Οι Χαλασοχώρηδες, τη διαχρονική και εξαιρετικά επίκαιρη πολιτική κωμωδία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, παρουσιάζεται στο Κηποθέατρο Παπάγου το Σάββατο, 27 Ιουλίου.
Σ΄αυτό, ο Παπαδιαμάντης σατιρίζει τα πολιτικά και εκλογικά ήθη της εποχής και προβάλλει τις παθογένειες του νέου ελληνικού κράτους, παρουσιάζοντας με κωμικό τρόπο την αναστάτωση και τον εκφυλισμό της τοπικής κοινωνίας τις ημέρες των εκλογών.
Μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη της παράστασης Κώστα Παπακωνσταντίνου για τους Χαλασοχώρηδες, αλλά και για την Ελλάδα της πτώχευσης και τον νεοέλληνα του… καναπέ.
e-go: Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση.
Κώστας Παπακωνσταντίνου: Οι Χαλασοχώρηδες είναι μία πολιτική κωμωδία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η ιστορία διαδραματίζεται σ’ ένα ελληνικό νησί, την τελευταία εβδομάδα βουλευτικών εκλογών. Οι δύο κομματάρχες του νησιού προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους για τους βουλευτές των κομμάτων τους και οι ψηφοφόροι προσπαθούν να πάρουν τα καλύτερα ανταλλάγματα προκειμένου να δώσουν την ψήφο τους. Πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ολόκληρο το χωριό το οποίο βλέπουμε να εκφυλίζεται όσο πλησιάζουμε προς την κορύφωση της εκλογικής διαδικασίας. Κεράσματα, δωροδοκίες, υποσχέσεις, παζάρια, τσακωμοί, συγκεντρώσεις είναι τα στιγμιότυπα των «Χαλασοχώρηδων» (αυτών που χαλάνε το χωριό).
e-go: Οι «Χαλασοχώρηδες» παίζονται για τρίτη χρονιά. Που πιστεύετε πως οφείλει η παράσταση αυτή την επιτυχία της;
Ξεκινήσαμε τον Μάρτιο του 2012 για 11 παραστάσεις. Είμαστε τώρα στον Ιούλιο του 2013,έχουμε φτάσει τις 100 και συνεχίζουμε… Ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας οφείλεται στο ίδιο το κείμενο. Αποτελεί έκπληξη για τους περισσότερους θεατές ότι ο Παπαδιαμάντης έχει γράψει ένα έργο τόσο κωμικό, τόσο πολιτικό και δυστυχώς τόσο επίκαιρο σήμερα. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι στην παράσταση δεν χρησιμοποιούμε αφηγητή κι έτσι ο λόγος του κειμένου γίνεται άμεσος και ζωντανός. Επίσης, το θέμα του έργου –θέλοντας και μη- μας αφορά όλους.
e-go: Πόσο διαχρονικός είναι ο λόγος του Παπαδιαμάντη;
Ο Παπαδιαμάντης διαβάζεται ακόμα και σήμερα πολύ. Σε αυτό βοηθάει και το ότι έχει γράψει πολλά υπέροχα διηγήματα που είναι μικρά και υπάρχουν ελεύθερα στο διαδίκτυο. Στο θέατρο, όπου τα τελευταία χρόνια, υπάρχει η τάση να παίζονται μη θεατρικά κείμενα, ο Παπαδιαμάντης είναι ίσως ο πιο πολυπαιγμένος συγγραφέας. Δεν ξέρω τι θα ισχύει σε δέκα, είκοσι ή πενήντα χρόνια, πάντως μέχρι σήμερα αποδεικνύεται απολύτως διαχρονικός.
