Όλα είναι εύκολα στα λόγια αλλά στην πράξη φαίνεται η δυσκολία. Όλες οι «θεωρίες» περί ορίων και συμπεριφοράς που δεν αφήνει χώρο για παρεξηγήσεις αρχίζουν σιγά-σιγά να διαψεύδονται η μία μετά την άλλη κι αυτό γιατί – αντίθετα με τα όσα κάποιοι πιστεύουν – η σεξουαλική παρενόχληση δε γίνεται βάσει αφορμής.
Δύο από τους μεγαλύτερους μύθους περί σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία είναι πως το θύμα είτε "πήγαινε γυρεύοντας" ή πως πρόκειται για "αδύναμο κι ανασφαλή" χαρακτήρα. Η αλήθεια είναι πως δε συμβαίνει κάνενα από τα παραπάνω.
- ΟΧΙ δεν πήγαινες γυρεύοντας και δε φταις εσύ για το θάρρος που κάποιος απέκτησε δίχως να του το δώσεις.
- Έχεις το δικαίωμα να χαμογελάς και να είσαι φιλική μέσα στο χώρο εργασίας αλλά και να ντύνεσαι όπως θέλεις (σύμφωνα πάντα με τους κανόνες του εργασιακού πλαισίου).
- Κάθε γυναίκα είναι εν δυνάμει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης
- Δε φταίει ο αδύναμος χαρακτήρας σου αλλά ο θύτης για τη συμπεριφορά του
Σταμάτα να ενοχοποιείς τον εαυτό σου ή να ψάχνεις λόγους και αιτίες: το χαμόγελο και η ευγένεια δεν είναι πρόκληση, ούτε τα ρούχα που φοράς – ή τουλάχιστον κανονικά δε θα έπρεπε να εκληφθούν ως πρόκληση - και κανένας δεν έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τη δύναμη ή την εξουσία του κατ΄αυτόν τον τρόπο, τόσο μέσα στον εργασιακό χώρο, όσο και κατά την αναζήτηση εργασίας, καθώς η οικονομικη κρίση και η ανεργία έχουν δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για σεξουαλική παρενόχληση ακόμη και πριν την πρόσληψη.
Τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση;
Κανόνας: Αν νιώσεις άβολα, παρενοχλείσαι
Οτιδήποτε σε κάνει να νιώσεις άσχημα, ακόμη κι αν πρόκειται για σχόλια κι υπονοούμενα μπορει να θεωρηθούν σεξουαλική παρενόχληση, όπως και τα αγγίγματα και χάδια που σε κάνουν να αισθάνεσαι άβολα. Δε χρειάζεται να υπάρξει σεξουαλική επαφή ή επίθεση με σκοπό το βιασμό για να υπάρξει καταγγελία.
"Είσαι καυτή γυναίκα"
Όταν σου κόψω τον αέρα να δεις πόσο καυτή θα είμαι"Κάνεις κόλπα στο κρεβάτι;"
Τι σε νοιάζει εσένα Mr;"Πες το ΝΑΙ και θα σε στείλω στα ουράνια"
Ευχαριστώ δε θα πάρω"Δες το e-mail που σου έστειλα" (ακατάλληλο γι΄ανηλίκους)
Το σκέφτηκες καλά; Λάθος κίνηση..."Έχεις μήνυμα στο κινητό σου" (μάντεψε - κάτι ανήθικο)
Λες να μη το είδα; Σοκ & δέος"Μωρό μου..."
Ώπα κύριος... προς τι η οικειότητα;
Σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία νοείται...
Οποιαδήποτε φυσική επαφή σε φέρνει σε αμηχανία: Χάδια, αγγίγματα και φιλιά σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος ή ακόμη και άσκηση σωματικού ελέγχου είναι σεξουαλικη παρενόχληση.
Λόγια & υπονοούμενα που σε φένρουν σε δύσκολη θέση: Ανήθικοι αστεϊσμοί και σχόλια σεξιστικά, ακόμη και σχόλια για το σώμα σου ή για το πόσο καυτή γυναίκα είσαι, ερωτήσεις για τη σεξουαλική σου ζωή, ερωτόλογα, στενό κόρτε και φλέρτ, προσκλήσεις για σεξουαλική συνεύρεση (ακόμη κι αν γίνονται στην πλάκα), ακόμη κι ανέκδοτα με σεξουαλικό περιεχόμενο ξεπερνούν τα όρια.
Μη λεκτικές μορφές επικοινωνίας που σε κάνουν να νιώθεις άβολα: Ένα άσεμνο βίντεο ή φωτογραφία, κάποιο προκλητικό sms, ανεπιθύμητη οικειότητα και υπονοούμενα, ακόμη και πρόστυχα νοήματα με τα χέρια, τη γλώσσα, ακόμη και τα σφυρίγματα ή το επίνομο έντονο κοίταγμα με νόημα και το πολλά υποσχόμενο κλείσιμο του ματιού μπορούν να θεωρηθούν ως παρενόχληση.
