Η λέξη Persona έχει λατινικές ρίζες (persono: διηχώ). Κατ' αρχάς ήταν ένα όργανο ενίσχυσης της φωνής στο θέατρο. Εντέλει κατέληξε να έχει τη σημασία του προσωπείου που φορούσαν οι ηθοποιοί, όταν έδιναν παραστάσεις προκειμένου να αποδώσουν τους διάφορους ρόλους. Ηταν δηλαδή αυτό το πρόσωπο δια μέσου του οποίου ένας ηθοποιός υποκρινόταν, μιλούσε.
Η υπόθεση είναι γνωστή, ιδιαίτερα στους σινεφίλ: Η ηθοποιός Ελίζαμπεθ Βόγκλερ κατά τη διάρκεια μιας παράστασης της Ηλέκτρας ξαφνικά σταματάει να μιλάει και στέκει ακίνητη μπροστά στους θεατές. Έκτοτε στέκει ακίνητη και βουβή ενώπιον όλων. Από τη σκηνή του θεάτρου βρίσκεται στο λευκό, ψυχρό δωμάτιο ενός νοσοκομείου κι από εκεί στην ανησυχητική θαλπωρή μιας ιδιωτικής εστίας. Η θεραπεία της ηθοποιού αφήνεται στα λόγια της στοργικής νοσηλεύτριας, Άλμα, στα λόγια της όχι και τόσο στοργικής, στα λόγια της όχι και τόσο νοσηλεύτριας, στα όχι και τόσο αποκλειστικά δικά της λόγια.
Ο Δημήτρης Αγαρτζίδης και η Δέσποινα Αναστάσογλου μελέτησαν εις βάθος το έργο αυτό του Bergman, πειραματίστηκαν πάνω σ΄ ένα «κείμενο» κλινικής ακρίβειας κι αφαίρεσης και δεν παρασύρθηκαν από τις «σειρήνες» του πλήθους μελετών και ερμηνειών που έχουν κατά καιρούς δοθεί στην έξοχη κινηματογραφική αυτή δημιουργία. Μέσω εύστοχων και ευφάνταστων συμβόλων που αξιοποίησαν στο έπακρο, όπως το φόρεμα της Ηλέκτρας της Βόγκλερ που έτριζε -σαν την ψυχή της-, τα δύο παραβάν με τα μικρόφωνα, αλλά και πλήθος απλών αντικειμένων που ήταν τοποθετημένα σε σειρά μπροστά στη σκηνή, με τον υποβλητικό ασπρόμαυρο φωτισμό που παρέπεμπε στην αισθητική του Bergman και την προβολή προσώπων, γραμμάτων και τεθλασμένων γραμμών σε video wall στην πλάτη των πρωταγωνιστριών, επεξεργάστηκαν την έννοια της ατομικής ταυτότητας και των πολλαπλών διαστάσεων προσωπικότητας, μίλησαν με λυρισμό για το άλλο μισό, το υποσκιασμένο της ανθρώπινης ψυχής, αυτό που πολλοί χαρακτηρίζουν ως έλλειμμα, και τελικά έστησαν μία σφικτά στοχευμένη παράσταση «δωματίου» ανατέμνοντας την ίδια την ανθρώπινη ψυχή.
Πολύτιμοι αρωγοί στην προσπάθειά τους αυτή, οι δύο γυναικείες ερμηνείες της Δέσποινας Κούρτη και της Βίκυς Κατσίκα, αλλά και η ξεχωριστή χημεία που ανέδυαν στην «συνομιλία» τους. Μια συνομιλία που στηρίχθηκε κατά βάση στο εγγενές νόημα των πραγμάτων και των συναισθημάτων και όχι στο περιεχόμενο των λέξεων. Η Δέσποινα Κούρτη βυθισμένη στη σιωπή της Βόγκλερ, «μίλησε» με τα μάτια, το νεύμα, το μειδίαμα και κυρίως την αύρα του σώματός της, ενώ η Βίκυ Κατσίκα, φανερά ετεροκαθοριζόμενη, ερμήνευσε έναν ρόλο πιο εξωστρεφή, ρεαλιστικό και ανθρώπινο. Αυτοί οι αρχικά διάφανοι και με ακρίβεια προσδιορισμένοι ρόλοι σταδιακά αναμειγνύονται, αλλάζουν, ακροβατούν σε τεντωμένο σκοινί και κινδυνεύουν να γίνουν... ένας. Μια στρωτή ιστορία που υπόκειται σε άπειρες ερμηνείες, ένας ατελείωτος μονόλογος με δύο πρόσωπα που προκαλεί τέτοια σύγχυση που τελικά ποτέ δεν γνωρίζει την κάθαρση...
Καθοριστική η μουσική της Σαββίνας Γιαννάτου που αναμείχθηκε πολύ όμορφα σ΄αυτόν τον ιδιότυπο μονόλογο- διάλογο των δύο γυναικών και τον χρωμάτισε με πολύ ιδιαίτερες πινελιές.
Αξίζει να δει κάποιος την παράσταση αυτή; Ναι, γιατί δεν «πνίγεται» στις παντός είδους ερμηνείες που κατά καιρούς έχουν δοθεί στην ταινία, αλλά αφήνει τον θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα και να καταδυθεί στις δισυπόστατες και ανεξερεύνητες περιοχές του δικού του εαυτού...
Γεωργία Οικονόμου
[email protected]
