Θάνος Μικρούτσικος: "Το απρόβλεπτο είναι βασικό στοιχείο της δουλειάς μου"

09.07.2012

Γράφει ασταμάτητα μουσική, πειραματίζεται συνεχώς με καινούρια πράγματα στηρίζοντας νέους καλλιτέχνες, δεν έχει επαναπαυτεί στις αμέτρητες δάφνες του, παρεμβαίνει πάντα σε κρίσιμες εποχές και είναι από τους λίγους "μεγάλους" της ελληνικής μουσικής που είναι τόσο αληθινός, αιχμηρός και προσιτός. Ο Θάνος Μικρούτσικος συνεργάζεται πάνω στη σκηνή επιτέλους μετά από επιθυμία πολλών χρόνων με τη Μαρία Φαραντούρη, οι μουσικές του ακούγονται στις Εκκλησιάζουσες του θεάτρου του Νέου Κόσμου, λυπάται όσους δεν ονειρεύονται και συνεχίζει να πιστεύει δίνοντας όσο θάρρος μπορεί πως ήρθαμε σ' αυτό τον κόσμο για να ξεπεράσουμε τις δυνατότητές μας. Βρίσκεται στην απέναντι τηλεφωνική γραμμή, με θέα το Λιβυκό Πέλαγος, εμπνέοντας υπέρμετρο σεβασμό...

Συνεργάζεστε πρώτη φορά με τη Μαρία Φαραντούρη στη σκηνή …
Είναι η πρώτη μας ουσιαστική συνάντηση, αν και έχουν προηγηθεί άλλες δύο. Η πρώτη ήταν πριν από πάρα πολλά χρόνια, περίπου 45, όταν ήμασταν και οι δύο έφηβοι λίγο πριν τη Δικτατορία, συγκεκριμένα στις 19 Απριλίου 1967 και είχαμε παίξει σε μία συναυλία που ο αείμνηστος Μάνος Λοίζος, παρουσίασε τα "Νέγρικα" στο θέατρο Κεντρικόν. Έπαιζε κιθάρα ο Διονύσης Σαββόπουλος κι αυτός πιτσιρίκος, ο Λοΐζος στα πλήκτρα, εγώ στο πιάνο κι η Μαρία τραγουδούσε. Αυτή ήταν η πρώτη μας επαφή στα χρόνια και της εφηβικής και της μουσικής μας αθωότητας.

Μετά τη δεκαετία του '70, όταν πια η Μαρία είχε ξεκινήσει μία απίστευτη καριέρα στο εξωτερικό ως η μεγάλη ερμηνεύτρια των σπουδαίων έργων του Μίκη Θεοδωράκη, είχαμε σκεφτεί να συνεργαστούμε αλλά τα έφερε έτσι η ζωή και δεν το καταφέραμε. Το 1992 βρεθήκαμε και οι δύο στη σκηνή για τα εγκαίνια του Αγίου Αχιλλείου στις Πρέσπες, ήταν η πρώτη φορά που ακουγόταν μουσική μετά από χίλια χρόνια εκεί κι ανανεώσαμε το ραντεβού μας να δουλέψουμε μαζί κάποια στιγμή.
Και ήρθε φέτος αυτή η ευκαιρία να συναντηθούμε, πολύ αργά βέβαια αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ, και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που θα βρεθούμε μαζί στη σκηνή σε μια ολοκληρωμένη συναυλία. Θα παρουσιάσουμε την παράσταση στο Βεάκειο 5 Ιουλίου, στην Πάτρα 18 Ιουλίου, 11 Αυγούστου στο φεστιβάλ Sani στη Χαλκιδική στις και τέλος κατά 99%, γιατί περιμένουμε να σιγουρευτεί, θα κάνουμε μια μεγάλη εμφάνιση στις 29 Αυγούστου στο Ηρώδειο μ' ένα διαφορετικό πρόγραμμα.