Μπορούν να είναι και πολλοί οι θύτες
Ειδικά αν είσαι σε εργασιακό περιβάλλον γεμάτο άνδρες
Αν εργάζεσαι σε τομέα ανδροκρατούμενο, πιθανότατα να δέχεσαι παρενόχληση λόγω φύλου. Σε αυτή την περίπτωση, η ομάδα των ανδρών λειτουργεί με τη μορφή της αγέλης. Σχόλια σεξιστικά, ανέκδοτα σεξουαλικά, νύξεις για το σώμα σου αλλά κι αυτό άλλων συναδέλφων σου, θίγουν την αξιοπρέπεια τη δικιά σου και των υπολοίπων γυναικών και σε φέρνουν σε δύσκολη θέση. Γιατί αυτό λοιπόν να μη συνιστά παρενόχληση σεξουαλική; Εννοείται πως έχεις κάθε δικαίωμα να διεκδικήσεις ίση μεταχείριση κι αξιοπρεπή, ισότιμη συμπεριφορά
Το προφίλ του θύτη
Ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας
Όπως και στα πιο ειδεχθή εγκλήματα, έτσι και στην περίπτωση της σεξουαλικής παρενόχλησης, θύτης μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ο αξιοσέβαστος κύριος προιστάμενος, διευθυντής ή ο πρόθυμος συνάδελφος. Δεν υπάρχουν χαρακτηριστικά συγκεκριμένα, ούτε στάμπες που να υποδηλώνουν τον άνδρα που χρησιμοποιεί την εξουσία του ή τη δύναμή του για να σε πιέσει να ενδώσεις.
Το 63% των παρενοχλήσεων στο χώρο εργασίας προέρχεται από ανωτέρους ιεραρχικά ενώ το 30% από συναδέλφους ή και πελάτες.
Αρχικά θα είναι "χαριτωμένος" με ιδιαίτερη ευγένεια κι εκτίμηση προς το πρόσωπό σου, ο θαυμασμός του όμως γρήγορα θα περάσει σε άλλο επίπεδο - που αρχικά μπορεί να μη γίνει αντιληπτό αλλά να εκληφθεί ως φιλική συμπεριφορά ή αστεισμός- και σταδιακά θα φτάσει στο σημείο της απροκάλυπτης σεξουαλικής προσέγγισης.
Η άρνησή σου και η προσπάθειά σου να τον βάλεις στη... θέση του θα ρίξει τα προσωπεία και σύντομα θα δεις ένα διαφορετικό πρόσωπο. Η ευγένεια θα μετατραπεί σε αγένεια, η καλοσύνη σε εχθρικότητα κι εσύ νιώθεις στο πετσί σου την τρομοκρατία σε όλο της το μεγαλείο.
Σου έτυχε κι εσένα;
Σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας: Πώς θα διαχειριστείς την κατάσταση;
Η θέση σου είναι εξαιρετικά δύσκολη αλλά αντίθετα με τα όσα πιστεύεις, έχεις επιλογές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας είναι πως συνήθως γίνεται απουσία μαρτύρων, με φόβο να θεωρηθείς απλά μια δυσαρεστημένη υπάλληλος που έβγαλε το μένος της απέναντι στον εργοδότη ή το προϊστάμενο.
1. Δείξε τη δυσαρέσκειά σου
Σε τέτοιες περιπτώσεις δε χωράει ευγένεια, ούτε καλοσύνη. Μίλα ανοιχτά, δείξε την ενόχλησή σου και ξεκαθάρισε πως δε δέχεσαι να ξεπερνιούνται τα όρια. Είναι σημαντικό να δηλώσεις την άρνησή σου ανοιχτά και ξεκάθαρα και μη φοβάσαι να το κάνεις διότι ίσως αυτή να είναι η λύση στο πρόβλημά σου. Κάθε φορά που ο δράστης σε φέρνει σε δύσκολη θέση κατάστησε απολύτως σαφές πως η συμπεριφορά του είναι ανεπιθμύμητη αλλά κι απαράδεκτη. Αν και βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, για κάποιους τα σεξουαλικά αστεία και πειράγματα θεωρούνται "αθώα" και συνηθισμένα. Με σταθερό και αυστηρό τόνο φωνής δείξε πως δεν πρόκειται να ανεχτείς οτιδήποτε ξεπερνά τα επαγγελματικά όρία.
