Ο Οδυσσέας, ως διαχρονικό σύμβολο του πολυμήχανου και φιλοπερίεργου ταξιδευτή, γοήτευσε και ενέπνευσε συγγραφείς και καλλιτέχνες από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Από τη στιγμή που οι ανασκαφές του Σλήμαν απέδειξαν περίτρανα ότι η Τροία υπήρξε, ιστορικοί και αρχαιολόγοι, με την Οδύσσεια υπό μάλης, ερίζουν με πάθος για οτιδήποτε τον αφορά, από την αληθινή τοποθεσία της Ιθάκης μέχρι την καταγωγή του Ομήρου, προσπαθώντας να ξεχωρίσουν το μύθο από την πραγματικότητα.

"Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος", μας προτρέπει ο Καβάφης. Αυτόν το μακρύ δρόμο θα πάρουμε ακολουθώντας τα χνάρια του Οδυσσέα, από τη στιγμή που θα εγκαταλείψει, παρά τη θέλησή του, την κραναή και τρηχείην Ιθάκη για να συναντήσει στην Αργολίδα την ενωμένη στρατιά των Αχαιών, μέχρι να φτάσει μπροστά στης Τροίας το πτολίεθρον, περνώντας πρώτα από τη Δήλο. Η πολιορκία θα κρατήσει δέκα χρόνια, επαληθεύοντας το χρησμό του Κάλχα, και το Ίλιον θα αλωθεί μόνο χάρη στον Δούρειο Ίππο.

Φορτωμένοι λάφυρα και αιχμαλώτους, οι Αχαιοί αναχωρούν για την πατρίδα? όμως πολλοί είναι αυτοί που θ' αφήσουν τα κόκκαλά τους σε ξένη γη, πληρώνοντας έτσι την ασέβειά τους προς κάποια θεότητα. Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του παραπλέουν τις ακτές της Θράκης και αφανίζουν τους Κίκονες, προκαλώντας την οργή του Δία. Οι δυνατοί άνεμοι τους στέλνουν στα ανοιχτά των Κυθήρων, που είναι και η πύλη για τις άγνωστες δυτικές θάλασσες. Από εδώ και πέρα, η φαντασία του Ομήρου περιγράφει ειδυλλιακά νησιά, ντύνει με την αχλή του μύθου τοποθεσίες αμφιλεγόμενες και προκαλεί επιστημονικές διαμάχες: Της Τυνησίας τους καρπούς έφαγαν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και ξέχασαν το μακρινό Θιάκι; Στους πρόποδες της Αίτνας ζούσε ο βλοσυρός Πολύφημος; Μήπως η χώρα του Αιόλου, που έκλεισε τους ανέμους στο μοιραίο ασκί, βρίσκεται στη Μάλτα; Κι αν ανθρωποφάγα τέρατα όπως οι Λαιστρυγόνες, η Σκύλλα κι οι Σειρήνες ζούσαν στη Μεγάλη Ελλάδα, πώς βρέθηκε εκεί η ανατολίτισσα μάγισσα Κίρκη; Η περιπλάνηση στη Σικελία θα λήξει όταν οι άφρονες σύντροφοί του σφάξουν τα βόδια του Ήλιου· ο Οδυσσέας, μοναδικός επιζών, ναυαγεί στην Ωγυγία, που πολλοί την τοποθετούν σήμερα στο Γκόζο, ένα μικρό νησάκι κοντά στη Μάλτα. Θα χρειαστεί η παρέμβαση των θεών για να πειστεί η Καλυψώ να τον απελευθερώσει. Η Σχερία, που αιώνες τώρα ταυτίζεται με την Κέρκυρα, είναι ο τελευταίος σταθμός· θ' αφηγηθεί τις περιπέτειές του στους φιλόξενους Φαίακες, κι αυτοί θα τον στείλουν επιτέλους στην πατρίδα του.
"Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε", υποστηρίζει ο ποιητής, γιατί "σ' έδωσε τ' ωραίο ταξείδι", ένα ταξίδι στις ακτές της Μεσογείου.


Έκδοση: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2002
Τίτλος: Στα χνάρια του Οδυσσέα. Ταξιδεύοντας ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα
Κείμενα των καθηγητών: Anthony Bonanno (Μάλτα), Mhamed Fantar (Τυνησία), Marcello Gigante (Ιταλία), Φάνη Κακριδή και Μάριου Ραφαήλ (Ελλάδα)
Επιμέλεια: Φάνης Κακριδής
Σελίδες: 173
ISBN: 960-250-238-Χ