Ρhotos: getty images/ideal image, αρχείο Εθνους
Από τη μία έχεις τον Νιλ Τζόρνταν. Ο σκηνοθέτης, άνθρωπος χαμηλών τόνων, σχεδόν ντροπαλός. Το σινεμά ως τέχνη, σου λέει, η τέχνη ber alles, η σημασία του μηνύματος και της εξαίσιας υποκριτικής. Από την άλλη, έχεις τον Τζόελ Σίλβερ. Ο παραγωγός, μεγαλόσωμος, επιβλητικός, έντονος. Το σινεμά ως προϊόν, λέει ετούτος. Ποιο μήνυμα; Το ζήτημα είναι αν η Τζόντι Φόστερ πουλάει, αν η ιδέα πουλάει κι αν τα όπλα κάνουν αρκετό θόρυβο.
Την ώρα που η πρωταγωνίστρια του Εκτός εαυτού μας δίνει μια σεμνή, προσγειωμένη συνέντευξη, ο Σίλβερ περνά μεγαλοπρεπής από δίπλα της. Χαιρετιούνται παιχνιδιάρικα, εκείνη μοιάζει να τον συμπαθεί και αναρωτιέσαι αν εδώ ισχύει το ότι τα αντίθετα έλκονται. Σε λίγο, ο πολύς Τζόελ θα καθίσει κοντά μας, με τον μπλαζέ αέρα ενός ανθρώπου συνηθισμένου στην εξουσία που αποκτήθηκε επειδή μιλάει άπταιστα (από τύχη; Από ένστικτο;) την επίσημη γλώσσα της κινηματογραφικής βιομηχανίας του Χόλιγουντ: τη γλώσσα των δολαρίων.
Οχι ότι όλα πηγαίνουν πάντα όπως τα θέλει ούτε βέβαια ότι δέχεται τα χαμηλά νούμερα στωικά. Η ατάκα του όταν είδε τις φτωχές, για τις φιλοδοξίες του, εισπράξεις της παραγωγής του Οι δρόμοι της φωτιάς (1984) έμεινε θρυλική: «Απόψε κατάλαβα τι σημαίνει να είσαι νεκρός».
Η αποτυχία της φετινής Εισβολής με τη Νικόλ Κίντμαν μάλλον του χάλασε το κέφι. Από την άλλη, στις μεγάλες στιγμές του μετράει, μεταξύ άλλων, εντυπωσιακά και άκρως κερδοφόρα blockbusters σαν τις 48 ώρες, το Πολύ σκληρός για να πεθάνει, το Commando, το Φονικό όπλο και βεβαίως τα τρία Matrix, ενώ σταρ σαν τους Εντι Μέρφι, Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ και Στίβεν Σιγκάλ του χρωστούν την αναγέννηση ή ακόμα και την ύπαρξη της καριέρας τους.
Το Χόλιγουντ τον έχει βαφτίσει «χρηματομηχανή», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τον αποδέχεται άνευ όρων. Διάσημος ως δύσκολος χαρακτήρας, ο Σίλβερ έχει δει τις πόρτες αρκετών στούντιο να σφραγίζουν μπροστά του. Οι έντονες κόντρες τού στέρησαν την παραγωγή του σίκουελ των 48 ωρών και του τρίτου Πολύ σκληρός για να πεθάνει, ενώ για να μπορέσει να πάρει μέρος ως ηθοποιός (παρωδώντας τον εαυτό του) στο Ποιος παγίδεψε τον Ρότζερ Ράμπιτ, χρειάστηκε να κρύψει από τους ανθρώπους της Disney τη συμμετοχή του μέχρι την τελευταία στιγμή!
Στο δημοσιογραφικό τραπέζι μας η παρουσία του κυριαρχεί και επισκιάζει. Δεν ξέρεις αν θα μπορούσες να τον συμπαθήσεις, αφού στο πρόσωπό του καθρεφτίζεται η κυνική όψη του Χόλιγουντ, η μπίζνα που ισοπεδώνει κάθε ρομαντισμό. Δεν μπορείς, όμως, να μη θαυμάσεις την ικανότητά του να παραμένει στην κορυφή μιας γιγάντιας, ανθρωποφάγας βιομηχανίας και να ενδιαφερθείς να ακούσεις πώς στο καλό σκέφτεται και η άλλη πλευρά-που, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, χρηματοδοτεί τα όνειρα σκηνοθετών και ηθοποιών.
