Η αγαπημένη μας Σοφία Φιλιππίδου αποφάσισε φέτος να μας εκπλήξει για τα καλά. Έτσι όχι μόνο ανέλαβε να διασκευάσει και να σκηνοθετήσει την αριστουργηματική νουβέλα του μεγάλου αμερικανού συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ «Μπάρτλεμπυ ο γραφιάς» , αλλά θα τη δούμε στη σκηνή να υποδύεται τον ίδιο τον ρόλο του Μπάρτλεμπυ, έναν ανδρικό ρόλο δηλαδή.
e-go: Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη νουβέλα του Χέρμαν Μέλβιλ; Πως ήταν η διαδικασία της θεατρικής διασκευής;
Σοφία Φιλιππίδου: Ηταν καλοκαίρι του 2011 μέσα στην έκρηξη της κρίσης και των απρόβλεπτων συνεπειών της σε όλους του τομείς, αλλά και στον θεατρικό χώρο μας, όπου κυρίως περιστρεφόμαστε γύρω από προβλήματα έκφρασης και επικοινωνίας! Αυτή η ανάγκη με οδήγησε επιτακτικά... σχεδόν βίαια και για λόγους επιβίωσης στην αναζήτηση ενός "έργου" ,το οποίο θα μου έδινε την ευκαιρία να πω αυτό που ήθελα να πω την συγκεκριμένη στιγμή! Αυτό ήταν ο "Μπαρτελμπυ ο γραφιάς" του Χερμαν Μέλβιλ, που παρουσιάστηκε μαγικά μπροστά μου ενώ, ξεκοκάλιζα, όπως συνηθίζω, μια εφημερίδα! Φρόντισα να το προμηθευτώ αμέσως, να το διαβάσω και μετά το ερωτεύτηκα! Τότε ήταν που είπα: αυτό το διήγημα θα το κάνω θέατρο. Δηλαδή πρώτη φορά ήξερα ότι θέλω κάτι πολύ, αλλά και ένοιωθα ότι και μπορώ να το κάνω! Αυτό συμβαίνει όταν κάποιοι άνθρωποι μπορούν να περνούν κάποτε σοβαρές αποφάσεις για τον εαυτό τους! Από εκεί και πέρα έβαλα τον μηχανισμό του μυαλού μου να δουλέψει και μετά τρία χρόνια κατάφερα να κάνω την επιθυμία μου πραγματικότητα ή σχεδόν...γιατί η παράσταση δεν έχει κριθεί ακόμα.
e-go: Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση και για τη σκηνοθετική σας προσέγγιση.
Σοφία Φιλιππίδου: Η παράσταση προσπαθεί να ζωντανέψει τους ήρωες του έργου που υπάρχουν μέσα από την αφήγηση ενός δικηγόρου της Wall Street κάπου στις αρχές του 19 αιώνα. Να τους κάνει χαρακτήρες ή τύπους με αισθήματα, συγκινήσεις, τυπικές εκφράσεις, που να αντιπροσωπεύουν τα συναισθήματα τους και τις καταστάσεις στις οποίες βρίσκονται. Γι' αυτόν τον σκοπό κάναμε καλή και ουσιαστική ανάγνωση του θεατρικού και αναζητήσαμε τα κρυμμένα λόγια πίσω από τις λέξεις. Από τις θεατρικές τεχνικές δεν υποτιμάμε τίποτα που να μας είναι χρήσιμο. Κλοουνερι δραματικό θέατρο, κωμωδία, παράλογο...σουρεαλισμό...γκροτέσκο, όπου αυτό χρειάζεται, αλλά κυρίως επιδιώκουμε την αλήθεια των συναισθημάτων και των συγκινήσεων και την υπογράμμιση του μυστηριώδους και αινιγματικού που χαρακτηρίζει τον Μπάρτλεμπυ!
