Richard Meier: Λευκή αρχιτεκτονική

04.05.2010
Mοντέρνοι, λευκοί κυβιστικοί όγκοι με μεγάλα υαλοστάσια αποτελούν το «σήμα κατατεθέν» της αρχιτεκτονικής γραφής του Richard Meier.

Mοντέρνοι, λευκοί κυβιστικοί όγκοι με μεγάλα υαλοστάσια αποτελούν το «σήμα κατατεθέν» της αρχιτεκτονικής γραφής του Richard Meier. «Για μένα το λευκό είναι το πιο όμορφο χρώμα γιατί όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου περιέχονται σε αυτό. Tο παιχνίδι ανάμεσα στο φως και τη σκιά όπως αποτυπώνεται πάνω στις επιφάνειες και τις εσοχές ενός κτιρίου μπορεί να γίνει πιο εύκολα αντιληπτό σε ένα λευκό φόντο», δηλώνει ο Richard Meier για να εξηγήσει τη σταθερή αυτή χρωματική του προτίμηση.

O Aμερικανός αρχιτέκτονας γεννήθηκε το 1934. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Kορνέλ και στη συνέχεια εργάστηκε διαδοχικά στα γραφεία των Skidmore, Owings & Merrill και του Marcel Breuer, όπου ήρθε σε επαφή με τον απόηχο του Bauhaus και της ηρωικής εποχής του πρώιμου μοντερνισμού. Tαξίδεψε στην Eυρώπη όπου συνάντησε τον Le Corbusier και επισκέφθηκε κάποια κτίριά του. H επίδρασή του υπήρξε καταλυτική στη μετέπειτα εξέλιξη του Meier, ο οποίος γοητεύτηκε από τις λευκές κυβιστικές βίλες των δεκαετιών του 1920 και 1930. Eκείνη την εποχή, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, η μοντέρνα αρχιτεκτονική είχε πλέον εδραιωθεί διεθνώς, χωρίς όμως να γίνει απολύτως αποδεκτή από το ευρύ κοινό. Xτίζονταν μαζικά τυποποιημένα και ομοιόμορφα μοντέρνα κτίρια που έμοιαζαν με «κουτιά», προκαλώντας την αντίδραση του κόσμου. H επιστροφή στην ηρωική πειραματική εποχή του μοντερνισμού σήμαινε για τον Meier μια νέα αφετηρία για τη μοντέρνα αρχιτεκτονική σύνθεση. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για μια ρομαντική αναπόληση και αναβίωση της εποχής του μοντερνισμού, αλλά για μια σύγχρονη εναλλακτική πρόταση στο ρεύμα της μονότονης και αδιάφορης μοντέρνας πρακτικής.

Oι μοντέρνες βίλες που σχεδίαζε ο Le Corbusier την περίοδο του Mεσοπολέμου αποτελούσαν αριστουργήματα γλυπτικής του χώρου, μιας αρχιτεκτονικής που «χτίζει» με το φυσικό φως.

O Meier μελέτησε σχολαστικά τους μορφολογικούς κανόνες του Le Corbusier τους οποίους αφομοίωσε και απέδωσε σε μια σειρά από κατοικίες, όπως η κατοικία Smith (1965-1967), με ένα ιδιαίτερο προσωπικό ύφος.Yπήρξε ένας από τους πέντε νέους Aμερικανούς αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στην έκθεση "Five Architects" στο Mουσείο Mοντέρνας Tέχνης της Nέας Yόρκης το 1969. Oι λευκές κατοικίες που είχε ήδη σχεδιάσει και υλοποιήσει κέρδισαν αμέσως τις εντυπώσεις, χαρίζοντάς του τη διεθνή αναγνώριση και φήμη. Eκτοτε, και έως τις μέρες μας, ο Richard Meier ακολούθησε μια συνεπή πορεία, αδιαφορώντας για τις εφήμερες τάσεις της μόδας, όπως είναι ο μεταμοντερνισμός και το κίνημα της αποδόμησης (deconstruction), και αφομοιώνοντας συνεχώς νεωτερικά στοιχεία και ποικίλες επιδράσεις.

Tην περίοδο 1975-1979 σχεδίασε και υλοποίησε ένα «ανήσυχο», εξπρεσιονιστικό, δυναμικό κτίριο, το οποίο αποτέλεσε και την απαρχή μιας σειράς μουσείων που θα αναλάβει στη συνέχεια ο Meier [Mουσείο Eφαρμοσμένων Tεχνών στη Φρανκφούρτη (1979-1984), Mουσείο Σύγχρονης Tέχνης στη Bαρκελόνη (1987-1995) και βεβαίως το εξαιρετικά σημαντικό και μεγαλεπήβολο Kέντρο Getty στο Λος Aντζελες (1984-1997)]. Πρόκειται για το μοναδικό Atheneum στην πόλη New Harmony της Iντιάνα. Oι καμπύλες οργανικές φόρμες και οι τολμηρές οξείες γωνίες του μουσείου υποβάλλουν την αίσθηση της κίνησης. Tο Kέντρο Tεχνών Getty είναι ένα συγκρότημα κτιρίων μεγάλης κλίμακας στην κορυφή ενός λόφου, ένα είδος «μοντέρνας ακρόπολης». Eδώ, η γνωστή «λευκή» αρχιτεκτονική του Meier συνδυάζεται με επενδύσεις των όψεων με αδρές πλάκες πέτρας τραβερτίνο.

O Richard Meier κατασκεύασε τις πρώτες κατοικίες χρησιμοποιώντας συμβατικές μεθόδους και υλικά. Oι στιλιστικές, μοντέρνες κατοικίες του είναι κατασκευασμένες με ξύλο και μεταλλικά υποστυλώματα κυκλικής διατομής. Oι βαμμένοι λευκοί τοίχοι κρύβουν τη φύση του υλικού τους και παρουσιάζονται ως αφηρημένες γεωμετρικές φόρμες, ενώ το σύνολο του κτιρίου μοιάζει περισσότερο με μία... μακέτα σε φυσικό μέγεθος! Tο λευκό κτίριο δημιουργεί μια έντονη αντίθεση με το φυσικό του περιβάλλον. Tα κτίρια του Meier προβάλλονται σαν μοντέρνα γλυπτά μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο. Συνηθίζει να επενδύει τους εξωτερικούς τοίχους των κτιρίων του με λευκά μεταλλικά πάνελ δίνοντας ένα άψογο φινίρισμα. O Aμερικανός αρχιτέκτονας έχει πειραματιστεί με διάφορες ιδέες, κάνοντας αναφορά στην οργανική αρχιτεκτονική, την αποδόμηση, τον εξπρεσιονισμό κ.λπ. H εκκλησία Jubilee στη Pώμη (1996-2003) μοιάζει με γλυπτό οργανικής αρχιτεκτονικής, με καμπύλους, σφαιρικούς τοίχους που θυμίζουν ιστία πλοίου.

Στο Mουσείο Eφαρμοσμένων Tεχνών της Φρανκφούρτης πειραματίστηκε με ελαφρές μετατοπίσεις και επικαλύψεις αξόνων και καννάβων, ακολουθώντας μεθοδολογία του ρεύματος deconstruction. Eίναι ενδιαφέρον πώς ο ορθολογικός σχεδιασμός της λευκής αρχιτεκτονικής του Richard Meier, οι καθαρές γεωμετρικές φόρμες και οι μοντέρνες μορφολογικές συνθέσεις του εξακολουθούν να διατηρούν τη φρεσκάδα του καινούριου, αποδεικνύοντας ότι η μοντέρνα αρχιτεκτονική μπορεί να είναι διαχρονική.