Η αναπνοή είναι από τις πιο σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού μας αλλά και από τις πιο παραγνωρισμένες, αφού γίνεται ακούσια, με αποτέλεσμα να τη θεωρούμε αυτονόητη. «Χωρίς τροφή μπορούμε να ζήσουμε μέχρι 60 μέρες, χωρίς νερό μέχρι 5, χωρίς οξυγόνο, όμως, ούτε 5 λεπτά», μας λέει ο δρ Πασχάλης Μέλλιος, διδάκτωρ Ιατρικής Φαρμακολογίας και δάσκαλος της γιόγκα, ο οποίος και μας μιλά για το ρόλο που διαδραματίζει η αναπνοή στην υγεία μας.
Γιατί είναι απαραίτητη η αναπνοή;
Αφενός γιατί είναι ο μοναδικός τρόπος για να παρέχουμε στο σώμα και στα όργανά μας οξυγόνο, απαραίτητο για την επιβίωσή μας, και αφετέρου γιατί μέσω της αναπνοής μπορούμε να αποβάλουμε τις τοξίνες από το σώμα. Εξάλλου και ο εγκέφαλός μας απαιτεί για τη λειτουργία του περισσότερο οξυγόνο από οποιοδήποτε άλλο όργανο. Έτσι η μειωμένη ποσότητα οξυγόνου οδηγεί σε πνευματική νωθρότητα, αρνητικές σκέψεις και κατάθλιψη. Το οξυγόνο είναι απαραίτητο για την παραγωγή ενέργειας του οργανισμού αλλά και για να διατηρηθούν υγιή τα κύτταρά μας.
Και ποιο είναι το πρόβλημα με τον τρόπο που αναπνέουμε;
Εξαιτίας του άγχους, της έλλειψης σωματικής άσκησης, καθώς και της παραμονής μας σε εσωτερικούς χώρους τις περισσότερες ώρες της ημέρας η αναπνοή μας γίνεται επιφανειακή και επιπόλαια. Έτσι όμως δεν παίρνουμε αρκετό οξυγόνο, ούτε αποβάλλουμε επαρκείς ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση τοξινών, τη μειωμένη ζωτικότητα αλλά και τη μεγαλύτερη ευπάθεια σε ασθένειες (ιώσεις, κρυολογήματα), καθώς μειώνεται η άμυνα του οργανισμού.
Πώς θα «επανεκπαιδεύσουμε» τον οργανισμό μας, ώστε να αναπνέουμε σωστά;
Ο συνδετικός κρίκος που συνδέει το σώμα μας με το μυαλό είναι η αναπνοή. Η γιόγκα –το αρχαιότερο σύστημα υγείας– δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο σωστό τρόπο της αναπνοής, αφού θεωρεί ότι με τις σωστές τεχνικές επιτυγχάνουμε την αύξηση και τον έλεγχο της ροής της βιοενέργειας και της κοσμικής ενέργειας ή πράνα. Η πράνα γιόγκα, μάλιστα, ένα ολοκληρωμένο σύστημα με αναπνευστικές ασκήσεις (που ονομάζονται πράνα γιάμα), έχει αυτόν ακριβώς το σκοπό, να μας βοηθήσει να αναπνέουμε συνειδητά και να ρυθμίσουμε την αναπνοή μας, έτσι ώστε να μπορούμε να «κυβερνήσουμε» και τις αυτόνομες λειτουργίες του οργανισμού.
Το μυστικό για υγεία και ευεξία είναι απλό, ονομάζεται πλήρης αναπνοή και περιλαμβάνει:
- Τη διαφραγματική ή κοιλιακή αναπνοή (διεύρυνση του θώρακα προς τα κάτω και προώθηση της κοιλιάς προς τα έξω).
- Την πλευρική αναπνοή (διεύρυνση του θώρακα προς τα πλάγια και έξω).
- Τη θωρακική (όπου ο θώρακας διευρύνεται προς το στέρνο επάνω και έξω σαν να σηκώνουμε τους ώμους).
Ασκήσεις αναπνοής που κάνουν τη διαφορά
«Η αναπνοή είναι και το πρώτο είδος αυτοθεραπείας στο οποίο μπορούμε να εξασκηθούμε. Να μάθουμε, δηλαδή, πώς να διοχετεύουμε με τη σκέψη μας την ενέργειά μας σε διάφορα σημεία του σώματος που έχουν πρόβλημα (π.χ. πονοκέφαλο), με σκοπό να τα θεραπεύσουμε», μας λέει ο δρ Μέλλιος και μας προτείνει τις παρακάτω απλές ασκήσεις.
Πλήρης αναπνοή
Για τόνωση όλου του οργανισμού
Τι είναι: Εξάσκηση για την υιοθέτηση της πλήρους αναπνοής, η οποία περιλαμβάνει και τα τρία είδη αναπνοής (διαφραγματική, πλευρική, θωρακική).
Σε τι ωφελεί: Βελτιώνει το κυκλοφορικό, ηρεμεί το σώμα και την ψυχή, καθότι απαλύνει τα συμπτώματα του στρες, διευκολύνει την αποβολή τοξινών, ασκεί ένα είδος «μασάζ» στα εσωτερικά όργανα, διευκολύνει τη σκέψη να συγκεντρώνεται στο παρόν.
