ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΕΞΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ

Τι ισχύει σήμερα για τη γονική μέριμνα και επιμέλεια των παιδιών εκτός γάμου; Και τι αναμένεται να αλλάξει με το νέο νομοσχέδιο περί ελεύθερης συμβίωσης, για το οποίο πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό; Όσο κι αν θέλουμε να κλείνουμε τα μάτια και να σφυρίζουμε αδιάφορα, η πραγματική ζωή είναι εδώ και σχεδόν πάντα μας προσπερνά: Όλο και περισσότερα ζευγάρια επιλέγουν πλέον να μένουν μαζί χωρίς να παντρευτούν, ενώ στη χώρα μας υπάρχουν ήδη 120.000 παιδιά εκτός γάμου. Τη νέα αυτή πραγματικότητα έρχεται να αντιμετωπίσει το υπουργείο Δικαιοσύνης με το νέο σχέδιο νόμου, που προβλέπει τη δυνατότητα σύναψης συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης μεταξύ των ζευγαριών που συγκατοικούν, χωρίς να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου.

Με μια συμβολαιογραφική πράξη
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, που θα κατατεθεί σύντομα για ψήφιση στη Βουλή, τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια που ζουν για πολλά χρόνια μαζί θα μπορούν πλέον να έχουν όλα τα δικαιώματα των παντρεμένων ζευγαριών με μια απλή συμβολαιογραφική πράξη, το λεγόμενο σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, για το οποίο έχει γίνει πολύς λόγος τελευταία.

Η συμφωνία θα δηλώνεται στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας του ζευγαριού και θα καταχωρίζεται σε ειδικό ληξιαρχικό βιβλίο. Έτσι, οι δυο σύντροφοι θα μπορούν να επισημοποιήσουν τη σχέση τους, για όσο διάστημα κρατήσει, χωρίς να είναι αναγκασμένοι να παντρευτούν. Το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης λύνεται αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος είτε μεταξύ των προσώπων που συμβιώνουν είτε μεταξύ ενός από αυτά και κάποιου τρίτου ατόμου, όπως επίσης και στην περίπτωση που διαλυθεί η σχέση. Πώς; Με μια νέα συμβολαιογραφική πράξη, η οποία θα κοινοποιείται με δικαστικό επιμελητή στο άλλο πρόσωπο.

Τι γίνεται με τα παιδιά;
Μέχρι τώρα τη γονική μέριμνα των εκτός γάμου παιδιών είχε αποκλειστικά η μητέρα. Αυτό όμως πλέον αλλάζει. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 10 του σχεδίου νόμου, η γονική μέριμνα των παιδιών που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης ανήκει και στους δυο γονείς και ασκείται από κοινού, ενώ ισχύει η ίδια νομοθεσία που διέπει και τα παιδιά εντός γάμου. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά που έχουν γεννηθεί στο πλαίσιο της ελεύθερης συμβίωσης θα έχουν πλέον όλα τα δικαιώματα που διατηρούν κι αυτά των οποίων οι γονείς είναι παντρεμένοι μεταξύ τους.

Τεκμήριο πατρότητας
Σύμφωνα άλλωστε με το άρθρο 8 του προς ψήφιση νομοσχεδίου, το παιδί που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης ή μέσα σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση του τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα τον άντρα που συμβιώνει με τη μητέρα, εκτός κι αν το δικαστήριο αποφασίσει διαφορετικά, ύστερα από αποδεικτικά στοιχεία που θα προσκομίσει ο ενδιαφερόμενος. Φυσικά, η ακύρωση του συμφώνου δεν αλλάζει κάτι σε σχέση με την πατρότητα των παιδιών.

Όσον αφορά το επώνυμο των παιδιών που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης, θα καθορίζεται από τους ίδιους τους γονείς, με κοινή δήλωσή τους, κατά τη σύσταση του συμφώνου, και θα είναι το ίδιο για όλα τα παιδιά που θα αποκτήσει το ζευγάρι. Αν τώρα για κάποιο λόγο οι γονείς παραλείψουν να δηλώσουν το επίθετο που επιθυμούν να έχει το παιδί τους, τότε αυτό θα πάρει το επώνυμο και των δυο γονιών του.

Κι αν αναρωτιέστε ποιος θα αναλαμβάνει την επιμέλεια των παιδιών σε περίπτωση λύσης του συμφώνου, ο νόμος προβλέπει ότι για την άσκηση της γονικής μέριμνας θα εφαρμόζεται και στην περίπτωση αυτή το άρθρο 1513 του Αστικού Κώδικα, που αφορά και τα παιδιά που αποκτήθηκαν εντός γάμου.

Τι ισχύει σήμερα
Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση, την εκπαίδευση και την εξασφάλιση τόπου διαμονής του παιδιού. Οι γονείς είναι υποχρεωμένοι, μεταξύ άλλων, να φροντίζουν και να ενισχύουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας, της ψυχικής και σωματικής υγείας του παιδιού τους, να επιβλέπουν τις κοινωνικές του συναναστροφές και να το προτρέπουν να καλλιεργηθεί πνευματικά. Εφόσον οι γονείς ζουν μαζί, συνήθως ασκούν τη γονική μέριμνα από κοινού, όπως προβλέπει ο νόμος. Στην περίπτωση διαζυγίου, όμως, πρέπει να αποφασίσουν αν το παιδί θα ζει εναλλάξ και με τους δύο γονείς ή με τον ένα μόνο. Στη δεύτερη περίπτωση, ο άλλος γονέας έχει συνήθως το δικαίωμα να επισκέπτεται το παιδί σε τακτά χρονικά διαστήματα, εκτός κι αν το δικαστήριο αποφασίσει για κάποιο λόγο διαφορετικά.