Είναι περασμένα μεσάνυχτα και διασχίζοντας ένα σύμπλεγμα αυτοκινήτων, Πόρσε και Μερσεντές, που μοστράρουν σε πρώτο πλάνο στην είσοδο του μαγαζιού που εμφανίζεται, σκέφτομαι πως η συνέντευξή του δεν θέλει πρόλογο. Υποθέτω πως μας αρκεί το ανόθευτο «ναι» που απάντησε στην ερώτηση «Δακρύζετε συχνά;». Οσα είπε για τα δάκρυά του ο Πασχάλης Τερζής, ο τραγουδιστής που στη διάρκεια της συνέντευξής μας δεν έταξε ποτέ τον εαυτό του ως καλλιτέχνη ή ως κάτι «εξωτικότερου» αυτού, είναι κάτι που θα το ανακαλύψετε αμέσως.

Πείτε μου τι σημαίνει: «Στα υπόγεια είναι θέα»; Ο τίτλος του άλμπουμ που κυκλοφορήσατε το 2004. Η θέα συνήθως παραπέμπει σε κάτι ευχάριστο. Συχνά σε κάτι ήρεμο. Τα υπόγεια δεν έχουν θέα.

Εξαρτάται. Εξαρτάται πώς βλέπετε τον κόσμο. Σήμερα όλοι οι άνθρωποι έχουν στόχους που ονομάζονται «υψηλοί». Δεν βρίσκω κάτι κακό σε αυτό. Αυτό, όμως, που θέλησα να πω είναι πως μερικές φορές πρέπει να ρίχνουμε μια ματιά στα υπόγεια. Ετσι και μόνο για να μην ξεχνούμε από πού ξεκινήσαμε. Να μην ξεχνάμε τον εαυτό μας. Ξέρεις υπάρχουν άνθρωποι που δεν ξεκίνησαν τη ζωή τους από τα ρετιρέ.

Τώρα φωτογραφίζετε τον εαυτό σας;

Ναι, από τα υπόγεια ξεκίνησα. Και δεν ξεχνώ ποτέ πως γεννήθηκα σε χωριό. Πως η πρώτη μου δουλειά ήταν σε οικοδομή. Πως έχω πεινάσει. Στην πίστα τραγουδώ για μία, μιάμιση ώρα.

Αν έστω και για μία μέρα όσα εκπροσωπώ στο πάλκο μεταφερθούν και κάτω απ αυτό, στην υπόλοιπη ζωή μου δηλαδή, θα αισθανθώ ξοφλημένος. Είμαι τραγουδιστής, όχι κάτι μεγαλύτερο απ αυτό.

Σήμερα ζείτε σε... ρετιρέ; Αισθάνεστε συχνά την ανάγκη να επιστρέφετε στο υπόγειο που μόλις περιγράψατε;

Δεν αισθάνομαι την ανάγκη να επιστρέφω στο υπόγειο που σας περιέγραψα. Αισθάνομαι πως δεν έφυγα ποτέ από εκεί.

Τι είναι καταξίωση;

Το ότι ο κόσμος με ακούει στο σπίτι του. Στο αυτοκίνητό του. Το ότι μπορεί κάποιος, ο οποιοσδήποτε κάποιος, να με χτυπήσει στον ώμο και να μου πει: «Πασχαλάκο, σε γουστάρω» ή να πει: «Γεια σου, ρε χοντρέ». Εχω μάθει να παίρνω αγάπη. Μερικές φορές νιώθω πως εισπράττω περισσότερη αγάπη απ αυτήν που δίνω ή δικαιούμαι. Κάθε βράδυ, από την πίστα, βλέπω κόσμο που με πληρώνει, κόσμο που με χειροκροτεί. Η απάντηση που μπορώ να δώσω σε όλους αυτούς τους ανθρώπους είναι μία, να τους χαρίζω την ψυχή μου.

Να τη χαρίζετε κάθε βράδυ...

Ωρες ώρες σκέφτομαι πως κακώς έχω σπλάχνα μέσα μου. Λέω πως αν μπορούσα να τα βγάλω, θα τα έδινα σε αυτούς που με αγαπούν. Σε αυτούς που αν και δεν με γνωρίζουν με χειροκροτούν. Σε αυτούς που κλέβω θετική ενέργεια όταν τους κοιτώ στα μάτια. Η αγάπη του κοινού με ντοπάρει. Και αυτό δεν μπορεί να είναι κάτι λιγότερο από μια πράξη ιερή.

Τι είναι αγάπη;

Οσα αισθάνεσαι για τον συνάνθρωπό σου, ακόμα και για κάποια πράγματα.

