Κάποια στιγμή, όλοι μας έχουμε επιδείξει και βιώσει χειραγωγική συμπεριφορά—είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης σε κάποιο βαθμό. Αλλά όσο μεγαλώνουμε, δεν είναι τόσο χαριτωμένο. Είτε πρόκειται για ψέματα, τελεσίγραφα ή άλλες τακτικές που σκοπό έχουν να ελέγξουν ή να επηρεάσουν κάποιον για να επιτύχει ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, είναι σημαντικό να γνωρίζεις πώς να αναγνωρίζεις διαφορετικούς τύπους χειριστικής συμπεριφοράς, ώστε να μπορείς να τους αντιμετωπίσεις και να θέσεις υγιή όρια για τον εαυτό σου και τους άλλους.

Τα σημάδια που μαρτυρούν πως ένα άτομο έχει συναισθηματική ωριμότητα

«Η χειραγωγική συμπεριφορά μπορεί να περιγραφεί ως ένα άτομο που προσπαθεί να επηρεάσει τα συναισθήματα του άλλου για να δημιουργήσει μια επιθυμητή αντίδραση ή αποτέλεσμα», εξηγεί η Anisha Patel-Dunn, θεραπεύτρια και Chief Medical Officer στο LifeStance Health. Αν και ο ορισμός είναι ξεκάθαρος, η χειριστική συμπεριφορά μπορεί να καμουφλαριστεί ως ένα διαπροσωπικό παιχνίδι. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, «χειραγωγείσαι όταν νιώθεις ότι δεν έχεις αυτονομία, επιλογή ή άδεια να θέτεις όρια», σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια και ψυχαναλύτρια Babita Spinelli.

Παρακάτω θα δεις μερικούς συνήθεις τύπους χειριστικής συμπεριφοράς που πρέπει να προσέχεις:

Gaslighting
Ο όρος "gaslighting" προέρχεται από το έργο του 1938, "Gas Light" του Patrick Hamilton που μετατράπηκε στην ταινία "Gaslight" (1944), στην οποία ένας σύζυγος χειραγωγεί τη γυναίκα του μέχρι να πιστέψει ότι έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. «Το gaslighting είναι μια μορφή χειραγώγησης που λαμβάνει χώρα σε σχέσεις που είναι τοξικές», λέει η Spinelli. "Είναι όταν ο θύτης απορρίπτει την εμπειρία του θύματος. Ως αποτέλεσμα, το θύμα αρχίζει να αμφισβητεί τη δική του πραγματικότητα".

Μπορείς να αντιμετωπίσεις κάποιον που σε εκνευρίζει χρησιμοποιώντας τις ακόλουθες φράσεις:

«Θυμόμαστε τα πράγματα διαφορετικά»
«Αν συνεχίσεις να μου μιλάς έτσι, δεν θα ασχοληθώ»
«Σε ακούω, και αυτή δεν είναι η εμπειρία μου»
«Φεύγω από αυτή τη συζήτηση»
"Θα σου μιλήσω για το Α και Β θέμα. Δεν είμαι διατεθειμένη να σου μιλήσω για το Γ"

Η σιωπηλή αντιμετώπιση
Σε αυτό το σενάριο, ο χειριστής σταματά να μιλά στο άλλο άτομο επειδή είναι πραγματικά αναστατωμένος, λέει ο σύμβουλος ψυχικής υγείας Leon Garber. Ωστόσο, χρησιμοποιεί τη σιωπή με σκοπό τη διατήρηση της εξουσίας. «Το θύμα πιστεύει ότι έχει κάνει μια εξωφρενική πράξη που μπορεί να συγχωρηθεί μόνο με εκτεταμένες προσπάθειες», εξηγεί.

Η Spinelli προσθέτει ότι η σιωπηλή μεταχείριση σε κάποιον δεν χρειάζεται να γίνει αυτοπροσώπως. Η ψηφιακή επικοινωνία είναι συχνά γεμάτη με χειριστικές συμπεριφορές. «Το να μην απαντάς εσκεμμένα σε μηνύματα κειμένου ή email με την πρόθεση να κάνεις ένα άτομο να περιμένει για να προκαλέσεις άγχος ή να διατηρήσεις τον έλεγχο είναι ένα τεράστιο σημάδι χειραγώγησης», λέει.