Εικόνες: Γενικώς στις ΗΠΑ το «άνοιγμα» της ταινίας (σ.σ.: Εκτός εαυτού) δεν ήταν θεαματικό. Τι σκέφτεστε γι αυτό;
Τζόελ Σίλβερ: Είναι δύσκολη ταινία, ακατάλληλη για ανηλίκους. Χώρια που το φθινόπωρο είναι πολύ ανταγωνιστικό για πρεμιέρες. Ξέραμε ότι θα υπήρχαν θέματα με το φιλμ. Κανείς δεν είπε κακή κουβέντα για την Τζόντι Φόστερ ή για τον συμπρωταγωνιστή της, Τέρενς Χάουαρντ. Και οι περισσότεροι επαίνεσαν τον σκηνοθέτη Νιλ Τζόρνταν, αν και μπερδεύτηκαν σχετικά με το τι εννοεί η ταινία και ποιο είναι το θέμα της. Εμείς, πάντως, κάναμε την ταινία που θέλαμε να δούμε οι ίδιοι, ως θεατές. Για μένα το Εκτός εαυτού είναι διασκεδαστικό, έχει δράση, γέλιο, σασπένς. Μια ιστορία είναι, δεν είναι ντοκιμαντέρ. Ε, δεν μπορώ να ανησυχώ για το τι γράφει ο κάθε κριτικός.
Στο φιλμ τίθενται ηθικά διλήμματα που διχάζουν. Τα λαμβάνετε αυτά υπόψη;
Δουλειά μας είναι να θέτουμε πολλές ερωτήσεις στις ταινίες. Αλλά όχι να δίνουμε πολλές απαντήσεις. Φτιάξαμε το Matrix και μας ρωτούσε το στούντιο «Μα τι εννοείτε με το τάδε, τι θέλετε να πείτε με το δείνα;». Ε, δεν είχαμε να τους πούμε κάτι! Στο σινεμά αφηγείσαι μια ιστορία, δεν διδάσκεις. Ο κάθε θεατής δίνει τις προσωπικές του ερμηνείες. Εδώ, η Τζόντι μεταμορφώνεται σε τιμωρό των εγκληματιών. Είναι θύμα; Είναι θύτης; Ας αποφασίσει το κοινό.
Μέσα από τη χρόνια εμπειρία σας, διαισθάνεστε κάποια τάση στις προτιμήσεις και τις ανάγκες του σύγχρονου θεατή; Αναζητά ήρωες, ας πούμε, ή πραγματικές ιστορίες με στοιχεία ντοκιμαντέρ;
Γενικά δεν πιστεύω στις τάσεις, με εξαίρεση τα γουέστερν, που θεωρώ ότι είναι εκτός μόδας και δύσκολα έλκουν το κοινό σήμερα. Ολα τα υπόλοιπα είδη «παίζουν». Οι άνθρωποι παγκοσμίως θέλουν να βλέπουν κινηματογράφο, αγοράζουν DVD, παρακολουθούν τηλεόραση... Είναι μια καταπληκτική περίοδος για ψυχαγωγία. Αν οι ιδέες είναι φρέσκιες και η προώθηση σωστή, ο θεατής θα πάει να δει τα πάντα.
Θεωρείτε τα Φεστιβάλ μέσον προώθησης;
Μμμ, εξαρτάται από την ταινία. Το Matrix, από τις πιο κερδοφόρες τριλογίες όλων των εποχών, δεν είχε πραγματικά ανάγκη τις Κάνες για διαφήμιση αλλά χρησιμοποιήσαμε το Φεστιβάλ ως μέρος στρατηγικής, ώστε να> >τραβήξουμε την παγκόσμια προσοχή με την πρεμιέρα. Μέχρι σήμερα, καμία απολύτως από τις ταινίες μου δεν έχει διαγωνιστεί σε Φεστιβάλ. Δεν χρειάστηκε.
Δεν σας ενδιαφέρουν τα βραβεία;
(γελάει) Είναι εμπορικές ταινίες. Το βραβείο μας είναι στο box office.
Θα επενδύατε ποτέ σε ταινία που μυρίζεστε ότι δεν θα πουλήσει μόνο και μόνο επειδή σας αρέσει;
Συνέβη με το Kiss kiss bang bang, με τον Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ και τον Βαλ Κίλμερ. Αλλά η δουλειά μας είναι να κάνουμε εισπρακτικές επιτυχίες, αυτή είναι η αρχή μας.