Τι θα περιέχει το πρόγραμμα;
Τονίζοντας και πάλι πως η Μαρία Φαραντούρη ενώ είναι η τραγουδίστρια που ενώ έζησε και τραγούδησε στην Ελλάδα, είναι η πιο γνωστή φωνή της χώρας στο εξωτερικό, κι εγώ ταυτόχρονα κάνοντας όλη αυτή την πορεία τραγούδησα κι έπαιξα με τους καλύτερους Έλληνες και ξένους τραγουδιστές και τραγουδίστριες, μου έλειπε η Φαραντούρη για να κλείσω αυτόν τον κύκλο. Είδα ότι τα τελευταία χρόνια άρχιζε να βάζει στο πλούσιο ρεπερτόριο της –μην ξεχνάτε ότι από τα τέλη της δεκαετίας του 70 έγινε η βασική ερμηνεύτρια και του Μάνου Χατζιδάκι και τραγούδησε δίπλα σε μεγάλους ξένους ερμηνευτές στο εξωτερικό- και δικά μου τραγούδια.

Μάλιστα ορισμένα από αυτά τα είπε μ’ έναν τρόπο εξαιρετικό. Εκτός απ’ αυτά που η ίδια έχει επιλέξει, διαλέξαμε και μαζί μία σειρά από τραγούδια μου που είναι σημάδια διαφορετικών εποχών μ’ έναν τρόπο απρόβλεπτο. Γιατί εμένα το απρόβλεπτο είναι βασικό στοιχείο της δουλειάς μου. Δε μ’ ενδιαφέρει το τυποποιημένο ούτε η σιγουριά πάνω στη σκηνή αλλά μ’ ενδιαφέρει να παλεύω με πράγματα που δεν έχω πειραματιστεί.

Αυτό δεν είναι και το νόημα αυτής της δουλειάς και το στοιχείο που σας κινητοποιεί να συνεχίζετε ακόμα;
Ακριβώς. Πιστεύω ότι πέρα της επαγγελματικής διάστασης, αυτό είναι που με κρατάει κι αν έλειπε, δεν ξέρω αν θα συνέχιζα να είμαι πάνω στη σκηνή. Όσον αφορά το πρόγραμμα τώρα να προσθέσω ότι θα υπάρχουν βεβαίως τραγούδια- σταθμοί της καριέρας της Μαρίας είτε πρόκειται για Θεοδωράκη, είτε για Λούτσιο Ντάλα είτε για Κουρτ Βάιλ. Στο Βεάκειο και στην Πάτρα θα είναι μαζί μας ο Γιάννης Κούτρας γιατί ένα κομμάτι του προγράμματος θα έχει και μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία.

Ποιος θα είναι ο τρόπος παρουσίασης της παράστασης;
Θέλω να σας πω με ειλικρίνεια πως ένα σημαντικό στοιχείο της συγκεκριμένης μουσικής παράστασης θα είναι και ο τρόπος που θα παρουσιαστούν τα κομμάτια. Καταρχάς θα είναι λιτός γιατί η ορχήστρα αποτελείται από δύο πιανίστες κι ένα πνευστό. Εκτός από μένα ο δεύτερος στο πιάνο θα είναι ο Θοδωρής Οικονόμου, ο οποίος για μένα είναι από τους σημαντικότερους πιανίστες που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα κι απόδειξη είναι το γεγονός πως ο Μπομπ Γουίλσον, ο καλύτερος σκηνοθέτης του κόσμου, τον επέλεξε ως βασικό ερμηνευτή στην Οδύσσεια που θα παρουσιάσει τη σεζόν 2012- 2013.

Ο άλλος μουσικός είναι ο Θύμιος Παπαδόπουλος για τον οποίο πιστεύω πως λογίζεται από τους σημαντικότερους μουσικούς της Ευρώπης και τα χαρακτηριστικά με μια τέτοια σύνθεση ορχήστρας είναι ότι μπορούμε να παρέμβουμε στο υλικό με φαντασία, πάθος κι αυτοσχεδιασμούς που όμως επιμένω να σας πω ότι εκκινούν από το ίδιο το υλικό χωρίς να το προδίδουν. Δεν κουβαλάει δηλαδή ο καθένας τη δική του εμμονή αλλά αφήνεται σ’ εκείνη του συνθέτη και των τραγουδιών και προσθέτει εξαιρετικά πράγματα. Το λέω αυτό γιατί το ξανάκανα την περασμένη χρονιά και αναπαράγει τα τραγούδια με εντελώς πρωτότυπο τρόπο και πιστεύω ότι θα έχει πολύ ενδιαφέρον όλη αυτή η σύμπραξη για να μπορέσουμε να κάνουμε μια μουσική πράξη στη σκηνή.