Η Patel-Dunn επισημαίνει ότι μερικές φορές οι άνθρωποι χρειάζονται χώρο και χρόνο πριν μπορέσουν να έχουν μια εποικοδομητική συζήτηση, επομένως δεν είναι κάθε σιωπή μια μορφή χειραγώγησης. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορείς να πεις: "Καταλαβαίνω ότι είσαι αναστατωμένος, αλλά θα ήθελα να το συζητήσουμε όταν είμαστε και οι δυο έτοιμοι. Θα σου δώσω λίγο χώρο και θα επικοινωνήσω ξανά μαζί σου αργότερα για να δω αν είσαι έτοιμος για συζήτηση".

Δημιουργία ενοχών
Η πρόθεση δημιουργίας ενοχής είναι να κάνει το άτομο με το οποίο μιλάς να νιώσει άσχημα ή να ντρέπεται, έτσι ώστε να τροποποιήσει τη συμπεριφορά του για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες σου, εξηγεί η Spinelli. «Οι ενοχές μπορεί να περιλαμβάνουν την υπενθύμιση στον άλλον για το πόσα έχεις κάνει γι 'αυτό το άτομο, και μπορεί επίσης να περιλαμβάνει το να κάνεις έναν άλλον να αισθάνεται ένοχος για τις ιδιότητες και τα υπάρχοντα που δεν έχει ο θύτης, όπως ταλέντο ή καλή φήμη», λέει. «Από αυτή την άποψη, το θύμα αισθάνεται ότι πρέπει να αποπληρώσει ένα χρέος».

Κολακεία
Τα κομπλιμέντα είναι υπέροχα, αλλά ξέρεις πότε το άτομο που τα κάνει δεν τα λέει ειλικρινά; Οι ειδικοί ψυχικής υγείας λένε ότι πρέπει να ακούσεις το ένστικτό σου. "Αυτή η στρατηγική χειραγώγησης περιλαμβάνει την έκφραση των τρόπων με τους οποίους πιστεύεις ότι ο άλλος είναι ιδιαίτερος και συχνά περιλαμβάνει υπερβολές", λέει ο Garber. Για παράδειγμα: «Με βοήθησες τόσο πολύ και δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα ήταν η ζωή μου χωρίς εσένα», λέει ο Garber. «Επειδή, έχουμε την τάση να αναζητούμε θετικές, αυτοαναφορικές πληροφορίες, μπορούμε να πέσουμε θύματα στην κολακεία ως μέσο για τη διατήρηση της αυτοεκτίμησής μας. Ο χειριστής μπορεί, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, να προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια ή να σε κρατήσει κοντά του ενισχύοντας το εγώ σου (αντί να συνδεθεί πραγματικά μαζί σου).

Αυτός ο τύπος χειραγώγησης είναι αρκετά ακίνδυνος, αλλά μπορεί να είναι ενοχλητικός. Επομένως, αν έχεις κάποιον στη ζωή σου που σε χειραγωγεί συνεχώς με αυτόν τον τρόπο, σκέψου να ξεκινήσεις μια συζήτηση μαζί του, λέγοντας "Όταν κάνεις το [X], με κάνει να νιώθω [Y]".

Βομβαρδισμός αγάπης
Η Spinelli λέει πως ο συγκεκριμένος τρόπος χειραγώγησης «Είναι μια στρατηγική πρόθεση να χειραγωγήσεις τα συναισθήματα κάποιου». Ενώ οι περισσότεροι τείνουν να συνδέουν το βομβαρδισμό αγάπης με την αρχή των σχέσεων, μπορούν επίσης να συμβούν όσο περνά ο καιρός. Για παράδειγμα, ίσως αυτό το άτομο να σου αγοράζει ακριβά δώρα ή να είναι εξαιρετικά προσεκτικό αφού σε έχει πληγώσει βαθιά με κάποιο τρόπο ή ξεπέρασε ένα όριο σε μια προσπάθεια να σε κάνει να το συγχωρήσεις. Το να μπορείς να εντοπίσεις τα σημάδια νωρίς μπορεί να σε γλιτώσει από μακροπρόθεσμο πόνο.