Ακολουθεί ένα σενάριο που μπορεί να ακούγεται οικείο: Μετά από έναν όχι και τόσο καλό βραδινό ύπνο, είσαι εξαντλημένη και παλεύεις να αντέξεις τη μέρα. Καθώς κάθεσαι και κοιτάζεις τη λίστα με τις υποχρεώσεις σου, κάποιος λέει ένα κακό αστείο. Συνήθως, απλά γουρλώνεις τα μάτια σου και κάνεις ένα ψεύτικο χαμόγελο, ωστόσο, σήμερα γελάς τόσο δυνατά που κλαις και αναρωτιέσαι: Γιατί είναι όλα πιο αστεία όταν είσαι κουρασμένη;
Δε χρειάζεται να ανησυχείς για το αν ξαφνικά χάλασε το χιούμορ σου - Υπάρχει ακόμη και ένας όρος για τα γέλια που προκαλούνται από στέρηση ύπνου και λέγεται «muffin point», σύμφωνα με το Urban Dictionary. Δεν είναι απαραίτητα η φράση που θα χρησιμοποιούσε ένας επιστήμονας για να περιγράψει το φαινόμενο αυτό καθεαυτό, αλλά ο ψυχολόγος Kyler Shumway λέει ότι η έλλειψη ποιοτικού ύπνου κάνει τα πάντα να φαίνονται πιο αστεία.
5 συμβουλές για την τόνωση της διάθεσης σου εάν μελαγχολείς το χειμώνα
«Ξεκινά από τον εγκέφαλο, συγκεκριμένα τον προμετωπιαίο λοβό», εξηγεί, προσθέτοντας ότι μία από τις κύριες λειτουργίες του είναι να ρυθμίζει τα συναισθήματα και τις αναστολές — γι' αυτό τα μωρά και τα παιδιά (των οποίων ο προμετωπιαίος λοβός δεν έχει σχηματιστεί πλήρως) διασκεδάζουν τόσο εύκολα. «Με πολλούς τρόπους, ο προμετωπιαίος λοβός λειτουργεί σαν το πεντάλ του φρένου για τα συναισθήματά σου», λέει ο Shumway. «Το νευρικό σου σύστημα αντιδρά συνεχώς στο περιβάλλον και ο προμετωπιαίος λοβός σου πρέπει να αποφασίσει αν θα αφήσει τα συναισθήματα να βγουν ή όχι».
Αλλά όταν είμαστε υπερβολικά κουρασμένοι, τα φρένα γίνονται ελαττωματικά και ο προμετωπιαίος λοβός μας δεν έχει τόσο πολύ έλεγχο. «Ό,τι συναίσθημα έχεις - γέλιο, οργή ή λυγμός, κ.λπ. - βγαίνει προς τα έξω», λέει ο Shumway. Έτσι, κατά μία έννοια, οι έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις σε μικρά πράγματα, η δυσκολία συγκέντρωσης και εστίασης σε εργασίες, το άγχος και η κατάθλιψη, μπορούν όλα να είναι δείκτες στέρησης ύπνου, προσθέτει.
Πώς να κοιμηθείς εύκολα αφού παρακολουθήσεις μια ταινία τρόμου
«Η στέρηση ύπνου είναι απίστευτα επικίνδυνη, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα», λέει ο Shumway. «Οι άνθρωποι που στερούνται ύπνου είναι λιγότερο λογικοί, έχουν χειρότερη απόδοση σε κινητικές εργασίες και δεν μπορούν να καταγράψουν σωστά τις αναμνήσεις τους». Προσθέτει ότι τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα για όσους υποφέρουν από χρόνια στέρηση ύπνου. «Μπορεί να παρουσιάσουν μειωμένη απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος, αυξημένη αρτηριακή πίεση και καρδιαγγειακές παθήσεις, μειωμένη μνήμη εργασίας και χρόνους αντίδρασης», λέει.
Αντίθετα, η έρευνα διαπιστώνει ότι όσοι είναι καλά ξεκουρασμένοι εκτελούν καλύτερα όλες αυτές τις λειτουργίες, τείνουν να έχουν πιο εύκολο χρόνο να ρυθμίζουν τα συναισθήματα και τη διάθεσή τους και είναι πιο προσεκτικοί.
Τι να κάνεις αν φτάσεις σε αυτό το σημείο
Είναι σύνηθες να περνάμε από περιόδους στη ζωή μας που νιώθουμε πιο εξαντλημένοι από ότι συνήθως. Αν και η προφανής απάντηση είναι να ξεκουραστείς περισσότερο, αυτό δεν είναι πάντα δυνατό, και σύμφωνα με τον Shumway, βραχυπρόθεσμα «το σώμα μας είναι σχεδιασμένο να χειρίζεται περιστασιακό στρες», λέει. «Αν χρειάζεται να περνάς περιστασιακά σε περιόδους στέρησης ύπνου για να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις της ζωής, όπως η ολοκλήρωση ενός έργου ή η φροντίδα μιας έκτακτης ανάγκης, δεν πειράζει».
Αλλά αυτό δεν συμβαίνει εάν η στέρηση ύπνου συμβαίνει τακτικά. Αν συμβαίνει αυτό, είναι καιρός να αρχίσεις να εξετάζεις τις αιτίες του τρόπου ζωής σου που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην έλλειψη ποιοτικού ύπνου. «Τα διεγερτικά, όπως η καφεΐνη, μπορούν να μειώσουν την εμπειρία της κούρασης. Ωστόσο, τείνουν να συγκαλύπτουν τα υποκείμενα συμπτώματα της εξάντλησης αντί να λειτουργούν ως θεραπεία», προειδοποιεί ο Shumway.
Αντίθετα, προτείνει να μιλήσεις με έναν επαγγελματία για να φτάσεις στη βασική αιτία. «Εάν παλεύεις με χρόνια στέρηση ύπνου ή αϋπνία, σκέψου το ενδεχόμενο να συνεργαστείς με έναν θεραπευτή που ειδικεύεται στη CBT-I (γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία), μια εξειδικευμένη μορφή θεραπείας ομιλίας που έχει σχεδιαστεί για τη θεραπεία δυσκολιών στον ύπνο», προτείνει ο Shumway. Αξίζει επίσης να συμβουλευτείς τον γιατρό σου ή έναν ειδικό ύπνου για να προσδιορίσεις εάν υπάρχουν υποκείμενες ιατρικές παθήσεις που θα μπορούσαν να σε κρατήσουν ξύπνια τη νύχτα. Είτε έτσι είτε αλλιώς, θα κοιμάσαι καλύτερα γνωρίζοντας ότι κάνεις κάτι για αυτό.