Τα τελευταία χρόνια πολλοί προτιμούν πιο λιτές παρουσιάσεις πάνω στη σκηνή. To βλέπετε και σαν έναν τρόπο για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση του έργου του κάθε καλλιτέχνη;
Σε μερικές περιπτώσεις γίνεται για οικονομικούς λόγους μ’ όλη αυτή τη βαρβαρότητα που ζούμε όλοι. Γιατί το να πας να παίξεις ας πούμε σε μία μουσική σκηνή στα Τρίκαλα είναι αδύνατον να πας με γκρουπ, πολλούς μουσικούς κτλ κι αναγκάζεσαι να είσαι πιο λιτός. Όμως για μένα δεν ήταν αυτός ο λόγος που μ’έκανε να παρουσιάσω τη συναυλία μ αυτό τον τρόπο αφού όπως είπα και πριν οι συγκεκριμένοι μουσικοί είναι για μένα οι καλύτεροι Έλληνες μουσικοί κι από τους καλύτερους Ευρωπαίους.

Δουλεύω είκοσι χρόνια κι είχα κάνει κάποιες συναυλίες με τη Δήμητρα Γαλάνη, τον Κώστα Θωμαίδη και με άλλους τραγουδιστές από Ελλάδα κι εξωτερικό μόνο με πιάνο και φωνή και τότε διαπίστωσα τη δύναμη της λιτότητας χωρίς να σημαίνει πως η γνωστή ορχήστρα στο ελληνικό τραγούδι είναι πάντα τυποποιημένη. Αλλά επειδή ακριβώς φοβάμαι την τυποποίηση ακόμα και σε υψηλό επίπεδο πειραματίζομαι με καινούριους τρόπους. Για παράδειγμα εφ όσον αποφασιστεί να γίνει στο Ηρώδειο η παράσταση μας με τη Μαρία Φαραντούρη, σκέφτομαι μια πολύ περίεργη ορχήστρα και το λέω για πρώτη φορά. Θα ήθελα δύο πιάνα, πνευστά κι εφτά κρουστούς.

Η λιτότητα βοηθάει και στο να φανεί περισσότερο οποιοδήποτε μουσικό έργο είναι καλό...
Ναι, φαίνεται η ουσία του τραγουδιού κατα πόσον ως ουσία είναι πολύ σημαντική. Αλλά στη δική μας την περίπτωση είναι πολύ δεξιοτεχνικό Βλέπετε τρεις μουσικούς στη σκηνή οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις θα λειτουργούν δεξιοτεχνικά.

Ο τίτλος της παράστασης σας είναι «Για να μη γίνει το όνειρο καπνός» και πέρσι όταν κάνατε την παιδική παράσταση με ποίηση του Νίκου Καββαδία, είχατε στηριχτεί στη φράση «Να λυπάσαι αυτούς που δεν ονειρεύονται». Νιώθετε πως έχει γίνει πολυτέλεια να ονειρευόμαστε με όλο αυτο που επικρατεί;
Έχετε δίκιο, για πολλούς είναι πολυτέλεια και δε μπορώ να τους ψέξω ούτε να τους πω γιατί σκέφτονται έτσι όταν υπάρχουν σχεδόν δύο εκατομμύρια άνεργοι που σημαίνει ότι διακόσια χιλιάδες παιδιά δεν έχουν γάλα να πιουν την επόμενη μέρα και τι να πεις όταν διαλύεται τελείως ο κοινωνικός ιστός. Όμως παρα ταύτα, εγώ και στην εποχή της πλαστής ευμάρειας πριν την κρίση αλλά και στην εποχή της κρίσης επιμένω να λέω «Λυπήσου αυτούς που δεν ονειρεύονται» γιατί πιστεύω σ’ όλη μου την καλλιτεχνική και προσωπική διαδρομή ότι ανεξαρτήτως της συγκεκριμένης συγκυρίας, αξίζει τον κόπο που ήρθαμε σ’ αυτόν τον πλανήτη για έναν λόγο: για να διευρύνουμε τα όρια που μας παραδόθηκαν και να ξεπεράσουμε τις καταγεγραμμένες δυνατότητες μας.

