Μια ταινία για τον Εμφύλιο η οποία- γεγονός σπάνιο- λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Και μας αφορά. Και τολμάει να πάρει θέση. Και έχει πάθος, δύναμη και πόνο. Σκληρές σκηνές, εξαιρετική ανασύσταση της εποχής και ερμηνείες άμεσες και ουσιαστικές.
Υπάρχει πόνος παντού, σε κάθε πλάνο αυτής της απρόσμενης ελληνικής ταινίας. Ενας νέος σκηνοθέτης, ο Κώστας Χαραλάμπους («Αγάπη στα 16») ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με την εποχή του Εμφύλιου Πολέμου, τα καταφέρνει εκεί που απέτυχαν αρκετοί συνάδελφοί του που την είχαν ζήσει από κοντά. Κι ίσως γι αυτό: επειδή παίρνει την αναγκαία απόσταση από την φρίκη και την αντιμετωπίζει χωρίς την ενοχή και τις προκαταλήψεις των προηγούμενων γενεών.
Ο ρυθμός του είναι γρήγορος, τα ντεκόρ και τα κοστούμια του Σάββα Πασχαλίδη είναι απολύτως πειστικά, η φωτογραφία του Διονύση Πετρουτσόπουλου εξαίσια, οι ηθοποιοί του άμεσοι, ενώ η απουσία μουσικής υπογραμμίζει τον σκληρό ρεαλισμό.
Στην ορεινή επαρχία του 1945, λίγο μετά τα Δεκεμβριανά και την Συμφωνία της Βάρκιζας, δεν υπάρχει χώρος για ωραιοποιήσεις και ξεπερασμένους συμβολισμούς. Αριστεροί και Δεξιοί ετοιμάζονται να συγκρουστούν και το εμφύλιο μίσος κυριαρχεί. Ποιος έχει δίκιο; Ποιος άδικο; Μα κανείς. Ορισμένα πράγματα όμως λέγονται με το όνομά τους: οι πρώην συνεργάτες των Γερμανών- οι ταγματασφαλίτες, οι δοσίλογοι, οι μαυραγορίτες- στήνουν τώρα παρακρατικούς μηχανισμούς και κυνηγούν με μίσος τους Αριστερούς οι οποίοι προτάσσουν απέναντί τους ένα παρόμοιο μηχανισμό μίσους.
Ένα ζευγάρι αριστερών (Θάνος Σαμαράς – Στεφανία Γουλιώτη) βρίσκονται στο στόχαστρο ενός δεξιού πρώην συνεργάτη των Γερμανών (Τάσος Νούσιας) ο οποίος οργανώνει ένα δίκτυο κυνηγών τρομοκρατώντας ολόκληρη την περιοχή, ληστεύοντας, εκβιάζοντας, βασανίζοντας. Παράλληλα οι αριστεροί συγκροτούν τις πρώτες ανεπίσημες ανταρτικές ομάδες και τα «λαϊκά δικαστήριά» τους εκδίδουν, με συνοπτικές διαδικασίες, καταδικαστικές αποφάσεις που εκτελούνται με εξίσου βίαιο και απάνθρωπο τρόπο.
Σαν τα παλιά παραμύθια που άρχιζαν ξετυλίγοντας μια “κόκκινη κλωστή δεμένη”, έτσι και η «Δεμένη Κόκκινη Κλωστή» ξετυλίγει το νήμα που δένει Ιστορία του Εμφυλίου, με τις ιστορίες των ανθρώπων που ενεπλάκησαν σ’ αυτόν.
Ο Χαραλάμπους όμως δεν ενδιαφέρεται τόσο για τις διαδικασίες της Ιστορίας και τις ιδεολογικές συγκρούσεις, όσο για τις συγκρούσεις των ανθρώπων οι οποίοι εξοβελίζονται από τις διαδικασίες της Ιστορίας.
Αυτό που βλέπουμε σε αυτή την ταινία δεν είναι η συλλογική φρίκη αλλά ο ιδιωτικός τρόμος. Γι αυτό και η βία είναι τόσο ωμή, τόσο ανελέητη και τα αδιέξοδα τόσο βασανιστικά.
Ο Χαραλάμπους δεν φοβάται να δείξει τον πόνο και το αίμα, (σπάνια έχουμε δει σε ταινία ανθρώπους να πονάνε αληθινά) και δεν φοβάται να δείξει σκηνές που σοκάρουν. Κρατήστε την ανάσα σας διότι το φινάλε είναι σχεδόν σπλάτερ.
Αυτός ο Εμφύλιος όμως - όπως και κάθε εμφύλιος- ήταν σπλάτερ.
Ορέστης Ανδρεαδάκης