2. Κράτα ημερολόγιο
Το πρώτο που πρέπει να κάνεις είναι κρατήσεις ημερολόγιο. Κατάγραψε κάθε περιστατικό προσβλητικής συμπεριφοράς που συνιστά σεξουαλική παρενόχληση με στοιχεία και λεπτομέρειες. Γράψε ημερομηνία, μέρος, κινήσεις και λόγια που σε έφεραν σε δύσκολη θέση και σημείωσε αν υπήρχαν μάρτυρες και ποιοί είναι αυτοί. Από μόνο του το ημερολόγιο δε στοιχειοθετεί κατηγορία, ωστόσο, μπορεί να ισχυροποιήσει τα λεγόμενά σου σε περίπτωση που αποφασίσεις να κάνεις καταγγελία. Άλλωστε, είναι καλύτερα να έχεις τα πάντα σημειωμένα από το να προσπαθείς να θυμηθείς στο... περίπου τα γεγονότα.
3. Μίλα σε κάποιον συνάδελφο
Μιλώντας σε ένα συνάδελφο από τον εργασιακό χώρο για το γεγονός, θα έχεις μάρτυρες σε περίπτωση που αποφασίσεις να προβείς σε καταγγελία. Μη ντρέπεσαι και εκμυστηρεύσου σε κάποιο κοντινό σου άτομο στη δουλειά το τι περνάς.
4. Μίλα με κάποιον ανώτερο ή με εκπρόσωπο εργαζομένων
Στην περίπτωση που η παρενόχληση συνεχιστεί,στον ανώτερο του ατόμου που σε φέρνει σε δύσκολη θέση ή σε κάποιον εκπρόσωπο των εργαζομένων. Ζήτα ακρόαση και μίλα ανοιχτά. Το πιθανότερο είναι πως μια επιπληξη εκ των άνω θα τον "μαζέψει" κάπως και θα αντιληφθεί πως έχεις τη δύναμη και το θάρρος να τον αντιμετωπίσεις.
Άλλωστε, ο νόμος είναι σαφέστατα υπέρ σου. Σύμφωνα με την Οδηγία 76/207/ΕΟΚ οι εργοδότες και οι εκπρόσωποί τους οφείλουν να προστατεύουν τους εργαζόμενούς αλλά και τους υποψήφιους για εργασία ή ακόμη και τους εκπαιδευόμενους από κάθε πράξη η οποία συνιστά διάκριση λόγω φύλου και ιδίως σεξουαλική παρενόχληση. Με το που περιέλθει σε γνώση τους, οι παραπάνω οφείλουν να λάβουν κάθε πρόσφορο μέτρο για την παύση της συμπεριφοράς, ειδάλλως θεωρούνται συνυπεύθυνοι.
5. Υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις σαν τη δικιά σου;
Προσπάθησε να διαπιστώσεις αν η συμπεριφορά του ατόμου αυτού έχει επαναληφθεί στο παρελθόν κι αν υπάρχουν κι άλλες συνάδεφοί σου που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβήμα με εσένα, έτσι ώστε αν η κατάσταση δε διορθωθεί να εξετάσετε το ενδεχόμενο να κινηθείτε ομαδικά.
6. Διατήρησε την ψυχραιμία σου
Είναι εξαιρετικά δύσκολο αλλά πολύ σημαντικό να παραμείνεις ήρεμη ότι κι αν συμβει. Σίγουρα, μια κίνηση που ξεπερνά τα όρια, όπως για παράδειγμα κάποιο άγγιγμα ή μια ανήθικη πρόταση σε φέρνει εκτός εαυτού αλλά είναι κρίσιμο να διατητήσεις τη ψυχραιμία σου και να κινηθείς με σύστημα. Άλλαξε τον τόνο της φωνής σου, μίλα σταθερά και επιτακτικά και με ψύχραιμη κίνηση απομάκρυνε το χέρι του ή τον ίδιο σε μια απόσταση ασφαλείας.
Η κατάσταση δε διορθώθηκε
Σπάσε τη σιωπή σου
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα ‘’Βία κατά των γυναικών’’ (2014) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, οι γυναίκες στην Ελλάδα σπάνια ζητούν βοήθεια για περιστατικά έμφυλης βίας - μεταξύ των οποίων είναι και η σεξουαλική παρενόχληση. Οι περισσότερες προσπαθούν να χειριστούν το ζήτημα μόνες τους ή με τη βοήθεια κάποιου φίλου και συγγενή, είτε επειδή νιώθουν ντροπή και δε θα ήθελαν να μαθευτεί ή επειδή θεωρούν πως κανένας φορέας ή άλλο φυσικό πρόσωπο θα μπορούσε να επέμβει δραστικά για να διορθώσει την κατάσταση.
