Πριν από μερικά χρόνια το οπτικό σύνδρομο υπολογιστών (Computer Vision Syndrome-CVS) αφορούσε μόνον τους εργαζόμενους μπροστά σε οθόνη, όπως επίσης και άτομα που ήταν εθισμένα στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Όμως τα πρόσφατα στοιχεία της Αμερικανικής Οπτομετρικής Εταιρείας (AOA) αποκαλύπτουν πως η μεγάλη δημοτικότητα των tablets και smartphones αλλά και η χρήση γενικότερα των υπολογιστών έχει πλέον οδηγήσει το 31% των ατόμων ηλικίας άνω των 18 ετών σε μια «έκρηξη» οφθαλμολογικών προβλημάτων. Μεταξύ αυτών είναι η θολή όραση, η δακρύρροια, το τσούξιμο στα μάτια, η οφθαλμική κόπωση, η επιδείνωση μυωπίας κ.ά. Δες τι λένε οι ειδικοί για το συγκεκριμένο σύνδρομο και εφάρμοσε τα μέτρα που θα σε βοηθήσουν να μειώσεις το αίσθημα κούρασης και τα άλλα ενοχλητικά συμπτώματα που αισθάνεσαι στα μάτια σου.

Τι προκαλεί τα συμπτώματα του CVS syndrome;

Η κύρια αιτία, εξηγούν οι ειδικοί, είναι ότι τα γράμματα στην οθόνη ενός υπολογιστή δεν είναι το ίδιο καθαρά και ευκρινή όπως τα τυπωμένα. Οι χαρακτήρες δημιουργούνται από την ένωση πολλών μικρών κουκίδων που ονομάζονται pixels. Τα γράμματα αυτά, όμως, είναι πιο έντονα στο κέντρο και λίγο πιο ασαφή στα άκρα, με επακόλουθο να δημιουργείται στα μάτια μια δυσκολία στο να εστιάσουν. Το αποτέλεσμα, λοιπόν, της συνεχούς προσπάθειας εστίασης κουράζει τους οφθαλμικούς μυς, με συνέπεια τη δημιουργία του CVS. Όπως επίσης επισημαίνει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Ιωάννης Ι. Δατσέρης, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Υαλοειδούς – Αμφιβληστροειδούς: Μελέτες δείχνουν πως ποσοστό 50% έως 90% των ανθρώπων που δουλεύουν με ηλεκτρονικούς υπολογιστές εκδηλώνουν συμπτώματα στα μάτια. Το ίδιο συμβαίνει και με πολλά παιδιά που περνούν ώρες ολόκληρες παίζοντας βιντεοπαιχνίδια σε κονσόλες ή στο κινητό τους αλλά και σε μεγάλης ηλικίας ανθρώπους που περνούν τη μέρα τους βλέποντας τηλεόραση.

Κι εγώ που εργάζομαι πολλές ώρες στον υπολογιστή;

Ένα πρώτο βήμα που μπορείς να κάνεις είναι να ρυθμίσεις το κοντράστ της οθόνης έτσι ώστε να έχεις τη μέγιστη δυνατή αντίθεση μεταξύ γραμμάτων και οθόνης, χωρίς όμως να καις το λευκό (ο πιο «φιλικός» συνδυασμός για τα μάτια είναι τα μαύρα γράμματα σε λευκό φόντο). Επίσης το μέγεθος των γραμμάτων που επιλέγεις πρέπει να είναι τρία μεγέθη μεγαλύτερο από το πιο μικρό μέγεθος που μπορείς να διαβάσεις από την απόσταση που εργάζεσαι. Η οθόνη καλό είναι να βρίσκεται στο ύψος των ματιών και σε απόσταση περίπου 45-75 εκατοστών.

Πρόλαβε τα προβλήματα

• Την ώρα που εργάζεσαι να σηκώνεις τα μάτια σου και να κοιτάς αλλού για λίγα δευτερόλεπτα – κάθε περίπου δέκα λεπτά. Αυτό επειδή οι μύες των ματιών κουράζονται ιδιαίτερα όταν μένουν ακίνητοι, όταν δηλαδή κοιτάζις για πολλή ώρα το ίδιο σημείο.
• Να διακόπτεις το γράψιμο στα πρώτα σημάδια κούρασης των ματιών (φαγούρα, κάψιμο, δάκρυσμα).
• Να αποφεύγεις όταν εργάζεσαι τις κακές συνθήκες φωτισμού, επειδή κάτι τέτοιο κουράζει τα μάτια και μπορεί να επιταχύνει την εμφάνιση διαταραχών της όρασης.
• Ελάττωσε τα φώτα του χώρου στον οποίο εργάζεσαι σε μέτρια ένταση. Τα περισσότερα γραφεία έχουν συνήθως τη διπλάσια ένταση φωτός από αυτήν που πρέπει.
• Αν εργάζεσαι μεταφέροντας έντυπο υλικό στον υπολογιστή, προσπάθησε να το μεταφέρεις δίπλα στην οθόνη για να ελαχιστοποιήσεις την κίνηση του κεφαλιού.
• Αν χρησιμοποιείς φακούς επαφής, προτίμησε όταν εργάζεσαι στον υπολογιστή να φοράς γυαλιά.

