Ο ρόλος του σώματος στην προσωπική μας ανάπτυξη είναι καθοριστικός. Κι όμως, οι περισσότεροι από μας το ταλαιπωρούμε και φρενάρουμε την αυτοεξέλιξή μας.

Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τους ανθρώπους γύρω μας είναι εύκολο να διαπιστώσουμε ποιοί νοιάζονται για το σώμα τους και το φροντίζουν, ποιοί το παραμελούν ή και το «μισούν», ποιοί νιώθουν άνετα μέσα σε αυτό και ποιοί βρίσκονται απλώς δίπλα στο σώμα τους. Το άχαρο βάδισμα και κινήσεις και γενικότερα το «μαγκωμένο» σώμα δεν χαρακτηρίζουν μόνο τους ανθρώπους που απέχουν από τη γυμναστική ή άλλου είδους σωματική άσκηση, αλλά και εκείνους που δεν έχουν «επαφή» με το σώμα τους, δεν «επικοινωνούν» μαζί του, δεν «γνωρίζουν» τη γλώσσα του, ούτε εκείνο τη δική τους. Το σώμα τους είναι γι' αυτούς κάτι «ξένο». Δεν το νιώθουν ως κομμάτι της ύπαρξής τους, αλλά ως το περιτύλιγμά της.

Εκτελεστικό όργανο του νου:
«Αυτή η στάση και συμπεριφορά απέναντι στο σώμα», μας εξηγεί η ψυχοθεραπεύτρια Νάνσυ Χριστοφόρου, «οφείλεται κυρίως στη γενικά αποδεκτή άποψη ότι το σώμα είναι το εκτελεστικό όργανο του κυρίαρχου νου και πρέπει να υπακούει στις εντολές του.» Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται ότι το σώμα έχει τη δική του αυτούσια ζωή, τη δική του φωνή, τις δικές του ανάγκες. Εδώ και πολλούς αιώνες οι δυτικές κοινωνίες υποβίβασαν το σώμα στο επίπεδο μιας μηχανής που πρέπει να λειτουργεί καλά για να εξυπηρετεί τις επιθυμίες του ανθρώπου. Η ψυχανάλυση το περιφρόνησε, η κλασική ιατρική επικεντρώθηκε στην επισκευή ή και την αντικατάσταση των εξαρτημάτων του που εμφανίζουν φθορά ή βλάβη, η κοινωνία απαιτεί από αυτό να ανταποκρίνεται κάθε φορά στα αισθητικά της πρότυπα και οι νόρμες του τρόπου ζωής μας δεν λαμβάνουν καθόλου υπόψη τις ανάγκες του».

Έλλειψη ισορροπίας
Όμως, όσο πιο βίαια υποχρεώνουμε το σώμα να εκτελεί τις εντολές του νου, όσο λιγότερο νοιαζόμαστε για τις ανάγκες του και κλείνουμε τα αφτιά και τα μάτια μας στα μηνύματα που στέλνει, τόσο χειρότερα θα αντιδράσει. Αργά ή γρήγορα θα μας εκδικηθεί. Και το περιεχόμενο αυτής της εκδίκησης είναι, αρχικά, η έλλειψη ισορροπίας και αρμονίας μέσα μας, η απουσία ικανοποίησης από την καθημερινότητά μας, με άλλα λόγια ο εγκλωβισμός σε ένα τέλμα κι επομένως η αδυναμία να προχωρήσουμε στην αναζήτηση της ευτυχίας.

Μια νέα προσέγγιση:
Τις τελευταίες δεκαετίες η πρόοδος της ψυχοσωματικής ιατρικής σε συνδυασμό με την εξάπλωση στη Δύση των εναλλακτικών θεραπευτικών μεθόδων που εφαρμόζονται από αρχαιοτάτων χρόνων στην Ασία είχαν ως αποτέλεσμα τη συνειδητοποίηση του πραγματικού ρόλου του σώματός μας. Η επιστήμη αποδέχεται πως ο ρόλος του δεν είναι η εξυπηρέτηση του νου, της αισθητικής ή της εμπορικότητας, αλλά η επί ίσοις όροις συνεργασία του με το νοητικό και πνευματικό κομμάτι της ύπαρξής μας, η αρμονική ζωή του με το μυαλό και την ψυχή μας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι κάθε είδους στερητικές και εξοντωτικές δίαιτες θεωρούνται έκτος από επικίνδυνες και ξεπερασμένες. Όπως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ήπια άσκηση, η γιόγκα, οι πολεμικές τέχνες, ο χορός, το σιάτσου και άλλα είδη μασάζ, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών και όχι μόνο συνηθειών, κερδίζουν συνεχώς έδαφος.

