Πέρα από την Λογική

06.03.2014
Ταλαντούχος με το ρεαλιστικό σινεμά που υπηρετεί αλλά και άφοβος στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει ένα δύσκολο και βαθύτατα ενοχλητικό θέμα, ο βελγικής καταγωγής σκηνοθέτης αντλεί το δυνατό δράμα του από μια αληθινή ιστορία που συνέβη στη χώρα του πριν έξι χρόνια.

Όταν μια ταινία ξεκινά επιλέγοντας να τοποθετήσει το πιο δυσάρεστο και επώδυνο κομμάτι μιας ανθρώπινης τραγωδίας στις πρώτες της κιόλας σκηνές, αντί να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων και να το κρατήσει σκοπίμως για το φινάλε, τότε είναι μάλλον προφανές ότι οι προθέσεις της είναι περισσότερο ευγενείς και ενδιαφέρουσες από αυτό που θα φανταζόταν κανείς.

Ίσως γιατί η ειλικρινής δημιουργία του Λαφός δεν αρκείται στο να αντλήσει εντάσεις και εύκολα σοκ από την παράθεση ενός απεχθούς γεγονότος, ούτε σκοπεύει να αποστάξει κάθε οδυνηρή του λεπτομέρεια προκειμένου να δημιουργήσει τις συνθήκες ενός θρίλερ.

Προτιμά, αντιθέτως, να κρατήσει για τον εαυτό της τον ρόλο του εξ αποστάσεως μάρτυρα, ρίχνοντας, όμως, εξαρχής μια βαριά σκιά στην φαινομενικά ανώδυνη εξιστόρηση της σχέσης μεταξύ δυο νεαρών ερωτευμένων.

Μια σχέση η οποία τους οδηγεί σε ένα γάμο, λίγο μετά σε μια αναγκαστική συγκατοίκηση με τον γενναιόδωρο αλλά προοδευτικά όλο και πιο χειριστικό θετό πατέρα του άντρα, και σταδιακά στην δημιουργία μιας οικογένειας.

Σε όλη τη διάρκεια του φιλμ, ο σκηνοθέτης χτίζει μεθοδικά ένα πολύπλοκο πλέγμα δεσμών που αποκτούν δυναστικό χαρακτήρα, δυναμικών που καταλήγουν να μοιάζουν με ασφυκτικούς κλοιούς, από του οποίους δεν υπάρχει ελπίδα διαφυγής, καταστάσεων που άθελά τους επηρεάζονται από παράγοντες πολιτισμικούς και ταξικούς, και θεωρητικά ακίνδυνων παιχνιδιών εξουσίας, τα οποία συναντούν μονίμως τα θύματά τους ανάμεσα στους πιο ανοχύρωτους συναισθηματικά ανθρώπους.

Ο Λαφός χτίζει μεθοδικά αυτό τον πλέγμα και μετά καλεί το κοινό να σταθεί απέναντί του, να μελετήσει τις παραμέτρους που πλαισιώνουν μια αδιανόητη πράξη σκληρότητας, όπως αυτή στην οποία οδηγείται η μητέρα πρωταγωνίστρια του φιλμ, και να κατανοήσει όσο είναι δυνατόν τα κίνητρα που μπορεί να κρύβονται πίσω της.

Τον βοηθά σε μεγάλο βαθμό και η ηθοποιός στην οποία επέλεξε να εμπιστευτεί έναν τόσο δύσκολο ρόλο. Εντυπωσιακή πρωταγωνίστρια στη «Ροζέτα» των αδελφών Νταρντέν, η Εμιλί Ντεκέν γνωρίζει πολύ καλά πώς να τοποθετηθεί και πώς να αναλυθεί ψυχολογικά απέναντι σε μια διερευνητική κάμερα, η οποία την ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής.

Απαλλαγμένη από την οποιαδήποτε ερμηνευτική μανιέρα, ωστόσο, η Ντεκέν μοιάζει να έχει κατανοήσει σε βάθος το υποβόσκον μαρτύριο που καταδυναστεύει την ηρωίδα της, την αίσθηση απομόνωσης και περιθωριοποίησης που τελικά την συνθλίβει, το ολίσθημα στη λογική και στην καρδιά που καταλήγει να οπλίσει ολέθρια το χέρι της ενάντια στα αγαπημένα της πρόσωπα.

Ο Γιοακίμ Λαφός παρακολουθεί τη μετεωρική της πορεία με ψυχραιμία, ξετυλίγει την θλιβερή ιστορία της χωρίς να καταφεύγει σε εμφάσεις, σε απλουστεύσεις ή σε μεγάλα δράματα και μετατρέπει την ταινία του σε ένα υπόδειγμα παρατήρησης και μη χαλιναγώγησης των θεατών.