Δηλαδή λέω στους νέους ανθρώπους «Παιδιά κατακτήστε το αδύνατο» και το «Λυπήσου αυτούς που δεν ονειρεύονται» είναι ένα από τα βασικά στοιχεία της προσωπικής μου ιδεολογίας το οποίο προσπαθώ να τηρώ στο σπίτι μου με τα παιδιά μου, στις συναυλίες μου με τα νέα παιδιά που παρακολουθούν από κάτω και προσπαθώ να είναι τρόπος ζωής μου. Το αν τα καταφέρνω ή όχι αυτό είναι άλλης τάξεως συζήτηση και αν με ρωτήσετε θα σας πω με το χέρι στην καρδιά ότι κάποιες φορές το έχω καταφέρει. Το θέμα είναι να το παλεύεις συνεχώς και « για να μη γίνει το όνειρο καπνός» γιατί όταν ζούμε αυτή τη βαρβαρότητα πρέπει να τα ξεπεράσουμε όχι με ψευτοδιλήμματα και με ψευτομέτρα όπως τα είδαμε στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, αλλά να τα ξεπεράσουμε επί της ουσίας.

Το ότι επικράτησε η αντίληψη πως δεν έχουμε ελπίδα ούτε όνειρα για κάτι καλύτερο, δεν χρησιμοποιήθηκε μεγενθυμένα από τους πολιτικούς και σαν τρομοκρατία εναντίον μας και ως προπαγάνδα εναντίον συγκεκριμένων κομμάτων;
Συμφωνώ απολύτως. Επικράτησε η απόλυτη τρομοκρατία θα σας έλεγα. Εγώ που είμαι πολιτικό ον, με την έννοια ότι τα παρακλοθούσα τα πολιτικά από μικρό παιδί, κάνω φλασμπακ και δεν μπορώ να θυμηθώ άλλη τρομοκρατική επίθεση σαν αυτή που έγινε με το ΣΥΡΙΖΑ ειδικά στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση. Οι ξένοι καλοί και οι κακοί ήταν σε πλήρη αρμονία, -στο ρόλο του καλού οι Γάλλοι και του κακοί οι Γερμανοί-, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κυρίως τα μεγάλα κανάλια σε πλήρη αρμονία, τα μνημονιακά και τ αντιμνημονιακά κόμματα το ίδιο επίσης και πως άντεξε ο ΣΥΡΙΖΑ και πήρε τέτοιο ποσοστό ένας Θεός το ξέρει!

Η φοβία που ασκήθηκε ήταν απίστευτη και πιστεύω ότι και στα μνημονιακά κόμματα η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου είναι αντιμνημονιακοι απλώς φοβήθηκαν. Αλλά πρέπει να ξέρουν όλοι αυτοί που φοβήθηκαν, για τους οποίους αισθάνομαι ιδιαίτερη συμπάθεια επειδή πραγματικά ποτέ δε μπορώ να κατηγορήσω κανέναν γιατί δεν αντέχει την πίεση και δεν ξέρεις τι μπορεί να κουβαλάει ο κάθε άνθρωπος, πως αυτό που ζούμε με το μνημόνιο είναι η καταστροφή μας. Ήδη ένα 50% βιώνει την απόλυτη καταστροφή κι ετοιμάζεται να τη βιώσει ακόμα ένα 35% .

Σε μία τηλεοπτική εκπομπή απευθυνόμενος σ έναν εκπρόσωπο της ΔΗΜΑΡ ο οποίος με αφορούσε περισσότερο απ ότι το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ που είναι καθαρόαιμα μνημονιακά κόμματα, του είπα το εξής; Από τα 74 σημεία του μνημονίου, αν αλλάξουμε το ένα θα πάρουμε ένα ή δύο χρόνια παράταση; Και γιατί δεν πάτε αυτόματα τον κατώτερο μισθό στον ιδιωτικό τομέα 751 ευρώ; Και γιιατί δεν πάτε τις συλλογικές συμβάσεις εκεί που ήταν; Σ’ αυτά δε χρειάζεται η κυβέρνηση να δώσει ούτε ένα ευρώ. Ε τότε τι μας λέτε ότι θ απαγκιστρωθούμε από το μνημόνιο κι ειδικά στο ένα στοιχείο από τα 74; Θεωρώ ότι όσο μένουμε στο μνημόνιο οι Έλληνες και η χώρα θα καταστρέφονται γιατί στο πρώτο πράγμα που είπα όταν πριν δυομισι χρόνια ο Γιώργος Παπανδρεου μας έβαλε στο μνημόνιο για να σωθεί η Ελλάς, ήταν ότι η η Ελλάς δεν είναι ούτε τα βουνά ούτε τα λαγκάδια ούτε οι θάλλασσες ούτε καν ο Παρθενώνας που είναι ένα σύμβολο αλλά δεν είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Οι Έλληνες κάνουν τη χώρα κι αν καταστραφούν η Ελλάδα κατασρέφεται. Και δυστυχώς βγήκα αληθινός όταν τα είπα αυτά σε εφημερίδα τον Μάιο του 2010.

