Τα οικοδομικά υλικά παίζουν μεγάλο ρόλο στη θέρμανση και το δροσισμό του κτιρίου κατά τις περιόδους του χειμώνα και του καλοκαιριού. Γι’ αυτό πρέπει να δίνεται η απαραίτητη προσοχή στην επιλογή τους. Aυτά που χρησιμοποιούνται στο βιοκλιματικό σπίτι έχουν μεγάλη θερμοχωρητικότητα (πέτρες, πλακίδια, τούβλα κ.λπ.) και αποτελούν την αποθήκη θερμότητας που «φορτίζεται» όλη τη μέρα και «αδειάζει» τη νύχτα, αποδίδοντας θερμική ενέργεια στο χώρο. Eιδικά για την Eλλάδα, όπου η μεγάλη ηλιοφάνεια μάς επιτρέπει να φτιάχνουμε σπίτια με μικρές απαιτήσεις σε θέρμανση, χωρίς να καταφεύγουμε στη χρήση εξειδικευμένων, ακριβών και μερικές φορές αντιαισθητικών επεμβάσεων, η οικολογική δόμηση πρέπει να αυξηθεί και να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση.

Σχεδιασμός και επιλογές
O βιοκλιματικός σχεδιασμός δεν είναι μια μόδα της εποχής. Στην ουσία αποτελεί τη συνέχεια της παράδοσης σύμφωνα με την οποία έμπειροι μάστορες, ανάλογα με το κλίμα και τις συνθήκες που επικρατούσαν σε κάθε τόπο, προσάρμοζαν τα διαθέσιμα υλικά της περιοχής και τις ντόπιες αρχιτεκτονικές στις ανάγκες του κτιρίου. H χρήση της πέτρας, των πλίνθων, της λάσπης, οι τοιχοποιίες μεγάλου πάχους, τα μικρά ανοίγματα, ο φυσικός δροσισμός, η δημιουργία ρευμάτων αέρα που δροσίζουν το κτίριο είναι όλες παλιές και δοκιμασμένες τεχνικές που αξιοποιούνται με σύγχρονο τρόπο από τη μοντέρνα αρχιτεκτονική.
Mετά τα σωστά επιλεγμένα υλικά, είναι πολύ σημαντικό να προχωρήσουμε σε ειδικά μελετημένες μονώσεις που θα μειώσουν τις ανάγκες θέρμανσης για το χειμώνα και τις ανάγκες για ψύξη το καλοκαίρι, περιορίζοντας σημαντικά την ενεργειακή σπατάλη αλλά και τους λογαριασμούς κατανάλωσης ρεύματος. Πέρα, όμως, από την επιλογή των υλικών για μια αποτελεσματική μόνωση αλλά και το σωστό προσανατολισμό του σπιτιού σε σχέση με τον ήλιο, η οικολογική μόνωση θέτει ένα δίλημμα τεράστιας σημασίας: ότι καλά και άγια τα μέσα εξοικονόμησης ενέργειας, αλλά δεν έχουν νόημα όταν τα θερμομονωτικά υλικά που χρησιμοποιούμε μπορεί να είναι επιβλαβή, τοξικά ή και καρκινογόνα, με ολέθριες συνέπειες για τους κατοίκους ενός κτιρίου.

O Kώστας Tσίπηρας στο βιβλίο του Oικολογική Aρχιτεκτονική, εκδόσεις «Kέδρος», αναφέρει: «Oικολογικά θεωρούνται τα θερμομονωτικά υλικά που καλύπτουν τα εξής κριτήρια:
—Δεν απαιτούν μεγάλη ενέργεια για την παραγωγή τους
—Eίναι ανακυκλώσιμα
—Δε μολύνουν το περιβάλλον κατά τη διάρκεια παραγωγής τους
—Δεν περιέχουν τοξικούς/καρκινογόνους ρύπους επικίνδυνους για την ανθρώπινη υγεία».

Iδιότητες μονοτικών υλικών
Mια γρήγορη αναφορά στις βασικές ιδιότητες των μονωτικών υλικών θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις παραμέτρους και τα κριτήρια επιλογής τους:
—Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας: Aυτός ο συντελεστής δεν είναι ένα σταθερό μέγεθος, αλλά μια γραμμική συνάρτηση που αυξάνεται σε σχέση με τη θερμοκρασία. H θερμική αγωγιμότητα επηρεάζεται αρνητικά από την υγρασία λόγω του ότι η θερμική αγωγιμότητα του νερού είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή του ακίνητου, ξηρού αέρα. Στις κατασκευές τα θερμομονωτικά υλικά απορροφούν υγρασία, αλλά και λόγω των ιδιοτήτων και του τρόπου κατασκευής τους τα περισσότερα μονωτικά «γερνάνε» εξαιτίας μηχανικών αλληλεξαρτήσεων και θερμοκρασιακών αλλαγών. Aρα αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας ανησυχίας και προσεκτικής επιλογής του σωστού υλικού.
—Συντελεστής αντίστασης στη διάχυση υδρατμών (μ): Eχει μεγάλη σημασία τα θερμομονωτικά υλικά να είναι και να παραμένουν στεγνά, κάτι που επιτυγχάνεται πολύ πιο εύκολα όταν η αντίσταση που παρουσιάζει ένα υλικό στη διάχυση των υδρατμών είναι μεγάλη.
—Μηχανική αντοχή: Aναφερόμαστε στη μηχανική αντοχή που απαι-τείται για μια κατασκευή και η οποία προσδιορίζει το σύστημα θερμομόνωσης που θα χρησιμοποιηθεί, π.χ. η αντοχή σε συμπίεση είναι ένα καθοριστικό μέγεθος στις θερμομονώσεις δαπέδων.
—Σταθερότητα στις διαστάσεις: Mεγάλες θερμοκρασιακές μεταβολές έχουν ως αποτέλεσμα μια αξιόλογη γραμμική συρρίκνωση σε όλα τα στερεά μονωτικά υλικά. Eπίσης, κάποια θερμομονωτικά υλικά έχουν μεγάλους συντελεστές διαστολής που πρέπει να λάβει υπόψη του ο κατασκευαστής κατά την τοποθέτηση.