Τι να κάνεις με τα πρώτα συμπτώματα

Το καλύτερο είναι να επισκεφτείς τον οφθαλμίατρο, ο οποίος θα σε εξετάσει για να διαπιστώσει τα όποια προβλήματα όρασης έχεις και να συνταγογραφήσει τα γυαλιά που χρειάζεσαι. Επίσης:

• Αν τα μάτια σου είναι ξερά και τα νιώθεις κουρασμένα, συμβουλεύσου τον οφθαλμίατρο ή το φαρμακοποιό για να σου χορηγήσει τεχνητά δάκρυα.
• Οι χειρότερες συνθήκες για τα μάτια ενός εργαζόμενου είναι να κάθεται μπροστά στον υπολογιστή του επί 8 ώρες δίχως να σηκώνει κεφάλι. Οπότε εξυπακούεται ότι τα συμπτώματα της οφθαλμικής κόπωσης (θολή όραση, ξηρότητα, τσούξιμο κ.ά.) στα μάτια γίνονται πιο έντονα. Για να τα περιορίσεις, ανοίγεις κάθε 2 με 3 ώρες το παράθυρο ή τοποθέτησε δίπλα στο γραφείο σου έναν υγραντήρα.
• Αν φοράς φακούς επαφής, μην περιμένεις για να τους βγάλεις να τελειώσει η μέρα και να πας για ύπνο. Βγάλε τους αμέσως μόλις γυρίσεις στο σπίτι μετά τη δουλειά και φόρεσέ τους ξανά αργότερα, αν χρειαστεί να βγεις.

Ξεκούρασε τα μάτια σου με σπανάκι και ψάρια!

Ναι, σωστά διάβασες. Σύμφωνα με μελέτη του Παν/μίου της Τζόρτζια, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη, αντιοξειδωτικά που βρίσκονται σε σκούρα, φυλλώδη, πράσινα λαχανικά, μπορούν να απαλύνουν την ενόχληση που αισθανόμαστε όταν κοιτάμε για πολλή ώρα σε ένα φωτεινό σημείο, όπως π.χ. την οθόνη του υπολογιστή. «Τα θρεπτικά αυτά συστατικά βοηθούν τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού να απορροφήσει το μπλε φως που δημιουργεί λάμψη και έτσι να μειώσει την ενόχληση στα μάτια», εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης Μπίλι Ρ. Χάμοντ, Ph.D., καθηγητής Νευροεπιστήμης και Συμπεριφοράς. Ευεργετικές ωστόσο ιδιότητες κατά της οφθαλμικής κόπωσης έχουν και τα λιπαρά ψάρια (σολομός, τόνος, σκουμπρί, σαρδέλα, πέστροφα, ρέγγα), καθώς είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, η έλλειψη των οποίων συμβάλλει στην ξηρότητα των ματιών. Επιπλέον έχει βρεθεί ότι η κατανάλωση λιπαρών ψαριών 1-2 φορές εβδομαδιαίως μειώνει την πιθανότητα εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

Να θυμάσαι:

• Τα συμπτώματα του CVS δεν δημιουργούν μόνο προβλήματα στην όραση. Εμφανίζονται και με απώλεια της ικανότητας εστίασης, κεφαλαλγία αλλά και πόνο στον αυχένα και στους ώμους.
• Για να αποφύγεις την καταπόνηση των ματιών σου όταν χρησιμοποιείς επίμονα κινητές συσκευές ή κομπιούτερ, φρόντισε κάθε 20 λεπτά να ανοιγοκλείνεις τα βλέφαρα με αργό ρυθμό 10 φορές, ώστε να υγραίνονται τα μάτια σου.
• Να χρησιμοποιείς επίσης τον κανόνα 20-20-20. Δηλαδή για κάθε 20 συνεχόμενα λεπτά που θα γράφεις ή θα διαβάζεις στην οθόνη, να κάνεις διάλειμμα 20 δευτερολέπτων, στη διάρκεια του οποίου θα κοιτάζεις κάτι που βρίσκεται πιο μακριά από τα 20 πόδια (6 μέτρα) απόσταση. «Αυτό δίνει στα μάτια την ευκαιρία να ξεκουράζονται και είναι το αντίστοιχο με τις διατάσεις (στρέτσινγκ) των μυών», επισημαίνουν από την Αμερικανική Οπτομετρική Εταιρεία.
• Σύμφωνα με το Εθνικό ίδρυμα Επαγγελματικής Ασφάλειας & Υγείας (NIOSH) των ΗΠΑ, οι εργαζόμενοι σε κομπιούτερ πρέπει να πηγαίνουν οπωσδήποτε μία φορά το χρόνο στον οφθαλμίατρο για έλεγχο των ματιών τους.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 169
Επικαιροποίηση: Ιούνιος 2015.