Άκουσε τα μηνύματα:
Όσο περισσότερο ακούμε το σώμα μας, τόσο περισσότερο ευαισθητοποιούμαστε στα μηνύματα που στέλνει, ακόμα και στα πιο αμυδρά ένα ελαφρύ μούδιασμα, μια ανατριχίλα, ένα στιγμιαίο σφίξιμο, ένα κράτημα της αναπνοής. Όσο περισσότερο αφουγκραζόμαστε το σώμα μας, τόσο πιο εύκολα και γρήγορα αντιλαμβανόμαστε την ένταση που βάζουμε σε κάθε μας κίνηση, το πώς και πόσο επηρεάζονται η ένταση και η διάρκεια μιας κίνησης από μια σκέψη ή ένα συναίσθημα, το πώς επιδρούν αυτά στην ομαλή ή όχι λειτουργία των διαφόρων οργανικών συστημάτων. Για παράδειγμα, νιώθουμε δύσπνοια ή αναπνέουμε γρήγορα και ρηχά, όταν βρισκόμαστε υπό καθεστώς άγχους και αγωνίας και, αντίστροφα, όσο εξομαλύνεται η αναπνοή μας, τόσο αποφορτιζόμαστε από το άγχος. Ο τρόπος που καθόμαστε, περπατάμε, σκύβουμε, κάθε μας κίνηση, όταν δεν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές και τις ανάγκες του σώματός μας, προκαλεί την αντίδραση του σώματος, που απαντά με ενοχλήσεις, πόνους, δυσκινησία, ατονία ή τραυματισμό και ασθένεια. Αντίθετα, όταν είμαστε σε θέση να συνδέσουμε τα «μηνύματα» που στέλνει το σώμα μας με συγκεκριμένες κινήσεις ή δραστηριότητες, σκέψεις και συναισθήματά μας, μπορούμε εύκολα να διορθώσουμε τη στάση του σώματός μας, ώστε να λειτουργεί καλύτερα και πιο άνετα, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα πιο ευχάριστα συναισθήματά και πιο θετικές σκέψεις.

Αίσθηση, η μεγάλη ξεχασμένη:
«Έχω καλή σχέση με το σώμα μου» σημαίνει ότι το «αισθάνομαι», ότι έχω επαφή μαζί του κάθε στιγμή. Όπως ακριβώς κάνουμε και με ένα συνομιλητή μας: Εστιάζουμε την προσοχή μας σ' αυτόν, στα λόγια του, στις χειρονομίες του, στα συναισθήματα που τον διακατέχουν. Δεν καταλαβαίνουμε απλώς τι μας λέει. Νιώθουμε ό,τι μας λέει. Πολλοί άνθρωποι, ανάμεσά τους ακόμα και γιατροί, οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά την ανατομία και τον τρόπο που λειτουργεί το κάθε οργανικό σύστημα, κωφεύουν στην αληθινή γλώσσα του σώματός τους, δεν μπορούν δηλαδή να το «ακούσουν» και να το «αισθανθούν». Γιατί απλούστατα δεν το προσέχουν, δεν έχουν μάθει να το σέβονται.

Υγιής νους, υγιές σώμα:
Η άποψη ότι το σώμα και ο νους πρέπει να βρίσκονται σε απόλυτη ισορροπία και αρμονία, ότι το ένα υποστηρίζει και συμπληρώνει το άλλο, είναι αυτή που όλο και περισσότεροι πλέον υιοθετούν: Το σώμα μας δεν είναι ο αντίπαλος που πρέπει να δαμάσουμε, αλλά ο σύμμαχος που πρέπει να αγαπήσουμε. Τι ακριβώς όμως σημαίνει αυτό; Κατ' αρχάς ότι του δίνουμε σημασία! Το κοιτάμε από μέσα κι όχι μόνο απέξω. Παρακολουθούμε πώς λειτουργεί, πώς αντιδρά, προσπαθούμε να το νιώσουμε, να το καταλάβουμε. Διαθέτουμε γι' αυτό προσοχή και χρόνο. Αφουγκραζόμαστε κάθε του λειτουργία, από την αναπνοή και την πιο απλή κίνησή του μέχρι τους χτύπους της καρδιάς. Στη συνέχεια αναζητάμε τις αντιστοιχίες καθεμιάς από αυτές τις λειτουργίες με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις δραστηριότητές μας.

Πώς θα έρθεις σε επαφή με το σώμα σου:

Ευτυχώς, σήμερα υπάρχουν πολλές μέθοδοι που μας βοηθούν να ανακτήσουμε την επαφή με το σώμα μας, ώστε να λειτουργήσει ελεύθερα και να εναρμονιστεί με όλα τα άλλα κομμάτια της ύπαρξής μας:

• Οι ήπιες μορφές άσκησης, όπως η γιόγκα: που μας δίνει τη δυνατότητα να εστιάσουμε σε κάθε μας κίνηση και να παρακολουθήσουμε κάθε μυ ξεχωριστά, οι πολεμικές τέχνες, όπως το τάι τσι και το τσι κονγκ, που βασίζονται στην αργή και πειθαρχημένη κίνηση και αναπνοή.
• Η χοροθεραπεία: δηλαδή ο συνδυασμός της ψυχοθεραπείας με την κίνηση, εξισορροπεί την ψυχή με το σώμα. Προσπαθώντας να εκφράσουμε σκέψεις και συναισθήματα με διάφορες κινήσεις και βλέποντας κάποιον άλλον να επαναλαμβάνει τις ίδιες ακριβώς κινήσεις συνειδητοποιούμε πώς ακριβώς λειτουργεί το σώμα μας όταν βιώνουμε συγκεκριμένα συναισθήματα. Μια από τις πιο διαδεδομένες στην Ευρώπη χοροθεραπευτικές μεθόδους είναι και η μέθοδος Feldenkraist.
• Το σιάτσου, το μασάζ Gestalt αλλά και κάθε είδους μασάζ: εκτός από την τόνωση της κυκλοφορίας του αίματος και της λέμφου και τη χαλάρωση των μυών, μας βοηθάνε να εντοπίσουμε πώς «νιώθει» κάθε σημείο του σώματός μας, πόσο σφιγμένο ή ταλαιπωρημένο είναι ή πόση ευχαρίστηση και ανακούφιση νιώθει όταν φροντίζουμε τις ανάγκες του.
• Η βιοενεργητική ανάλυση που συνδυάζει την ψυχοθεραπεία με την αίσθηση του σώματος.

ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