Έχουμε κι άλλο ένα σημαντικό πρόβλημα. Όλο λέμε ότι έχουμε την μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά και για τα σύμβολα όπως ο Παρθενώνας αλλά μένουμε στο παρελθόν και δεν κοιτάμε να υπάρχει μια εξέλιξη και να συνεχίσουμε επάξια όλο αυτό...
Αυτό που λέτε τώρα με το οποίο συμφωνώ απόλυτα, το είχα πει επισήμως ως Υπουργός Πολιτισμού πριν 17 χρόνια και κόντεψαν να τρίξουν οι καρέκλες όλων των συντηρητικών εν Ελλάδι κι είχε γίνει σάλος αν ανατρέξετε στις τότε δημοσιεύσεις. Αυτή η μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά αν δεν δικαιωθεί σήμερα από τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, θα πάψει να είναι μεγάλη. Σεβασμός απόλυτως στο παρελθόν, είμαι υπερήφανος που υπήρξε στη χώρα μου ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και ο Αριστοφάνης, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας και ο Ρωμανός ο Μελωδός αλλά ήμαρτον θα πάψουν να αποτελούν σημάδια αν το σήμερα δηλαδή τα τελευταία 100 χρόνια που υπάρχουν γίγαγντες της σκέψης δεν είναι στη θέση τους αλλιώς θα μείνουμε κάποια ανθρωπάκια που θα ψελλίζουν κομμάτια μιας χώρας και μιας κουλτούρας 2.500 χρόνων πριν.

Έχετε γράψει μουσική για τις φετινές Εκκλησιάζουσες που θα παρουσιάσει το θέατρο του Νέου κόσμου...
Είναι η τρίτη φορά που γράφω μουσική για Εκκλησιάζουσες και με το συγκεκριμένο έργο έχω μια ιστορία που δεν την επεδίωξα βέβαια. Η πρώτη ήταν το 1983 είχα την τιμή να βρεθώ στο καλύτερο φεστιβαλ του κόσμου, αυτό του Εδιμβούργου γράφοντας μουσική για το Women in power, διασκευή των Εκκλησιαζουσών με τον καλύτερο εγγλέζικο θίασο της εποχής. Η δεύτερη ήταν πολύ αργότερα, μετά από δεκαπέντε το 1998 όταν με κάλεσε ο Σπύρος Ευαγγελάτος με το Αμφιθεάτρο στην Επίδαυρο κι ήταν μία παράσταση σε πολύ διαφορετική κατεύθυνση και σαν μουσική αλλά και σαν ιδέα παρουσίασης.

Και τώρα ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος με το θέατρο του Νέου Κόσμου μου πρότεινε να συνεργαστούμε κι όταν του ανέφερα ότι έχω κάνει άλλες δύο φορές και να μου πει τι σκέφτεται, μου είπε μια εξαιρετική άποψη. Η επαναστάτρια Πραξαγόρα δεν είναι μόνο η επαναστάτρια της εποχής της αλλά λειτουργεί και ως Κασσάνδρα και ως Πυθία που προφητεύει τα μελλούμενα. Αυτό μου επέτρεψε να γράψω ένα από τα πιο σημαντικά μου πολιτικά τραγούδια, όχι όμως επιδερμικά κι επικαιρικά αλλά έρχονται πάρα πολύ φυσιλογικά και μπορώ να σας πω πως θα έγραφε σήμερα ο Αριστοφάνης αυτό το έργο. Πραγματικά είμαι πολύ χαρούμενος που συμμετέχω γιατί είναι μια παράσταση που χωρίςνα προδίδει σε τίποτα τον Αριστοφάνη και χωρίς να κάνει επιπόλαιες επιφανειακές αναλογίες, φτάνει στο σήμερα με πολύ έντονο τρόπο. Δε θέλωνα μιλήσω παραπάνω για τη μουσική μου αλλά σε ορισμένες στιγμές είναι ιδιαιτέρως συγκινητική και λειτουργεί με πολύ άμεσο τρόπο.