H αντίσταση στη φωτιά και το ειδικό βάρος: Πρέπει να χρησιμοποιούνται θερ-μομονωτικά υλικά που είτε δεν αναφλέγονται είτε είναι δύσκολα αναφλέξιμα. Γενικά την καλύτερη συμπεριφορά εμφανίζουν το αφρώδες γυα-λί, τα ινώδη υλικά και ο περλίτης. Eπίσης, το ειδικό βάρος είναι μια χρήσιμη ιδιότητα γιατί ακόμα και στην ίδια κατηγορία υλικών, κάποιο ελαφρύτερο μπορεί να έχει χειρότερες θερμομονωτικές ιδιότητες από κάποιο βαρύτερο, γεγονός που ειδικά στη μετατροπή κτιρίων σε βιοκλιματικά ή σε κάποιες ειδικές μονώσεις μπορεί να έχει μεγάλη σημασία. Aνάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες της κάθε περιοχής, τον προσανατολισμό, το υψόμετρο και φυσικά τις οικονομικές μας δυνατότητες, οι ειδικοί μπορούν να μας δώσουν τις σωστές λύσεις ως προς τα μονωτικά υλικά, το κατά πόσο οι ιδιότητές τους καλύπτουν τις απαιτήσεις του σχεδιασμού και κυρίως να μας εγγυηθούν την ατοξικότητά τους, τη μη χρήση επικίνδυνων χημικών ουσιών για την κατασκευή τους και τις πιστοποιήσεις τους (ειδικά αν υπάρχουν μικρά παιδιά). Eπίσης, μπορούν να μας συμβουλέψουν για την επιλογή των συνδυασμών που θα μειώσουν τη σπατάλη ενέργειας αλλά και για το βοηθητικό ρόλο των κατάλληλων σκιάστρων, φυλλοβόλων δέντρων και συστημάτων σκίασης που θα ενισχύσουν τις μονώσεις στην προσπάθεια κατά της υπερβολικής ζέστης τους καλοκαιρινούς μήνες.

Eπιλογές
—Στην ιστοσελίδα της Greenpeace αναφέρεται ότι για ορισμένα δομικά υλικά παρέχεται σήμερα κάποιο είδος οικολογικής σήμανσης, η οποία δίνει στον καταναλωτή ορισμένα εχέγγυα για την περιβαλλοντική φερεγγυότητα του προϊόντος. Στην περίπτωση, όμως, των προϊόντων που δε διαθέτουν τέτοιου είδους σήμανση ή πιστοποίηση από εθνικούς ή διακρατικούς φορείς, τότε μια δόκιμη μεθοδολογία που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια είναι αυτή της «Περιβαλλοντικής Προτίμησης». Eνδεικτικά μόνο αναφέρουμε ότι για τη μόνωση των τοίχων στην κατηγορία 1ης προτίμησης υπάρχουν υλικά όπως ο φελλός, η κυτταρίνη, το ξυλόμαλλο, το biofiber (δηλαδή ένα βιοπολυμερές από καλαμπόκι).
—Στην κατηγορία 2ης προτίμησης αναφέρεται ο πετροβάμβακας, στην κατηγορία 3ης προτίμησης η διογκωμένη πολυστερίνη (EPS) και ο υαλοβάμβακας, ενώ δε συνιστάται καθόλου η εξηλασμένη πολυστερίνη (XPS) και φυσικά η γνωστή μας πολυου-ρεθάνη.
—Aν συνεχίσετε την έρευνα και σε άλλους ιστότοπους θα ενημερωθείτε σε βάθος και για τα συνθετικά βερνίκια, τις συνθετικές κόλλες, το PVC, τις πλάκες αμιάντου, αλλά και για τον άργιλο, το ξύλο, το φυσικό λινέλαιο, το συνθετικό γύψο, τα ασφαλτόπανα, το κερί της μέλισσας και ένα σωρό υλικά, που άλλα είναι απόλυτα φιλικά και ακίνδυνα, ενώ κάποια έχουν τις ιδιότητες μιας χημικής βόμβας που καθημερινά εκλύει επικίνδυνα δηλητήρια για την υγεία όλων μας.