Πράγματα;

Αγάπη είναι να ταξιδεύω στο σπίτι που έχω στο χωριό και να μπερδεύομαι στα χώματα για να σπείρω δύο κρεμμυδάκια, δύο μαρούλια. Αγάπη είναι να χαϊδεύω τα σκυλιά μου. Αγάπη είναι οι κουβέντες των ανθρώπων που με πληγώνουν, αλλά επιμένω να τους ακούω γιατί γνωρίζω πως μου λένε την αλήθεια. Αγαπώ τα λάθη μου. Είμαι ερωτευμένος με αυτά. Με βοηθούν να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος.

Τι είναι Ελλάδα σήμερα;

Είναι η πατρίδα μας. Ακου, αν με ρωτήσεις «θέλεις να ζήσεις σε ένα χρυσό κλουβί στη Νέα Υόρκη;», θα σου απαντήσω πως είσαι τρελός. Προτιμώ να ζω σε μια καλύβα στο χωριό μου, στην πατρίδα μου, στην Ελλάδα μας. Αυτό με ευχαριστεί, με αγαλλιάζει, με ηρεμεί. Είναι όμορφο πράγμα να είσαι Ελληνας. Η ιστορία μάς κολακεύει. Ακούω συχνά ανθρώπους που βρίζουν την Ελλάδα και αδυνατώ να τους καταλάβω. Η Ελλάδα δεν μας στενοχώρησε ποτέ.

Το τι κάνουμε εμείς οι Ελληνες για την πατρίδα μας είναι κάτι διαφορετικό. Αυτό ναι, με στενοχωρεί. Μου φαίνεται απίστευτο ότι υπάρχουν Ελληνες που οι αποφάσεις τους ανάγκασαν τα παιδιά να βγουν στον δρόμο για να διεκδικήσουν το αυτονόητο.

Το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση. Κάποια παιδιά καίνε τις σημαίες της πατρίδας τους. Ακόμα και γι αυτό δεν φταίνε αυτά, εμείς, οι άλλοι, φταίμε.

Σας ενοχλούν οι σημαίες που «καίγονται»;

Κοιτάξτε δεν υιοθετώ αυτές τις πράξεις. Και δεν θα ήθελα ποτέ να δω, ας πούμε, τα παιδιά μου να καίνε την ελληνική σημαία. Ομως το πρόβλημα δεν είναι αυτό. Είναι πως δεν τολμήσαμε να ρωτήσουμε ποτέ ένα παιδί που καίει μια σημεία τι νιώθει όταν της βάζει φωτιά. Αυτό είναι το σημαντικό. Κοίταξε σύγχρονοι ήρωες για μένα είναι οι άνθρωποι που αν και ο τόπος τους καταστράφηκε, από τις φωτιές, παραμένουν εκεί γιατί τον πονούν. Ηρωες είναι εκείνοι που βγαίνουν στον δρόμο με πλακάτ και πανό για να διεκδικήσουν.

Εχετε διαδηλώσει ποτέ στη ζωή σας;

Γιατί με ρωτάτε κάτι τέτοιο; Και βέβαια έχω υπάρξει διαδηλωτής. Ημουν με τους Λαμπράκηδες σε μια εποχή που η Ελλάδα έβραζε. Οταν βλέπεις έναν ειρηνοποιό να δολοφονείται, να σκοτώνεται στη Θεσσαλονίκη, την πόλη σου, δεν μπορείς παρά να τρελαίνεσαι. Να θυμώνεις. Να απαιτείς την ελευθέρια που κάποιος σου στερεί. Αλλά έτσι γίνεται πάντα... η δολοφονία του Λαμπράκη ήταν αιτία να γεννηθούν χιλιάδες μικροί Λαμπράκηδες. Ανθρωποι έτοιμοι να πολεμήσουν για τις ιδέες τους.

Εχετε μπει ποτέ στο Μετρό της Αθήνας;

Οχι, δεν βγαίνω στη διάρκεια της μέρας έξω.

Σας λείπει αυτό;

Ναι, μου λείπουν πολλά πράγματα. Αλλά δεν θεωρώ τον εαυτό μου αδικημένο.

Τι σας λείπει περισσότερο αυτήν τη στιγμή;

Η ελευθερία μου. Δεν έχω δικαίωμα να κρυολογήσω. Δεν έχω δικαίωμα να είμαι στενοχωρημένος. Δεν μπορώ να λείψω από τη δουλειά μου.

Πότε δακρύσατε για τελευταία φορά;

Μπορεί να ήταν και πριν από δέκα λεπτά. Ετσι ξεσπάω. Και δεν ντρέπομαι να το πω.

Εχετε δακρύσει ποτέ στη σκηνή;

Εχω νιώσει άπειρες φορές πως θέλω να κλάψω, εκεί, αλλά δεν το κάνω. Το κρατάω γιατί είμαι κομπλεξικός. Σκέφτομαι το τι θα πει ο κόσμος, αδιαφορώντας για τα αισθήματά μου. Και μετά το μετανιώνω, γιατί πιάνω τον Πασχάλη να λέει στον Πασχάλη, δεν είσαι ακόμα εντελώς ελεύθερος, αγόρι μου.