Αυτή η ιδέα του Θεοδωρόπουλου σε συνεργασία με τον Βασίλη Μαυρογεωργίου να κάνουν αυτή τη διασκευή οδήγησε την παράσταση να έρθει στο σήμερα με έναν πολύ έξυπνο τρόπο. Μερικές φορές βλέπουμε στον Αριστοφάνη ξαφνικά και χωρίς αιτιολόγηση κάποια επιθεωρησιακά στοιχεία του σήμερα αλλά δεν πρόκειται περί αυτού. Αυτό που μ ενθουσίασε είναι ότι έγραψα το τραγούδι της κοινοκτημοσύνης με απόλυτα φυσιολογικό τρόπο χωρίς να είναι κάτι που ήρθε από τα έξω. Επίσης εκτός απ αυτό το πολύ καλό δίδυμο είναι και η Αγγελική Στελάτου στις χορογραφίες την οποία θεωρώ πολύ σπουδαία χορογράφο όπως και ο Άγγελος Μέντης στα κουστούμια και σκηνικά επίσης εξαιρετικός και είμαι ενθουσιασμένος γιατί έχω χρόνια ν ακούσω τόσο καλό χορό -από κει πρέπει να ξεκινάει κάθε σκηνοθέτης που αναλαμβάνει αρχαίο δράμα- και είναι πάρα πολύ καλοί και απολαυστικοί οι ρόλοι όσο έχω δει πρόβες .

Έχουμε κάποιον σήμερα που να κάνει καλή σάτιρα; Είναι και λεπτή η ισορροπία μεταξύ λαϊκισμού και σάτιρας.
Πραγματικά ο Λάκης Λαζόπουλος έχει αποδείξει ότι έχει ένα χιούμορ πολύ κοφτερό αλλά θα έκανα απλώς μία διάκριση: Εμένα με ενδιαφέρει ο κοινωνικός Λαζόπουλος που είναι όχι μόνο απολαυστικός αλλά κι ιδιοφυής. Όταν παίζει στο πολιτικό επίπεδο εκεί θέλει πολύ περισσότερη προσοχή, και «είναι μία λαδάτη μία ξιδάτη» κι εμπίπτει λίγο στο λαϊκισμό. Του το έχω πει και προσωπικά δηλαδή γι αυτό το λέω και δημοσίως. Είχα συνεργαστεί μαζί του στο θέατρο σε τέσσερις παραγωγές το διάστημα 1988-1996 κι όποτε είχαμε ένα μεγάλο νούμερο σε κοινωνικό επίπεδο όπως στο «Καράβι» που είχε έναν συγκλονιστικό μονόλογο ενός περιπτερά του έλεγα ότι είναι επιπέδου Τζέχοφ και Καμπανέλλη αλλά όταν πήγαινε σε πολιτικά πράγματα άρχιζαν αν γίνονται πανεύκολα για να το πω λίγο συμπαθητικά!

Σήμερα έχουμε πολλά πράγματα που απλώς δεν λειτουργούν σε σχέση με αυτούς που θα πρεπε να συμβάλουν στη λειτουργία των πραγμάτων. Στο χώρο του τραγουδιού λένε πολλές φορές που είναι ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, «που είναι ρε Θάνο οι συνθέτες της δικής σου γενιάς» και μπορώ να σας πω μετά από τη δική μου γενιά ότι υπάρχουν άξιοι μουσικοί όπως ο Λαυρέντης Μαχαιρίτας, ο Νίκος Πορτοκάλογλου, οι Πρίγκιπες, ο Πάνος και Χάρης Κατσιμίχας, ο Σωκράτης Μάλαμας, τον Ορφέα Περίδη, τον Διονύση Τσακνή, τον Χρήστο Θηβαίο, ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Νίκος Ζούδιαρης, ο Γιάννης Αγγελάκας, τα Υπόγεια Ρεύματα, ο Φοίβος Δεληβοριάς.

