωμα στις σούπες, στο ψάρι, στα θαλασσινά και στα πουλερικά, συνδυάζεται μοναδικά με το σκόρδο, την πιπερόριζα και την πιπεριά, ενώ το κάτω τρυφερό μέρος από το κοτσάνι του χρησιμοποιείται για να αρωματίσει τις διάφορες σαλάτες.

Μάλιστα, τα κοτσάνια του χρησιμοποιούνται ευρέως από τους Ταϊλανδούς και Βιετναμέζους σεφ, για να δώσουν μία λεμονάτη γεύση στα εδέσματά τους, τα φύλλα του αποξηραμένα χρησιμοποιούνται στις κουζίνες της Μαλαισίας, της Ινδονησίας και της Κίνας στις μαρινάδες ψαριού και στα κρέατα του γκριλ, ενώ στο Βόρειο Μαρόκο χρησιμοποιείται για να αρωματίσει το περίφημο τσάι με μέντα.

Τέλος, το λεμονόχορτο χρησιμοποιείται και στη ζαχαροπλαστική στην παρασκευή σιροπιού και είναι ιδανικό για κομπόστες φρούτων, κρέμες, crme brulee και κρέμα καραμελέ.

Στην υγεία μας: Το λεμονόχορτο βοηθάει στο πεπτικό σύστημα, ανακουφίζει από τον πονοκέφαλο, ενώ το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό σε νευραλγίες, ρευματοπάθειες, τενοντίτιδες και διαστρέμματα.

Ακόμη: Το λεμονόχορτο χρησιμοποιείται ευρέως στην αρωματοθεραπεία, γίνεται υπέροχο αρωματικό χώρου, ενώ το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται ως εντομοαπωθητικό για τα κουνούπια.

Υ.Γ.: Ευχαριστούμε τον κ. Κωνσταντίνο Ιωάννου Καταγά για το πολύτιμο φωτογραφικό υλικό από το βιβλίο του «Φυτά των Κυκλάδων».