«Δεν είμαι καλός στις δημόσιες σχέσεις. Δεν είμαι όμορφος»
Ο Πασχάλης Τερζής μιλά για τη ζωή του στην πίστα και το λαϊκό τραγούδι

Είστε καλός τραγουδιστής;

Μάλλον όχι. Δεν είμαι καλός στις δημόσιες σχέσεις. Δεν είμαι όμορφος. Δεν έχω γυμνασμένους κοιλιακούς. Για την ακρίβεια έχω έναν κοιλιακό. Αυτόν που ταϊζω κάθε μέρα.

Οι κακές δημόσιες σχέσεις σας καθυστέρησαν την «εγκαθίδρυσή» σας ως πρώτο όνομα στις μεγάλες πίστες της Αθήνας;

Μπορεί να είναι και αυτό. Αλλά δεν το σκέφτηκα ποτέ έτσι. Εχω 36 χρόνια στην πίστα. Τα είκοσι απ αυτά ήταν σε σκυλάδικa της επαρχίας. Με πιάτα και ποτήρια να βομβαρδίζουν τη σκηνή. Παρ όλα όσα πέρασα εκεί, εκείνα τα χρόνια τα νοσταλγώ. Ηταν ένα μεγάλο σχολείο.

Εκεί έμαθα να αγωνίζομαι για τη ζωή. Για είκοσι ολόκληρα χρόνια τραγουδούσα και με ήξερε μόνο η μάνα μου και δέκα ξενύχτηδες της Θεσσαλονίκης.

Εχω περάσει πολλά. Εως και καψώνια. Ερχονταν κάτι λεφτάδες κομπλεξικοί και μου έλεγαν τραγούδα το τάδε τραγούδι. Και όταν το έκανα, μου έλεγαν πες το ξανά. Και όταν το έκανα, μου έλεγαν πες το ακόμα μία.

Σήμερα ο κόσμος έχει γίνει πιο γλυκός. Είναι ωραία που βλέπω νέα παιδιά να έρχονται στο μαγαζί που τραγουδώ για να με ακούσουν. Αυτό μου δίνει απίστευτη δύναμη. Αυτό με κρατά ζωντανό.

Τι αναζητά ο κόσμος που έρχεται στο μαγαζί που εμφανίζεστε;

Θέλει να διασκεδάσει και να ξεχαστεί. Δεν έρχεται να προβληματιστεί. Αισθάνομαι πως η αποστολή μου πετυχαίνει όταν καταφέρνω να παρασέρνω το κοινό εκεί που θέλω εγώ.

Ολα αποκτούν μια άλλη μαγεία όταν στο τέλος του προγράμματος, καθισμένος σ' ένα σκαμπό, λέω παλιά τραγούδια που ο κόσμος έχει ταυτιστεί μαζί τους.

Κάθε βράδυ, όταν τραγουδώ τη «Συννεφιασμένη Κυριακή», νιώθω πως ο κόσμος, κάθε τύπου κόσμος, νιώθει κάθε λέξη από τους στίχους του τραγουδιού.

Η ΠΟΡΕΙΑ
Από το «Λέω» στον «Παλιόκαιρο» και την «Ιερά Οδό»

Ο Πασχάλης Τερζής γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πυλαία της Θεσσαλονίκης. Σταθμός στην πορεία του ήταν η γνωριμία του με τον Χρήστο Νικολόπουλο το 1980. Δύο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε ο πρώτος προσωπικός του δίσκος με τίτλο «Λέω». Την ίδια χρονιά συμμετείχε «φιλικά» στο άλμπουμ «Παίξε Χρήστο επειγόντως», σε μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου και στίχους Μανώλη Ρασούλη, μαζί με την Ελένη Βιτάλη, τον Γιώργο Σαρρή και τον Δημήτρη Κοντολάζο. Χρονιά ορόσημο στη δισκογραφία του Πασχάλη Τερζή ήταν το 1997. Οταν κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Παλιόκαιρος», που κατάφερε πωλήσεις των 100.000 αντιτύπων. Τη χρονιά 2002-2003 το σχήμα Δημήτρης Μητροπάνος, Πασχάλης Τερζής και Δημήτρης Μπάσης εμφανίστηκαν στην «Ιερά Οδό». Τραγουδούσαν για ένα κοινό «μεγέθους» 2.500 θεατών κάθε βραδιά που εμφανίζονταν. Φέτος ο Πασχάλης Τερζής τραγουδά, από Πέμπτη έως Κυριακή, με την Πέγκυ Ζήνα, ξανά στην «Ιερά Οδό». Είναι η πρώτη φορά που οι δύο καλλιτέχνες συνεργάζονται.

Συνένετευξη: Γιάννης Παναγόπουλος
[email protected]