Υπάρχει συνταγή για εγγυημένη επιτυχία;
Τα κόμικς προσφέρονται αρκετά. Οχι όλα, πάντως. Το V for Vendetta, το λάτρεψα και πήγε αρκετά καλά στα ταμεία αλλά δεν είχε προδιαγραφές blockbuster.
Πόσο σημαντικά είναι το μάρκετινγκ και οι κριτικές;
Η διαφήμιση παίζει μεγάλο ρόλο, όσο και το πότε, σε ποιες και σε πόσες αίθουσες θα βγάλεις την ταινία. Η κριτική, χμ, σε εγχώριο επίπεδο δεν μετράει για μας. Σε διεθνές ναι. Νομίζω ότι έχουμε τρεις διαφορετικές μπίζνες στο σινεμά. Υπάρχει η μεγάλη, εμπορική παραγωγή που δεν επηρεάζεται καθόλου από την κριτική. Μετά είναι οι καλλιτεχνικές ταινίες, που σαφώς εξαρτώνται από την αποδοχή των κριτικών και τα Φεστιβάλ. Και μετά υπάρχουν τα θρίλερ τρόμου, ταινίες με χαμηλότερο προϋπολογισμό, που βρίσκονται κάπου στη μέση.
Γιατί οι μεγάλες ταινίες κάνουν πια πρεμιέρα ταυτόχρονα σε ΗΠΑ και Ευρώπη;
Μας αναγκάζει η πειρατεία. Οταν προηγείται η προβολή στην Αμερική, σύντομα η ταινία σου θα έρθει στα χέρια των Ευρωπαίων με τρόπους που δεν επιθυμείς. Επίσης, έχουμε συνειδητοποιήσει ότι το ευρωπαϊκό καλοκαίρι δεν είναι τόσο πεθαμένη κινηματογραφικά περίοδος όσο πιστεύαμε. Ξέρετε τι είναι αυτά που μας προβληματίζουν πάντα; Οι Ολυμπιακοί ή τα Ευρωπαϊκά και Παγκόσμια Κύπελλα Ποδοσφαίρου. Οι ταινίες μας είναι αδύνατον να τα ανταγωνιστούν.
Γιατί υπάρχουν τόσο λίγες σκηνοθέτιδες;
Πρέπει να καταλάβετε ότι ο κινηματογράφος είναι μια κουλτούρα βασισμένη στην οικονομική επιτυχία. Την οποία καλό είναι να επαναλάβεις. Θέλετε μια ειλικρινή απάντηση; Η σκηνοθεσία απαιτεί τεράστια αφοσίωση και μια απόφαση πως η ζωή σου θα είναι «κάπως». Πολλές γυναίκες αισθάνονται ότι η οικογένεια δύσκολα συνδυάζεται με τη σκηνοθεσία.
Υπάρχουν για σας ηθοποιοί που φέρνουν πάντα τα λεφτά τους πίσω;
Α, είναι ελάχιστοι αυτοί. Γράφονται και λέγονται πολλά για τους «σταρ», αλλά τελικά πολύ λίγη σημασία έχει όλος αυτός ο θόρυβος για το box office. Η ζωή τους είναι άλλο κεφάλαιο. Σύμφωνοι, πού και πού εμφανίζονται κάποιοι χρυσοφόροι πρωταγωνιστές, η Τζούλια Ρόμπερτς, η Κάμερον Ντίαζ, αλλά κανείς τους δεν φαίνεται ικανός να προσελκύει το κοινό στις αίθουσες για πάντα.
Ο Τζόελ Σίλβερ
Γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1952 στο Νιου Τζέρσεϊ.
Σπούδασε κινηματογράφο στη Νέα Υόρκη.
Μαζί με τον παραγωγό Τζέρι Μπρουκχάιμερ αναζωογόνησε το φιλμ δράσης στη δεκαετία του 80.
Εχει δύο εταιρείες παραγωγής μαζί με τον σκηνοθέτη Ρόμπερτ Ζεμέκις.
Κέρδισε ειδικό ευχαριστήριο από τη Χάλι Μπέρι στη διάρκεια του λόγου της όταν κέρδισε το Οσκαρ.
Κάνει συλλογή από... σπίτια, σχεδιασμένα από τον Φρανκ Λόιντ Ράιτ.
Εχει πει: «Θέλω μια έκρηξη στο μέγεθος του Κλίβελαντ».
Αγαπά τόσο το φρίσμπι, που λέγεται ότι δημιούργησε ένα νέο σπορ που ονομάστηκε «το απόλυτο φρίσμπι».
