Ο Βόυτσεκ του Γκέοργκ Μπύχνερ συναντά τον Βόυτσεκ του Άλμπαν Μπεργκ σε μια ευρηματική ελληνογερμανική παράσταση-κατασκευή της Έλλης Παπακωνσταντίνου. Πρόκειται για ένα πείραμα in vitro, όπου η κριτική για την ευρωπαϊκή πραγματικότητα συμπλέκεται με τη μεταμοντέρνα ειρωνεία και τον δημιουργικό σαρκασμό.
Η Έλλη Παπακωνσταντίνου μάς μίλησε για τη δική της οπτική στο πολυπαιγμένο αυτό κείμενο του Μπύχνερ, μία παράσταση που αναμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία στις 12, 13, 14 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών.
e-go: Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με τον Βόυτσεκ;
Στο πρόσωπο του Βόυτσεκ ο Μπύχνερ αφηγείται την εξόντωση ενός ολόκληρου λαού.
e-go: Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση που θα δούμε και για τη δική σας προσέγγιση στο έργο του Μπύχνερ.
Πρόκειται για μια παράσταση πολιτική που ακολουθεί την αφηγηση του Μπύχνερ με διακειμενεικά στοιχεία. Χαρακτηριστικά αναφέρω τον "Κύρηκα της Έσσης", πολιτικό μανιφέστο του Μπύχνερ, έναν πολιτικό λόγο της Αγκελα Μέρκελ κ.α. Η παράσταση παίρνει την μορφή μιας συναυλίας- ένα σημερινό μουσικό γκρουπ "Το Κουαρτέτο Βόυτσεκ" ξεκινά την παράσταση. Οι σκηνές του Μπυχνερικού Βόυτσεκ προκύπτουν μέσα από τη συνθήκη της συναυλίας. Η παράσταση στήνεται, όπως μια συναυλία, δηλαδή με αναγγελία κομματιών, κουρδίσματα και άλλα τεχνικά ανάμεσα στα κομμάτια κλπ. Μπαινοβγαίνουμε από το σήμερα στον χρόνο του έργου.
e-go: Πώς και που συναντιούνται το κείμενο του Γκέοργκ Μπύχνερ με τη μουσική του Άλμπαν Μπεργκ;
Μουσικά μοτίβα από την όπερα του Άλμπαν Μπεργκ έχουν ενσωματωθεί στην παράσταση, καθώς επίσης ερμηνεύονται οπερατικά ολόκληρες σκηνές του έργου σε συνθέσεις του Τηλέμαχου Μούσα που αντλούν από την όπερα του Μπεργκ.
e-go: Πώς ένα κείμενο του 1836 συνδέεται με το 2012. Μιλήστε μας για τις διαχρονικές προεκτάσεις του έργου στις οποίες εσείς εστιάσατε.
Το έργο γράφτηκε το 1836 σε μια περίοδο που το πολιτικό σύστημα (φεουδαρχία) κι η κρατική καταστολή εξωθούσε το Γερμανικό λαό στην απόλυτη εξαθλίωση. Από εκεί γεννιέται ο πυρήνας του έργου. Ο Μπύχνερ αποτυπώνει με σαρκασμό στο πρόσωπο της Μαρίας και του Βόυτσεκ την εξόντωση ενός λαού. Ο ίδιος ο Μπύχνερ πέθανε σε νεαρή ηλικία χωρίς να προλάβει να ζήσει την εξάπλωση του κομμουνισμού, άρα σε μια μεταιχμιακή φάση που το παλιό είχε πεθάνει και το νέο δεν είχε ακόμα αποκτήσει ταυτότητα. Εκεί ακριβώς συναντιέται το σήμερα με το 1836. Κι αν θέλετε και η ματιά μου πάνω στο έργο αντλεί από ένα αίσθημα πολιτικού κενού κι ελπίδας.