e-go: Το έργο δημοσιεύτηκε το 1892, ένα χρόνο δηλαδή πριν την πτώχευση του ’93. Υπάρχουν κοινά με το σήμερα και ποια;
Το νέο ελληνικό κράτος έχει πτωχεύσει αρκετές φορές στην ιστορία του. Η πρώτη μάλιστα ήταν πριν το 1830, δηλαδή πριν συσταθεί καν ελληνικό κράτος. Ήταν το δάνειο που είχαν πάρει οι επαναστάτες για να κάνουν την επανάσταση. Χρωστάμε δηλαδή ήδη πριν την απελευθέρωση. Σε όλες τις πτωχεύσεις, εφόσον υπάρχει δανειστής , δανειζόμενος και κάποιοι που πληρώνουν τον λογαριασμό, πάντα υπάρχουν ομοιότητες. Η πτώχευση του 1893, χωρίς να είμαι ιστορικός, έχει με τη σημερινή κάποιες περισσότερες ομοιότητες. Έχουμε τον «εκσυγχρονιστή» Τρικούπη, έχουμε την Ολυμπιάδα λίγο μετά στην Αθήνα , έχουμε ένα αντίστοιχο ΔΝΤ και φυσικά μεγάλα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Το σίγουρο είναι πως οι θεατές που βλέπουν την παράσταση σοκάρονται από το πόσο επίκαιρο είναι το έργο.
e-go: Έχει εξελιχθεί ο πολιτικός λόγος στο πέρασμα του χρόνου και πόσο πιο «υποψιασμένος» είναι ο λαός απέναντί του;
Από το 1892 που δημοσιεύτηκαν οι Χαλασοχώρηδες μέχρι σήμερα, έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα στην Ελλάδα. Θα ήταν επιπολαιότητα να πούμε ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα. Το πολιτικό σύστημα του 1892, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, είναι κατά βάση αυτό που σε εξελιγμένη μορφή έχουμε και σήμερα. Γι΄αυτό το έργο μοιάζει τόσο σημερινό και ταυτόχρονα είναι ένα σπουδαίο μάθημα πολιτικής ιστορίας. «Υποψιασμένος λαός» ; Δεν νομίζω. Αν σκεφτείς ότι στις τελευταίες διπλές εκλογές 400.000 άνθρωποι ψήφισαν νεοφασίστες, τότε καταλαβαίνεις ότι πολιτικά και ιστορικά σε μεγάλο βαθμό, είμαστε αναλφάβητοι.
e-go: Πιστεύετε πως σήμερα μπορούμε να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας στους πολιτικούς;
Η ελπίδα είναι το τελευταίο πράγμα που χάνει κανείς. Γι’ αυτό και δεν το εναποθέτουμε πουθενά. Το έχουμε πάντα πάνω μας και το προσέχουμε όπως τα κλειδιά, τα γυαλιά, το κινητό, την αξιοπρέπεια και τη ζωή μας. Οι πολιτικοί πρέπει να κάνουν τη «δουλειά» τους κι εμείς ως πολίτες τη δική μας. Η εναπόθεση και η ανάθεση υποκρύπτουν βόλεμα. Η συμμετοχή είναι το ζητούμενο. Και δεν εννοώ μια στο τόσο όταν έχουμε εκλογές. Υπάρχουν πρωτοβουλίες κατοίκων, δίκτυα αλληλεγγύης, συνδικαλιστικά σωματεία, ανοιχτές συνελεύσεις, πολιτιστικοί σύλλογοι κτλ. Ας βρούμε κάτι, κάπου να συμμετέχουμε. Αλλιώς αυτό που εναποθέτουμε πραγματικά είναι τον εαυτό μας στον καναπέ.
e-go: Όσο και αν όλοι ελπίζουμε σε μία καθολική εξυγίανση, πόσο μπορεί ο Ελληνας ψηφοφόρος να βγει από το φαύλο κύκλο των πελατειακών σχέσεων και της ακατάσχετης ρουσφετολογίας;
Οι άνθρωποι γενικά, αυτό που θέλουν είναι να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Οι τρόποι που βρίσκουν, όπως και στους «Χαλασοχώρηδες», είναι αυτοί που η δομή του πολιτικοοικονομικού συστήματος τους επιτρέπει. Το σύστημα είναι μία κατασκευή. Αν δεν μας αρέσει ας το αλλάξουμε ή ας το βελτιώσουμε. Αυτό όμως γίνεται μόνο με συμμετοχή και αγώνα.
Γεωργία Οικονόμου
