Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα από 93 μικρές κατοικίες από σκυρόδεμα, που κατασκευάστηκαν μέχρι τη μέση με κρατική χρηματοδότηση και με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτρέπουν στους μελλοντικούς αγοραστές τους να μετακομίσουν σε αυτές και να ζήσουν κανονικά με τη στοιχειώδη δομή και υποδομή που τους εξασφάλιζαν. Στη συνέχεια ο καθένας μπορούσε να αποτελειώσει, συμπληρώσει ή και επεκτείνει την κατοικία του με δικά του έξοδα, ανάλογα με τις δυνατότητές του και σύμφωνα με τα γούστα του.
Είναι μια διαδικασία γνωστή σήμερα με τον όρο «incremental design», που σημαίνει ότι οι λύσεις σχεδιάζονται, ενώ παράλληλα δουλεύεται και το πρόβλημα, και η οποία με διάφορους τρόπους και ονομασίες έχει χρησιμοποιηθεί διεθνώς στον τομέα της πολεοδομίας και της κοινωνικής κατοικίας ακόμα από τον Μεσοπόλεμο.
Φέτος είναι η πρώτη φορά στην ιστορία των Πρίτσκερ, που η επιτροπή των πιο σημαντικών βραβείων για την αρχιτεκτονική ξέφυγε από τον κανόνα του μεγάλου και εντυπωσιακού, και βράβευσε ένα εγχείρημα κοινωνικής αρχιτεκτονικής για τον «μεγαλύτερο αριθμό», όπως θα έλεγαν οι Μοντέρνοι, και έναν αρχιτέκτονα χαμηλού προφίλ. Δημιουργήθηκαν ερωτήματα, για το κατά πόσον αυτό ήταν τυχαίο. Ή τι κρύβεται πίσω από αυτήν τη θεαματική αλλαγή στάσης ; Μήπως αυτό σημαίνει και την αρχή μιας νέας εποχής για τα βραβεία ; Πολλές αμφιβολίες έπεσαν στον Αραβένα. Κατηγορήθηκε ότι είχε ανεπαρκές έργο στο εξωτερικό, υπονοήθηκε ότι η βράβευσή του δεν είναι άσχετη από το γεγονός ότι μέχρι πέρυσι ακόμα ήταν και ο ίδιος μέλος της επιτροπής των Πρίτσκερ. Ακόμα πιο ειρωνικά για κείνον, σχολιάστηκε το ότι για χρόνια παρότρυνε, από μέσα την επιτροπή να «ξεκολλήσει» από τα κλασσικά πρότυπα και να γίνει πιο προοδευτική υποστηρίζοντας σφαιρικές αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις κοινωνικού χαρακτήρα παρά μεμονωμένα αρχιτεκτονήματα γοήτρου.
Όσο κι αν φαίνεται παράξενο σε πολλούς, δεν υπάρχει κάτι μέσα στις επιφυλάξεις που έχουν εκφραστεί με την ευκαιρία αυτής της «έξω απ’το κουτί» βράβευσης, που να μπορεί να αφαιρέσει από τον σχετικά άγνωστο αρχιτέκτονα, το δικαίωμα στο μεγαλύτερο βραβείο αρχιτεκτονικής, ούτε και από την επιτροπή των Πρίτσκερ το δικαίωμα στη συνειδητοποίηση ότι πετυχημένη αρχιτεκτονική σήμερα είναι εκείνη που υπηρετεί και ανακουφίζει το κοινωνικό σύνολο με τον καλύτερο τρόπο.
Αντίθετα, υπάρχουν τόσοι λόγοι για να δικαιολογήσουν την ευχάριστη έκπληξη και να αφήσουν την υπόσχεση μιας γενικότερης στροφής νοοτροπίας. Η ELEMENTAL του Αραβένα και των do-tanks υπάρχει από το 2000. Το έργο που βραβεύτηκε έχει περατωθεί από το 2003 και συμπληρώνεται συνεχώς. Η ομάδα έχει στο ενεργητικό της 2500 κοινωνικές κατοικίες. Ο ταλαντούχος Χιλιανός και οι συνεργάτες του, από την αρχή χάραξαν πορεία με καθαρά κοινωνικούς στόχους, έχοντας με τον πιο εύλογο τρόπο διευρύνει το ρόλο του αρχιτέκτονα και βάλει την αρχιτεκτονική στην υπηρεσία των υποβαθμισμένων κοινωνικών ομάδων. Ο δημιουργός δεν έρχεται πλέον αντιμέτωπος μόνο με το έργο του, τον εντολέα/χρηματοδότη του και το φυσικό περιβάλλον στο οποίο θα ενταχθεί το αρχιτεκτόνημά του. Έρχεται αντιμέτωπος επιπλέον και άμεσα με τον ίδιο τον κρατικό μηχανισμό, με πολιτικούς και νομικούς κύκλους και κανόνες, και βέβαια, με τους ενδιαφερόμενους πολίτες. ΄Ετσι η αρχιτεκτονική γίνεται μαχητικός σύμμαχος της ευρύτερης και πιο αδύναμης κοινωνικής μερίδας. Και αυτό είναι που την κάνει Μεγάλη.
Ένα μεγάλο μπράβο στον Αλεχάντρο Αραβένα. Η βράβευση αυτή, ας είναι μια νέα αρχή για την παγκόσμια αρχιτεκτονική και μια υπόσχεση ότι στο εξής η Τέχνη των Τεχνών, θα επικροτείται όταν βρίσκει λύσεις αναβάθμισης της ανθρώπινης ζωής και όχι της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.
Από την Μαρούσκα Τριαντάρη.
Αρχιτέκτονας / Πολεοδόμος, Dr. Ε.Μ.Π.
---------------------------------------------------
Info:
Φωτογραφίες : Cristobal Palma / Estudio Palma, με την ευγενή παραχώρηση της ELEMENTAL
http://www.archdaily.com/10775/quinta-monroy-elemental
http://www.elementalchile.cl/en/
Στοιχεία του έργου
Περιοχή : Sold Pedro Prado, Iquique, Tarapacá, Χιλή
Αρχιτέκτονες : Elemental - Alejandro Aravena, Alfonso Montero, Tomás Cortese, Emilio de la Cerda
Μηχανικοί : Juan Carlos de la Llera & José Gajardo
Περίοδος εκτέλεσης του έργου : 9 μήνες
Εντολέας : Τοπική Διοίκηση Tarapacá / Πρόγραμμα Chile-Barrio del Gobierno de Chile.
Κονδύλιο : US $204/τμ
Υλικά : Οπλισμένο σκυρόδεμα και τσμεντόλιθοι
Χτισμένη επιφάνεια: 3500 τμ
Συνολική επιφάνεια : 5000 τμ
Έτος περάτωσης : 2003
