Ο Μακεδονικός Αγώνας είναι μία από τις συγκλονιστικότερες και πλέον ενδιαφέρουσες περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Συγκλονιστική, διότι κατέληξε στην ένωση της Μακεδονίας με την ελληνική επικράτεια μετά από πολύχρονους αιματηρούς αγώνες πλήθους εθελοντικών στρατιωτικών σωμάτων. Ενδιαφέρουσα, καθότι η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας συνείχε μια σειρά ιδιαίτερων προβλημάτων, τον απόηχο των οποίων ακόμη μέχρι σήμερα βιώνουμε.
Οι εκδόσεις ΕΦΕΣΟΣ παρουσιάζουν για πρώτη φορά σημαντικό ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα (Θεσσαλονίκη), της συλλογής Σπύρου Μανουσάκη και της ιδιωτικής συλλογής του Άγγελου Παπαϊωάννου.
Πρόκειται για την αρτιότερη τεχνολογικά και την πληρέστερη θεματικά παρουσίαση του διαθέσιμου εποπτικού υλικού της περιόδου 1903-1908. Βάση του αποτελούν οι εκατοντάδες φωτογραφίες, που λήφθηκαν, για υπηρεσιακούς περισσότερο, παρά για αναμνηστικούς λόγους, από στρατιωτικούς και διπλωματικούς υπαλλήλους των ελληνικών προξενείων στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία, καθώς και σπάνια επιστολικά δελτάρια (carte postales), που τυπώθηκαν το 1908.
Τα επιστολικά δελτάρια απεικονίζουν αγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα σε πορτραίτα και σε ομαδικές φωτογραφίες. Για πρώτη φορά βρίσκεται σε τέτοια έκταση συγκεντρωμένο πλήθος εικόνων, που σχετίζονται με μια από τις κορυφαίες ηρωικές περιόδους της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας, το Μακεδονικό Ζήτημα και την προσάρτηση της Μακεδονίας. Τολμούμε να πούμε δε, ότι για πρώτη φορά η νεότερη ελληνική ιστοριογραφία έχει την ευκαιρία να συγκροτήσει με επάρκεια την Προσωπογραφία των Αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα.
Η έκδοση επιχειρεί όχι μόνο να παρουσιάσει το πλουσιότατο υλικό, αλλά και να το εκμεταλλευτεί ιστορικά. Για το λόγο αυτό συνοδεύεται από μια εκτενή, αλλά και πρωτότυπη παρουσίαση της περιόδου, στην οποία συνδυάζονται οι φωτογραφίες με κείμενα της εποχής και ιστορικές προσεγγίσεις.

Εκδόσεις ΕΦΕΣΟΣ
Κείμενα: Βασίλης Κ. Γούναρης