Ερευνα που διεξήχθη από το Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών, το 66,7% των γυναικών έχει υποστεί κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας τους, τουλάχιστον μια φορά ενώ παλαιότερη μελέτη δείχνει πως η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που παρενοχλούνται στον ιδιωτικό τομέα, προτιμούν την παραίτηση ή απολύονται ενώ στην περίπτωση του Δημοσίου απλά μετατίθενται ενώ ο θύτης παραμένει αμετακίνητος στη θέση του, που συνήθως είναι διευθυντική, αφού όπως δείχνουν οι αριθμοί, το 63% των παρενοχλήσεων στο χώρο εργασίας προέρχεται από ανωτέρους ιεραρχικά ενώ το 30% από συναδέλφους ή και πελάτες.
Η ενημέρωση είναι λοιπόν βασική, όσο επίσης και η δράση. Αν βρίσκεσαι σε αντίστοιχη περίπτωση, μη το σκέφτεσαι και πάρε τα μέτρα σου. Ο νόμος, όπως σημειώσαμε και παραπάνω είναι σαφέστατα με το μέρος σου. Κι αν δε ξέρεις πού να αποτανθείς, αν ο εργοδότης και το σωματείο σου δεν έδωσαν λύση, σου απαριθμούμε μερικές επιλογές.
Στην επόμενη σελίδα θα βρεις τις διευθύνσεις, τα τηλέφωνα κι όλα τα στοιχεία των φορέων που είναι υπέυθυνοι για περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας.
Οι φορείς που μπορείς ν΄απευθυνθείς
Πού θα κάνεις καταγγελία;
Συνήγορος του Πολίτη
Μπορει να παρέμβει
Ο Συνήγορος του Πολίτη είναι αρμόδιος να εξετάζει καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία. Κατά την εξέταση των καταγγελιών ενεργεί ως εξωδικαστικός φορέας διαμεσολάβησης για την άρση της διάκρισης που συνιστά η παρενόχληση. Οι πράξεις και ενέργειές του δεν είναι εκτελεστές και δεν δεσμεύουν τη διοίκηση και τους ιδιώτες ενώ δεν παρέχεται δικαστική εκπροσώπηση στα θύματα της σεξουαλικής παρενόχλησης, εισηγείται, όμως, την επιβολή προστίμων και την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου ενώ αν η υπόθεση αφορά εργοδότη του ιδιωτικού τομέα, συνεργάζεται με το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) είτε για τη συμφιλιωτική επίλυση της διαφοράς είτε την επιβολή διοικητικού προστίμου σε βάρος του από το ΣΕΠΕ
Προσοχή! Ο Συνήγορος του Πολίτη δεν μπορεί να παρέμβει όταν έχουν περάσει 6 μήνες από τότε που ο/η πολίτης διαπίστωσε την άνιση μεταχείριση.
Επικοινωνία με τον Συνήγορο του Πολίτη:
Διεύθυνση: Χατζηγιάννη Μέξη 5, 11528, Αθήνα
Τηλέφωνο: 213 1306 600
Φαξ: 213 1306 800 & 210 7292 129
Ιστοσελίδα: www.sinigoros.gr
Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ)
Γραμμή καταγγελιών 15512
Οι κατά τόπον Επιθεωρήσεις Εργασίας (Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, ΣΕΠΕ) αποτελούν έναν άλλο ελεγκτικό μηχανισμό για την παρακολούθηση της σεξουαλικής παρενόχλησης. Το ΣΕΠΕ έχει μακρόχρονη πείρα, με παρεμβάσεις σε περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στην ιδιωτική αγορά εργασίας.
Επικοινωνία με το ΣΕΠΕ
Τηλεφωνική Γραμμή Καταγγελιών ΣΕΠΕ 15512
Διεύθυνση: Δραγατσανίου 8, 10110 Αθήνα
Τηλέφωνο: 210-3748881- 880
Φαξ: 210-3748790
Ιστοσελίδα: www.ypakp.gr
Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων
Γραμμή SOS 15900
Η Γραμμή SOS 15900 είναι µια υπηρεσία εθνικής εµβέλειας που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες θύµατα βίας ή σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άµεσα µε ένα φορέα αντιµετώπισης της έµφυλης βίας (μεταξύ της οποίας και η σεξουαλική παρενόχληση το χώρο εργασίας). Τη γραμμή στελεχώνουν ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι που παρέχουν άμεση βοήθεια σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας σε 24ωρη βάση, 365 µέρες το χρόνο.
Επικοινωνία με τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων
Τηλεφωνική γραμμή SOS: 15900
Ε-mail: [email protected].
* Αν χρειαστεί να προχωρήσεις δικαστικά, η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση και Επαγγελματική Εκπαίδευση, μπορεί να σου παράσχει δωρεάν ανεξάρτητη νομική συνδρομή.