Μπορώ να πω 20 ονόματα κι αν με βάζατε να πω τη δικής μου γενιάς δε θα έλεγα πάνω από δέκα. Το ίδιο και στη λογοτεχνία υπάρχουν τρεις κυρίες τη Δούκα, Γαλανάκη, Καρυστιάνη, Ζατέλη που είναι απίστευτες συγγραφείς και δεν είχαμε ποτέ τέτοια φουρνιά ταυτοχρόνως. Έχουμε σε όλη την κλίμακα πολύ σπουδαία πρόσωπα αλλά το πώς λειτουργούν σε σχέση με τις τηλεοράσεις, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης γενικά, με την ανυπαρξία στηλών πολιτισμού επί της ουσίας στις εφημερίδες με ελάχιστες εξαιρέσεις, από τη στιγμή που δεν έχουμε όλα αυτά φαίνεται ότι δεν έχουμε και άτομα να πρεσβεύουν τον κάθε τομέα αλλά έχουμε απίστευτα πράγματα.

Είστε από τους ελάχιστους «μεγάλους» καλλιτέχνες που στηρίζουν πολιτικά φεστιβάλ . Είναι κι αυτό μία πολιτική πράξη μέσω της μουσικής;
Βεβαίως είναι, ανήκω στην Αριστερά μπορωά να ορίσω σήμερα την ουσία της η οποία είναι να θέλεις μία δίκαιη κοινωνία κι όλα τα παιδιά του κόσμου να ξεκινούν από το ίδιο σημείο εκκίνησης για να το πω πολύ απλά. Από κει και πέρα ο καλλιτέχνης και το έργο του είναι δεν μία αδιάσπαστη ενότητα. Μπορεί να είναι συντηρητικός στις πολιτικές του απόψεις και το έργο να είναι αριστουργηματικό.

Έχω δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα: Ο Έζρα Πάουντ, μέγιστος ποιητής του 20ου αιώνα ήταν εκφωνητής στο ραδιοφωνικό σταθμό της Ρώμης την εποχή του Μουσολίνι και ο πολύ μεγάλος λογοτέχνης Ελίν που όλοι τον θεωρούν πια εδώ και 30 χρόνια ως μία από τις μεγαλύτερες φωνές του 20ου αιώνα στη λογοτεχνία και το έργο του είναι εκπληκτικό, ήταν οπαδός του Χίτλερ και το 1949 όταν τον συνέλαβαν ούρλιαζε ότι ο Χίλτερ δεν τα έκανε καλά γιατί δεν σκότωσε περισσότερους Εβραίους και δεν έκανε περισσότερα Νταχάου.

Βεβαίως αν με ρωτήσετε τι προτιμώ θα πω την αδιάσπαστη ενότητα κι όπου τη βρίσκω τη φυλάω σαν πολύτιμο φυλαχτό. Δηλαδή να είναι και ένας προοδευτικός καλλιτέχνης και ταυτόχρονα το έργο του να είναι μέγιστο αλλά αυτό μπορεί να μην ισχύει πάντα για αυτό πρέπει να εξετάζουμε πρώτα το έργο και μετά τον καλλιτέχνη κι αν τα δύο συμπίπτουν ακόμα καλύτερα. Συνεπώς το έργο μου είναι αυτό που είναι, κρίνεται από τον κόσμο κι από μένα τον ίδιο, θα κριθεί στο μέλλον όμως πολιτικά έχω την πρόθεση της παρέμβασης και το κάνω πάντα ειδικότερα όταν οι στιγμές είναι κρίσιμες όπως αυτές που περνάμε. Από κει και πέρα όταν έχω προτάσεις από ριζοσπαστικά αριστερά κόμματα ανεξάρτητα με το αν συναινώ 100% μαζί τους, φυσικά και συμμετέχω. Εγώ θα γουστάριζα πολύ ένα ριζοσπαστικό αριστερό κόμμμα να κάνει μια βραδιά Χατζιδάκι.

Συνεχίζετε να γράφετε ασταμάτητα μουσική μετά από τόσα χρόνια..
Αυτή είναι η ζωή μου! Τα πάντα περνάνε μέσα από κει και θα σταματήσει όταν σταματήσει κι η ζωή μου. Αυτό είναι που μ αρέσει, την αγάπη μου για τα παιδιά μου, τη γυναίκα μου και τους φίλους μου, για τα πράγαμτα που βλέπω την περνάω μέσα από τη μουσική.