Αν έχεις ακούσει ποτέ ότι η καραμέλα σαπίζει τα δόντια σου, ίσως αναρωτιέσαι τι άλλες λιχουδιές, ποτά, γεύματα και σνακ μπορεί να βλάπτουν τα δόντια σου. Αν και είναι τεχνικά αληθές ότι όλα τα τρόφιμα και τα ποτά μπορούν να προκαλέσουν τερηδόνα - ή ζημιά στην επιφάνεια ή το σμάλτο των δοντιών σου - δεν προκαλεί κάθε τροφή ή ποτό την ίδια βλάβη και μερικοί άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στην τερηδόνα από άλλα.
Γιατί ορισμένα τρόφιμα είναι χειρότερα από άλλα;
Όταν αξιολογείς πόσο κακό είναι ένα γεύμα, σνακ, επιδόρπιο ή ποτό για την υγεία των δοντιών σου, υπάρχουν δύο βασικά πράγματα που πρέπει να λάβεις υπόψη, λέει η Dr. Apoena de Aguiar Ribeiro, παιδοδοντίατρος και μικροβιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill: η σύνθεσή του και η ποιότητά του.
Μέσα στο στόμα μας ζουν περισσότερα από 700 είδη βακτηρίων — μερικά είναι χρήσιμα, μερικά είναι επιβλαβή. Τα επιβλαβή βακτήρια διασπούν τα σάκχαρα από τα τρόφιμα και τα ποτά και τα μετατρέπουν σε οξέα, τα οποία με την πάροδο του χρόνου μπορούν να τραβήξουν τα απαραίτητα μέταλλα από τα δόντια σου και να οδηγήσουν σε τερηδόνα.
Εάν δεν είσαι προσεκτική με τον καθαρισμό, τα βακτήρια μπορούν επίσης να σχηματίσουν μια μαλακή μεμβράνη ή πλάκα στην επιφάνεια των δοντιών, η οποία μπορεί να επιδεινώσει αυτή την οξύτητα και να δημιουργήσει ένα ιδανικό περιβάλλον για τον πολλαπλασιασμό ακόμη περισσότερων βακτηρίων. Εάν η οδοντική σου πλάκα μεγαλώσει και σκληρύνει αρκετά, μπορεί να μετατραπεί σε πέτρα, η οποία μπορεί επίσης να ερεθίσει τα ούλα και να προκαλέσει ουλίτιδα.
Ποια είδη τροφίμων είναι κακά;
Τα ζαχαρούχα τρόφιμα - και συγκεκριμένα αυτά που αποτελούνται από σακχαρόζη ή επιτραπέζια ζάχαρη - είναι ιδιαίτερα επιβλαβή για τα δόντια επειδή τα επιβλαβή βακτήρια ευδοκιμούν σε αυτά, λέει η Dr. de Aguiar Ribeiro. Συχνά μπορείς να βρεις σακχαρόζη σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα και ζαχαρούχα ποτά, όπως καραμέλες, αρτοσκευάσματα, συμπυκνώματα χυμού φρούτων και αναψυκτικά.
Επιπλέον, οποιαδήποτε τροφή που είναι κολλώδης, όπως τσίχλες, αποξηραμένα φρούτα, σιρόπια και καραμέλες, κολλάνε στις γωνίες και τις σχισμές των δοντιών και στα κενά μεταξύ τους. Όταν η περίσσεια ζάχαρης παραμένει στα δόντια, τα επιβλαβή βακτήρια μπορούν να την αποθηκεύσουν στα κύτταρά τους, «σαν ένα ντουλάπι μέσα σε αυτά», λέει η de Aguiar Ribeiro, και να συνεχίσουν να παράγουν οξύ για ώρες αφού έχεις φάει.
Ορισμένα ποτά - όπως τα ζαχαρούχα αναψυκτικά, οι χυμοί, τα ενεργειακά ποτά και τα μιλκσέικ - είναι επίσης επιβλαβή. «Τα δόντια μας αρχίζουν να καταστρέφονται όταν το επίπεδο του οξέος στο στόμα πέφτει κάτω από ένα pH 5,5», λέει ο Dr. Rocio Quinonez, καθηγητής παιδοδοντιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill, και «τα αναψυκτικά τείνουν να έχουν pH περίπου 3 με 4».