Πώς να την κάνω; Όρθια ή ξαπλωμένη χαλαρά σε ύπτια στάση, εισπνέοντας όσο πιο βαθιά μπορείς. Αμέσως μετά εισπνέεις βαθιά από τη μύτη και (κρατώντας ακίνητους το θώρακα και τους ώμους) κατεβάζεις τον αέρα όσο το δυνατόν πιο χαμηλά, ώστε να κατέβει το διάφραγμα και να φουσκώσει η κοιλιά (διαφραγματική ή κοιλιακή αναπνοή). Εκπνέεις και επαναλαμβάνεις για 6 αναπνοές. Στη συνέχεια, αφού αναπνεύσεις βαθιά με την κοιλιά όπως πριν, κράτησε τον αέρα μετρώντας έως το 3 και χωρίς να εκπνεύσεις, εισπνέεις λίγο ακόμα αέρα, διευρύνοντας το θώρακα προς τα πλάγια και έξω (πλευρική αναπνοή). Μετράς 4, 5, 6 και χωρίς να εκπνεύσεις, εισπνέεις ξανά, διευρύνοντας κι άλλο το θώρακα και σηκώνοντας τους ώμους (θωρακική). Μετράς 7, 8, 9 και εκπνέεις αντίστροφα, δηλαδή πρώτα από την κοιλιά, μετά από το στήθος και τέλος από τους ώμους. Επαναλαμβάνεις για 9 αναπνοές.
Εναλλακτική Αναπνοή
Για πνευματική διαύγεια πριν από τη μελέτη
Τι είναι: Αναπνευστική άσκηση που προάγει την ηρεμία και τη χαλάρωση.
Σε τι ωφελεί: Θεωρείται ότι συμβάλλει στην τόνωση της μνήμης και των νοητικών λειτουργιών, στην αποβολή αρνητικών συναισθημάτων, στη μείωση του άγχους και στη χαλάρωση του σώματος. Εξαιτίας των πολλών πνευματικών της ωφελειών ονομάζεται και καθαρτική για το μυαλό αναπνοή.
Πώς να την κάνω; Κάθεσαι αναπαυτικά, αν είναι δυνατόν σε στάση λωτού (οκλαδόν). Φέρνεις το δεξί σου χέρι στο πρόσωπο και τοποθετείς τον δείκτη και τον μεσαίο ανάμεσα στα φρύδια, τον αντίχειρα στο δεξί ρουθούνι και τον παράμεσο και το μικρό ενωμένα στο αριστερό ρουθούνι. Κλείνεις το δεξί ρουθούνι με τον αντίχειρα και εισπνέεις με το αριστερό μετρώντας έως το 9. Κλείνεις και το αριστερό ρουθούνι με τον παράμεσο και κρατάς την ενέργεια της αναπνοής ανάμεσα στα φρύδια, στο λεγόμενο τρικούτι (ή τρίτο μάτι), μετρώντας έως το 9. Στη συνέχεια ελευθερώνεις το δεξί ρουθούνι από το οποίο και εκπνέεις μετρώντας πάλι έως το 9. Κάνε μια παύση μετρώντας μέχρι το 3 και επαναλαμβάνεις εναλλάξ, δηλαδή εισπνέεις με το δεξί ρουθούνι και εκπνέεις με το αριστερό. Ξεκίνησε κάνοντας τρεις επαναλήψεις και προσθέτοντας ένα γύρο κάθε εβδομάδα, ώσπου να φτάσεις τις 9.
Καθαρτική αναπνοή
Για αποτοξίνωση σώματος & πνεύματος
Τι είναι: Αναπνευστική άσκηση του κρίγια γιόγκα, ενός συστήματος γιόγκα που περιλαμβάνει καθαρτικές ασκήσεις για το σώμα και το πνεύμα.
Σε τι ωφελεί: Θεωρείται ότι καθαρίζει και αποτοξινώνει το σώμα.
Πώς να την κάνω; Σε όρθια στάση εισπνέεις ελεύθερα για 3-6 αναπνοές. Στη συνέχεια εισπνέεις και εκπνέεις απότομα από το στόμα, πιέζοντας τους κοιλιακούς μυς, το θώρακα και το διάφραγμα να αδειάσουν εντελώς οι πνεύμονες από αέρα. Κρατάς τη στάση αυτή για 3 χρόνους και επαναλαμβάνεις την άσκηση. Ξεκινάς με τρεις αναπνοές και προοδευτικά φτάνεις τις εννέα.
Προσοχή! Οι μη εξασκημένοι στις αναπνευστικές ασκήσεις μπορεί να αισθανθούν μια ελαφρά ζαλάδα κατά την εκτέλεση των ασκήσεων, κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Γι’ αυτό ξεκίνησε με λίγες αναπνοές και αύξησέ τις προοδευτικά.
ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΙΤΣΙΑ ΜΟΣΥΤΑΚΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 137
Επικαιροποίηση: Ιούνιος 2015
