e-go: Ποια είναι για εσάς η σχέση του θεάτρου με τον αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας;
Σ. Λιβαθινός: Γύρω από την αρχαία τραγωδία ενώνεται μία τεράστια κοινωνική ανάγκη και μία δύναμη όπου η αισθητική, το θέατρο και η κάθαρση δεν είναι το περισσευούμενο ούτε ο ελεύθερος χρόνος των ανθρώπων. Όλα αυτά πηγάζουν μέσα από την ίδια την κοινωνία και κυκλοφορούν μέσα στο αίμα της. Η αρχαία τραγωδία είναι, λοιπόν, ένας περίεργος συνδυασμός διαφορετικών στοιχείων, πέρα από το κοινωνικο-θρησκευτικό μυστήριο που την περιβάλλει. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που έναν ολόκληρο χρόνο προετοίμαζαν τις παραστάσεις και μάλιστα έβρισκαν και χορηγό. Αυτό δείχνει πόσο ακραίο και ουσιαστικό ρόλο μπορεί να παίξει το θέατρο, το οποίο νομίζω ότι υπάρχει όσο υπάρχει και η κοινωνία.

e-go: Δίνετε τη διάσταση μίας τέχνης που είναι ερωτευμένη με τη ζωή. Ισχύει αυτό;
Σ. Λιβαθινός: Νομίζω ότι πάντα το θέατρο είχε αυτή τη διάσταση. Υπήρχαν, μάλιστα, εποχές που δεν έκρυβε καθόλου το λαϊκό του χαρακτήρα, όπως στην αναγέννηση, αλλά και αυτό γινόταν με ιδιαίτερο τρόπο, όχι με λαϊκίστικο. Διατηρούσε έναν αριστοκρατικό χαρακτήρα, γιατί κατόρθωνε να μιλά με τον κόσμο με τρόπο ποιοτικό και πνευματικό. Παράδειγμα είναι ο Σαίξπηρ, που χωρίς ποτέ να πάψει να είναι λαϊκό θέατρο, κατάφερνε να μιλά σε διαφορετικές κάστες ανθρώπων και να αφορά μία ολόκληρη κοινωνία από τη βασίλισσα μέχρι τον τελευταίο πολίτη. Ακόμα και σε επίπεδο λογοτεχνίας το σαιξπηρικό κείμενο είναι πολυεπίπεδο και με τεράστια σημασία στη ψυχική λεπτομέρεια, με γνώση της ανθρώπινης ψυχής. Ο ρόλος του θεάτρου τότε ήταν απίστευτα καθοριστικός καθώς μπορούσε κανείς να ακούσει εξομολογήσεις και αλήθειες.

e-go: Μέσα από τη γνώση της ανθρώπινης ψυχής περνάμε από τον Σαίξπηρ στον Τσέχωφ;
Σ. Λιβαθινός: Νομίζω ότι δεν υπάρχει καμία γέφυρα ανάμεσα στον Τσέχωφ και τον Σαίξπηρ. Είναι σαν να βλέπεις την αρχιτεκτονική δύο κτιρίων διαφορετικών εποχών καθώς έχει αλλάξει ακόμα και ο θεατρικός τους χώρος. Δεν θα έλεγα, λοιπόν, ότι τους συνδέει η ανθρώπινη ψυχή, αλλά το μυστήριο της, το αίνιγμά της.
Ο Σαίξπηρ αντιμετωπίζει την ανθρώπινη ψυχή ως μία ύπαρξη που πολλές φορές δεν ξέρεις από πού να την πιάσεις, σε εκπλήσσει με τις απροσδόκητες αλλαγές της. Κάποιες φορές το ίδιο κάνει και ο Τσέχωφ. Ο τρόπος έκφρασης των δύο αυτών κόσμων είναι τόσο διαφορετικός, που και για μένα είναι ακόμα ένα αίνιγμα.

e-go: Τι έχει αλλάξει στο θέατρο του εικοστού αιώνα;
Σ. Λιβαθινός: Το θέατρο δεν είναι ένα πράγμα. Έχει αλλάξει ρόλους και πρόσωπα ανά τους αιώνες και ιδιαίτερα στον 20ο αιώνα η λειτουργία του έχει αλλάξει απίστευτα όχι μόνο ρόλους, αλλά και μέσα. Οι αλλαγές στην λειτουργία του θεάτρου είναι ανάλογες με αυτές του αεροπλάνου και του διαστημόπλοιου. Μη ξεχνάτε ότι στις δεκαετίες του '10, του '20 και λίγο του 30 έγιναν τεράστιες επαναστάσεις μέσα στο θέατρο, δημιουργήθηκαν καινούρια σκηνικά, μηχανές και άλλαξε η σχέση με το κοινό, η λειτουργία του ηθοποιού, ο ρόλος του σκηνοθέτη.

e-go: Πιστεύετε ότι ο ρυθμός της καθημερινότητας μας επηρεάζει σήμερα και τον ρυθμό του θεάτρου;
Σ. Λιβαθινός: Βέβαια, και το χειρότερο είναι ότι ο άνθρωπος εξοικειώνεται με αυτούς τους διαφορετικούς ρυθμούς. Θυμάμαι ότι όταν δουλεύαμε την ποίηση, είχαμε μία παράσταση γύρω στις 4 με 5 ώρες και μου πέρναγε από το νου να την αφήσω αφενός για να ακούσει ο κόσμος πιο πολύ ποίηση και αφετέρου για να μην στερηθούμε εμείς τα τόσο ωραία κομμάτια που θέλαμε να αναδείξουμε. Εκ των υστέρων κατάλαβα από συζητήσεις ότι ήταν υπερβολικό, το κοινό δεν θα άντεχε τόσες ώρες, από τη στιγμή που μία βιντεοταινία κρατά μιάμιση με δύο ώρες.
Η ιδιαιτερότητα του θεάτρου είναι ότι δίνει στον θεατή μία άλλη αίσθηση του χρόνου. Το θέατρο δεν μπορεί να δεσμευθεί χρονικά, όσο και αν δεσμεύομαι εγώ και τελικά η παράσταση της ποίησης κρατά 2 ώρες και 2 λεπτά ακριβώς χωρίς διάλειμμα. Θα υπάρξει μία στιγμή που κάποιος θα παραβιάσει αυτό το δίωρο και πολύ καλά θα κάνει. Δεν είναι τόσο ο χρόνος όσο αυτά που θες να πεις και το ρίσκο που παίρνεις να το πεις μπροστά σε άδεια καθίσματα.


Διαβάστε επίσης:
Αυτό που δεν τελειώνει: Το είδαμε
Στάθης Λιβαθινός: Ψάχνεται... άρα υπάρχει
Αυτό που δεν τελειώνει ... για τον Στάθη Λιβαθινό