Ορισμένα φρέσκα φρούτα, λαχανικά ή αμυλούχα τρόφιμα - όπως τα εσπεριδοειδή, οι πατάτες, το ρύζι ή ακόμα και οι μπανάνες - συχνά κακοποιούν τα δόντια επειδή μπορεί να περιέχουν σάκχαρα ή οξέα που μπορεί να φθείρουν τα δόντια. Αλλά περιέχουν επίσης θρεπτικά συστατικά που θα ενισχύσουν τη συνολική υγεία σου, η οποία με τη σειρά της μπορεί να ωφελήσει τα δόντια σας, λέει η Dr. Dorota Kopycka-Kedzierawski, οδοντίατρος στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Rochester και ερευνήτρια στην τερηδόνα.
Εφόσον βουρτσίζεις τα δόντια σου δύο φορές την ημέρα —μία το πρωί και μία φορά πριν τον ύπνο— και χρησιμοποιείς οδοντικό νήμα κάθε μέρα, τα θρεπτικά οφέλη αυτών των τροφών θα αντισταθμίσουν τους κινδύνους οδοντικής βλάβης. Αν και όταν πρόκειται για φρούτα, η Dr. Kopycka-Kedzierawski λέει, «είναι καλύτερα να τρως τα φρούτα παρά να τα πίνεις», καθώς πολλά smoothies φρούτων που βρίσκονται στα καταστήματα ή ακόμα και τα σπιτικά έχουν σάκχαρα σακχαρόζης.
Τι μπορείς να κάνεις για να αποτρέψεις την τερηδόνα;
Περιόρισε την κατανάλωση αλκοόλ. Όσοι πίνουν πολύ θα πρέπει επίσης να είναι προσεκτικοί, επειδή το αλκοόλ μπορεί να εμποδίσει την τακτική σιελόρροια, καθιστώντας πιο δύσκολο για το σώμα να καθαρίσει τα υπολείμματα που έχουν προσκολληθεί στα δόντια.
Έχε υπόψη σου ορισμένες παρενέργειες φαρμάκων. Διάφορες ιατρικές καταστάσεις, θεραπείες και φάρμακα - όπως η φυματίωση, η χημειοθεραπεία, η αιμοκάθαρση, τα αντιισταμινικά και τα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση - μπορούν να αναστείλουν την παραγωγή σάλιου ή να αλλάξουν την ποιότητα του σάλιου.
Προτίμησε εναλλακτικές ζάχαρης. Το να αλλάξεις τα ζαχαρούχα ποτά και τα σνακ σου και να προτιμήσεις εκείνα με υποκατάστατα χωρίς ζάχαρη είναι μια εξαιρετική κίνηση για τα δόντια σου. Τα υποκατάστατα ζάχαρης όπως η ασπαρτάμη ή οι αλκοόλες ζάχαρης δεν μεταβολίζονται από βακτήρια όπως τα κανονικά σάκχαρα, επομένως δεν συμβάλλουν στην οδοντική τερηδόνα. Αλλά να έχεις κατά νου ότι τα οξέα στα αναψυκτικά διαίτης θα εξακολουθήσουν να προκαλούν κάποια απομετάλλωση των δοντιών.
Μάσησε τσίχλα χωρίς ζάχαρη με ξυλιτόλη. Οι αλκοόλες ζάχαρης όπως η ξυλιτόλη που έχουν αντιμικροβιακή δράση, μπορούν να επιβραδύνουν την παραγωγή οξέος των βακτηρίων του στόματος. Η τσίχλα χωρίς ζάχαρη με ξυλιτόλη, όταν μασάς τρεις φορές την ημέρα, έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τη ροή του σάλιου και έχει επίσης αντιμικροβιακή δράση. Αν λοιπόν λαχταράς κάτι γλυκό ανάμεσα στα γεύματα, μια τσίχλα ξυλιτόλης χωρίς ζάχαρη είναι μια από τις καλύτερες επιλογές.
Πιες ορισμένα είδη τσαγιού. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι το μαύρο και το πράσινο τσάι μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της τερηδόνας, καθώς περιέχουν φθόριο και έχουν υψηλότερα επίπεδα pH.
Κάνε τακτικές εξετάσεις. Η τερηδόνα είναι η πιο κοινή μη μεταδοτική ασθένεια παγκοσμίως. Για τους περισσότερους ανθρώπους, το να κάνουν τακτικές οδοντιατρικές εξετάσεις κάθε έξι μήνες είναι αρκετό.