e-go: Πώς φτάσατε στην επιλογή των συγκεκριμένων πρωταγωνιστών της παράστασης (Ξάφης, Παπαδόδημα, Μούσας, Freiling) που εκτός από υποκριτικές έχουν και μουσικές ικανότητες;
Ήξερα από την αρχή ότι θα χρησιμοποιήσω μουσική , αλλά το ίδιο το υλικό των προβών με οδήγησε στην δομή της συναυλίας. Οι περφόρμερς παίζουν ηλ. κιθάρες-πλήκτρα-θέρεμιν- μουσικό πριόνι- loops- φωνητικά. Όμως, δεν ήταν αυτές τους οι ικανότητες που με οδήγησαν στην τελική διανομή, όσο η αισθητική τους, η όρεξή τους για πολιτική καταγγελία, η αυτοθυσία τους. Οι πρόβες έγιναν σε πολύ αντίξοες συνθήκες. Συνέπεσαν με την ακυβερνησία, την παράλυση του μηχανισμού. Επίσης, ήθελα από παλιά να μου δοθεί η ευκαιρία να δουλέψω με τον Αργύρη Ξάφη και την Φένια Παπαδόδημα χαίρομαι πραγματικά που μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία. Είναι δύο πολυτάλαντοι άνθρωποι που με τίμησαν με αυτήν την συνεργασία. Ο Τηλέμαχος Μούσας κι ο Άντριαν Φρίλιγκ είναι μόνιμοι συνεργάτες που με βοηθούν πάντα να εξελίσσομαι.
e-go: Το «Κουαρτέτο Βόυτσεκ» απαρτίζεται από τρεις Έλληνες και ένα Γερμανό... μετανάστη.
Υπάρχει κάποιος συμβολισμός πίσω από τις εθνικότητες των πρωταγωνιστών δεδομένης της υπάρχουσας κατάστασης στην Ευρώπη;
Καταρχάς, είναι ένα παιχνίδι με τις λέξεις . Ο πρώτος Γερμανός μετανάστης είναι ο Άντριαν Φρίλιγκ που ζει στην Ελλάδα εδώ και κάποια χρόνια. Όμως, στην παράσταση συμμετέχει κι ο Hendrik Arnst - ο γνωστός ηθοποιός της Volksbuhne- που ανατρέποντας τη ροή του έργου, σατιρίζει την Μέρκελ και δίνει την προσωπική του θέση για την πολιτική της Γερμανίας σήμερα.
e-go: Στο δελτίο τύπου διαβάζουμε πως η παράσταση είναι «ένας Ύμνος της Κατάρρευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Μπορούμε πραγματικά ως Ευρωπαίοι να προκαλέσουμε την ανατροπή;
Δεν μπορώ να ξέρω αν θα προκαλέσουμε την ανατροπή, πάντως το ελπίζω.
e-go: Η κρίση των καιρών μας έχει κάποια καλλιτεχνική επίδραση πάνω σας; Πως αντιλαμβάνεστε τα όλα όσα συμβαίνουν γύρω σας;
Αισθάνομαι ότι πρέπει να αλλάξουμε λεξιλόγιο, να ξεφύγουμε από «κατεστημένες» φόρμες έκφρασης, παλιές αναφορές και να αναθεωρήσουμε τι είναι Για παράδειγμα, γιατί όταν μιλάμε για πολιτικό θέατρο η πρώτη μας αναφορά πρέπει ακόμα να είναι ο Μπρεχτ; Ήρθε ο καιρός να δημιουργήσουμε νέες αναφορές. Δεν γίνεται η πολιτική σκηνή μιας χώρας να είναι πιο ευφάνταστη από την καλλιτεχνική της παραγωγή.
Ο θυμός παράγει νέα αισθητική και αυτό κάποια στιγμή θα αρχίσει να φαίνεται.
Τα νέα δεδομένα με κάνουν περισσότερο δραστήρια. Θέλω όσο μπορώ να βοηθήσω.
Ένα μεγάλο στοίχημα όχι μόνο προσωπικό αλλά και των κοντινών συνεργατών μου, αυτών που αποτελούν τον αρχικό πυρήνα της ομάδας «odc» είναι "Το Βυρσοδεψείο". Το στοίχημα να τρέξουμε έναν αυτοδιαχειριζόμενο χώρο από καλλιτέχνες για καλλιτέχνες και να δημιουργηθεί ένα «δίκτυο» καλλιτεχνών/ακτιβιστών. Το όραμα δεν έχει σβήσει. Τεράστιες οι δυσκολίες, βέβαια, και σε θέμα βιοπορισμού και επίσης μοντέλου συνεργασίας. Όμως, είμαστε ακόμα εδώ, όσο αντέξουμε.
Γεωργία Οικονόμου