e-go: Τι εκφράζει αυτή η παράλογη ιστορία του παράξενου Μπάρτλεμπυ που «προτιμά να μην»;
Σοφία Φιλιππίδου: Κανείς δεν ξέρει! Είναι μια μυστηριώδης ιστορία που σε βάζει σε πολλές σκέψεις. Είναι ίσως η έκφραση μιας παθητικής αντίστασης; Είναι ένα βάσανο των ανθρώπων της γραφής που θέλουν να το αποποιηθούν σταματώντας το γράψιμο, είναι η συνειδητοποίηση του μάταιου της ανθρώπινης επικοινωνίας όλα μαζί; Πάντως ο Μπάρτλεμπυ,ο ισχνός, χλωμός, τίμιος και εργατικός γραφιάς, γνήσιος ήρωας και εισηγητής του παραλόγου βρίσκει εδώ μια φόρμουλα για να τρελάνει τους πάντες και το κατορθώνει, αφού βέβαια πληρώνει την ακραία προτίμηση του μέχρι το οριστικό και αμετάκλητο του "τέλος"!
e-go: Αγγίζει η παράσταση το σήμερα και σε ποιο επίπεδο;
Σοφία Φιλιππίδου: Ααα το κλασσικά έργα αγγίζουν το σήμερα και το αύριο και το χθες και το πάντα γιατί θέτουν ερωτήματα " πανάρχαια" και άλυτα αφού η ανθρωπότητα προχωράει καλπάζουσα προς το λαμπρό της μέλλον χωρίς επί της ουσίας να αλλάζει η ανθρώπινη συμπεριφορά. Τα βασικά θέματα ποιος είμαι, που πάω, τι κάνω όπως και τα θέματα συνείδησης κι όλα τα υπαρξιακά είναι και μένουν ωραία και αναπάντητα και προσφέρουν αιτίες κι αφορμές για μεγάλα έργα τέχνης ή για την τρέλα.
e-go: Πως αποφασίσατε να ερμηνεύσετε έναν ανδρικό ρόλο; Τι δυσκολίες βρήκατε;
Σοφία Φιλιππίδου: Ήταν μια τρυφερή παρότρυνση εκ μέρους του φίλου μου Μένη Κουμανταρέα, που είναι και ο μεταφραστής της νουβέλας! Εκείνος είδε στο πρόσωπο μου τον ιδανικό ερμηνευτή και μου έβαλε τα φιτίλια. Από κει και πέρα ήταν και η συγκυρία κι όταν το καλοσκέφτηκα ήθελα να δοκιμαστώ σ αυτόν τον αινιγματικό σιωπηλό ήρωα.
e-go: Εμείς σήμερα λειτουργούμε περισσότερο σαν τον ισχνό γραφιά ή σαν τον δικηγόρο της Wall Street;
Σοφία Φιλιππίδου: Σήμερα δεν μπορούμε ακόμη να λειτουργήσουμε σαν τον δικηγόρο γιατί αυτό το κάναμε 20 χρόνια με τα γνωστά αποτελέσματα και τις καταστροφικές συνέπειες. Βέβαια παρά πολλοί άνθρωποι στον κόσμο συνεχίζουν με τον τρόπο που έμαθαν χωρίς να ενδιαφέρονται για τις συνέπειες... Από την άλλη εμείς δεν είμαστε έτοιμοι να συμπεριφερθούμε ακόμη σαν τον Μπάρτλεπμυ γιατί αυτό απαιτεί να θυσιάσουμε τα πάντα και δεν είμαστε έτοιμοι, όμως μπορεί να αρχίσουμε δειλά να λέμε τα πρώτα μας "θα προτιμούσα όχι".
e-go: Ζούμε τελικά σε μια κοινωνία που θα έπρεπε να προτιμάει το όχι ή την άνευ όρων κατάφαση;
Σοφία Φιλιππίδου: Τα απόλυτα όχι και οι άνευ όρων καταφάσεις είναι ακραία πράγματα. Ζούμε σε μια κοινωνία με σοβαρά προβλήματα επιβίωσης πλέον που τα μεγάλα όχι είναι πολυτέλειες και οι άνευ όρων καταφάσεις είναι υποταγή σε μια άθλια μοίρα για την οποία είμαστε συνυπεύθυνοι.
e-go: Σε τι μπορούμε να ελπίζουμε;
Σοφία Φιλιππίδου: Στην γνώση ότι η ζωή συνεχίζεται ότι οι πόλεμοι τελειώνουν κι ότι πάντα μετά την φωτιά έρχεται η αναγέννηση. Κι ότι όλα είναι δουλειά έρωτας και δημιουργία.
e-go: Μελλοντικά σχέδια
Σοφία Φιλιππίδου: Κανένα! Ίσως κάποιο ταξίδι για να δω αγαπημένα πρόσωπα.
Γεωργία Οικονόμου
