ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΑΝΝΑ ΜΑΡΝΕΛΑΚΗ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΟ, ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Μήπως η αυτονομία είναι μια λέξη που σας τρομάζει; Μέχρι πού μπορείτε να επέμβετε και τι μπορείτε να κάνετε όταν το παιδί σας θελήσει να ανοίξει τα φτερά του; Ανοίγοντας το κουτί από το φάρμακο που πρέπει να δώσουμε στο παιδί μας, διαβάζουμε τις οδηγίες σχετικά με τη δοσολογία. Η σωστή δόση θα εξασφαλίσει το ποθητό αποτέλεσμα. Δεν ισχύει όμως το ίδιο όταν πρόκειται για μια άλλη δοσολογία, αυτήν της αυτονομίας του παιδιού, δηλαδή το πότε, πώς και πόσο μπορεί το ίδιο να αναλάβει ευθύνες. Εκεί δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, για να είναι ήσυχοι οι γονείς ότι κάνουν το σωστό. Τι μπορούν να κάνουν; Να σχεδιάσουν ένα πλάνο που θα έχει δύο κύριες παραμέτρους: τη νευροφυσιολογική και την ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού, δηλαδή την ηλικιακή του φάση και το ατομικό προφίλ της συμπεριφοράς του. Αυτά τα δύο μαζί κάνουν τη μαμά του Κωστάκη, ο οποίος είναι 10 χρονών, να τον αφήνει μόνο στο σπίτι, γιατί δείχνει ωριμότητα, ενώ η μαμά του Γιάννη δεν το ρισκάρει, όπως λέει, κι ας είναι 12 χρονών.
...διαχειριστεί χρήματα;
Περίπου 7 χρονών
Συνήθως από αυτή την ηλικία μπορεί να διαχειριστεί τα χρήματά του και να έχει δικό του πορτοφόλι. Δεν αναφερόμαστε μόνο στο χαρτζιλίκι του σχολείου, αλλά και σε μεγαλύτερα ποσά. Μπορεί να αγοράζει δικά του μικροπράγματα ή να κάνει αποταμίευση για ακριβότερες αγορές. Εννοείται ότι οι γονείς θα επιβλέπουν, αλλά συγχρόνως θα ενισχύουν την πρωτοβουλία του. Από την ηλικία των 14 ετών θα μπορούσε να έχει κάρτα συναλλαγής με τράπεζα για αναλήψεις και καταθέσεις σε «συνιδιοκτησία» με τους γονείς.
...μείνει μόνο στο σπίτι;
Όχι πριν από τα 10
Ένα ερώτημα που βασανίζει τους περισσότερους γονείς, κυρίως λόγω των ωραρίων εργασίας τους. Πολλά παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας φοβούνται να μείνουν μόνα τους, κι αυτό πρέπει να το σεβαστούν οι γονείς και να μην τα πιέσουν. Σε γενικές γραμμές όμως τα περισσότερα παιδιά θέλουν να μένουν μόνα τους, και μάλιστα περνούν καλά. Καλό θα είναι στην αρχή να δοκιμάσετε να μείνει με ένα φίλο - φίλη, αρκεί βέβαια να συμφωνήσει και ο άλλος γονιός. Το επόμενο βήμα είναι να μείνει μόνο του για λίγη ώρα δοκιμαστικά, ενώ εσείς θα βρίσκεστε κοντά στο σπίτι (π.χ. για ολιγόλεπτα ψώνια). Θα πρέπει βέβαια να έχει προηγηθεί η ανάλογη ενημέρωση για το πώς θα ενεργήσει αν κάποιος άγνωστος τηλεφωνήσει ή χτυπήσει την πόρτα και βέβαια σε κεντρικό σημείο του σπιτιού πρέπει να υπάρχει ένας κατάλογος με τηλέφωνα άμεσης ανάγκης που το παιδί μπορεί να χρησιμοποιήσει. Επίσης, θα πρέπει να εξηγήσετε τον τρόπο λειτουργίας του ηλεκτρικού πίνακα και των άλλων συσκευών. Τα πράγματα αλλάζουν στην περίπτωση που το παιδί δεν μπαίνει εύκολα σε όρια και μόλις βρεθεί μόνο επιδίδεται σε επικίνδυνες πράξεις τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους άλλους (π.χ., πέταγμα αντικειμένων από το μπαλκόνι). Γενικότερα, πάντως, από 10 ετών τα παιδιά μπορούν να μένουν μόνα τους την ημέρα, όχι όμως τη νύχτα.
...κάνει βόλτα με το ποδήλατο;
Όχι πριν από τα 13
Κι αυτό γιατί στα παιδιά τότε ολοκληρώνεται νευροφυσιολογικά η οπτικοχωρική αντίληψη (εκτίμηση απόστασης και χώρου) και η κρίση τους βρίσκεται σε ικανοποιητικό επίπεδο. Μπορεί, για παράδειγμα, να αξιολογήσει αν χωράει να προσπεράσει δίπλα από πεζό αλλά και να το κάνει ήσυχα, ώστε να μην τον τρομάξει. Είναι προτιμότερο όμως στην πόλη να αποφεύγεται η χρήση ποδηλάτου όταν δεν υπάρχει ποδηλατόδρομος. Αφήστε να κάνει το χόμπι του, αλλά σε άνετους χώρους εκτός πόλης. Και βέβαια μην ξεχνάτε το κράνος, απαραίτητο αξεσουάρ για την ασφάλειά του, καθώς επίσης και τον ειδικό φωτισμό για τις βραδινές ώρες.
...πηγαίνει μόνο του στο σχολείο;
Περίπου 8 χρονών
Μαθαίνουμε στο παιδί από μικρή ηλικία τι σημαίνει κυκλοφοριακή αγωγή. Σε πρώτη φάση ζητάμε από το παιδί να μας ακολουθεί μόνο του 5-6 μέτρα πιο πίσω από εμάς, ώστε να κάνει ό,τι κάνουμε, αλλά έχοντας το ίδιο την ευθύνη της κυκλοφορίας μέσα στους δρόμους. Σταδιακά από την ηλικία των 8 ετών το παιδί μπορεί να κυκλοφορεί μόνο του, διανύοντας στην αρχή μικρές αποστάσεις. Αργότερα φτάνοντας στην Ε, ΣΤ δημοτικού θα μπορεί να κυκλοφορεί με τους συμμαθητές του και να επιστρέφει μόνο του από το σχολείο.
Τι ώρα θα γυρίσεις;
Οι γονείς πρέπει να βάζουν όρια στην ώρα ακόμη κι όταν πρόκειται για παιδικό πάρτι, ώστε το παιδί να μάθει να αξιολογεί και να αξιοποιεί το χρόνο που του διατίθεται. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει ευελιξία. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, και κυρίως στην εφηβεία, που τα παιδιά βγαίνουν μόνα τους, κυκλοφορούν σε στέκια με φίλους και απολαμβάνουν την ανεξαρτησία της εξόδου χωρίς τους γονείς, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Τα συχνά τηλεφωνήματα, οι υπενθυμίσεις για την ώρα, η διαρκής ενασχόληση με τις εξόδους δεν έχουν νόημα.
Το αντίθετο, δημιουργούν ένα κλίμα έντασης. Βάλτε λοιπόν ένα χρονικό όριο και κατά περίπτωση διαπραγματευτείτε μαζί κάποιες λύσεις, π.χ. κάποιος γονιός να συνοδεύσει τα παιδιά στο σπίτι εάν θέλουν περισσότερο χρόνο εξόδου και σας ανησυχεί η επιστροφή. Οι καιροί είναι δύσκολοι και για να κατανοήσουν τα παιδιά τις επικίνδυνες καταστάσεις δεν χρειάζονται ο φόβος και η απειλή, αλλά η γνώση και η ανοιχτή επικοινωνία.
Πώς κουρεύτηκες έτσι;
Κάθε παιδί έχει τη δική του άποψη για την εμφάνισή του και φτιάχνει την εικόνα του μέσα από συγκεκριμένες επιλογές.
Οι γονείς δεν πρέπει να είναι επικριτικοί. Καλό είναι λοιπόν να λέμε την άποψή μας, να το συμβουλεύουμε, όμως να μην κριτικάρουμε αρνητικά το ίδιο, αλλά τις επιλογές του. Τον τελικό λόγο τον έχουν τα παιδιά.
Από την ηλικία των 14 ετών τα παιδιά μπορούν να πηγαίνουν στο κομμωτήριο χωρίς τους γονείς.
