Επηρεάζει έντονα την εξωτερική μας εμφάνιση, κατά συνέπεια και τη διάθεσή μας. Αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, υπάρχει κίνδυνος ακόμα και να «στιγματίσει» τα ωραιότερα χρόνια της ζωής μας, τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά, αφήνοντας πίσω της αντιαισθητικές ουλές και σημάδια. Ο λόγος για την ακμή, η οποία ταλαιπωρεί όχι μόνο εφήβους αλλά και ενηλίκους. Επειδή πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί, ζητήσαμε τη βοήθεια της επίκουρης καθηγήτριας Δερματολογίας κ. Αικατερίνης Μουλοπούλου - Καρακίτσου για να ξεχωρίσουμε τα επιστημονικά δεδομένα από την «παραφιλολογία». Ιδού λοιπόν τι πρέπει, τελικά, να κάνεις και τι να αποφύγεις προκειμένου να μην σε σημαδέψει.

Αναγνώρισέ την

Όλοι, ακούγοντας τη λέξη «ακμή», φέρνουμε αυτόματα στο μυαλό μας την ίδια εικόνα: ένα πρόσωπο γεμάτο σπυράκια. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, αυτή η πάθηση –γιατί περί παθήσεως πρόκειται– διακρίνεται σε πολλούς διαφορετικούς τύπους. Καταρχήν, μπορεί να είναι φλεγμονώδης ή μη, ανάλογα με το αν υπάρχει ή όχι φλεγμονή. Όσον αφορά στις βλάβες που προκαλεί:

• Στη μη φλεγμονώδη ακμή, παρατηρούνται φαγέσωροι, ανοιχτοί ή κλειστοί, σε λευκό ή μαύρο χρώμα (τα λεγόμενα «μαύρα στίγματα»).
• Στη φλεγμονώδη, μπορεί να δημιουργηθούν βλατίδες, δηλαδή μικρά κοκκινωπά σπυράκια, και φλυκταινίδια, σπυράκια με πύον. Μεγαλύτερες και πιο επώδυνες φλεγμονώδεις βλάβες είναι τα οζίδια και οι κύστεις, που μπορεί να παραμείνουν στην επιδερμίδα για αρκετές εβδομάδες. Οι δύο τελευταίες είναι αυτές που αφήνουν, συνήθως, κηλίδες και ατροφικές ή υπερτροφικές ουλές.

Οι τύποι της ακμής ποικίλλουν σε παθογένεια και σοβαρότητα. Οι πιο συνηθισμένοι είναι:

• Η επιφανειακή
• Η φαγεσωρική
• Η ακμή των μικρών παιδιών
• Η προεμμηνορυσιακή
• Η βλατιδοφλυκταινώδης
• Η κυστική
• Η ανδρογονογενετική
• Το πυόδερμα του προσώπου
• Η Gram-αρνητική θυλακίτιδα
• Η κεραυνοβόλος.
• Αλλά και: ● Η επαγγελματική ● Η τροπική ● Η φαρμακογενής ● Η ακμή από καλλυντικά ● Η προκλητή ● Η ακμή ενηλίκων γυναικών κ.ά.

Πού οφείλεται

«Πρόκειται για νόσο του τριχοσμηγματικού συστήματος, δηλαδή του σμήγματος που εκβάλλει στον τριχικό θύλακο», εξηγεί η κ. Μουλοπούλου - Καρακίτσου. Γι’ αυτό άλλωστε και κάνει την εμφάνισή της σε περιοχές πλούσιες σε σμηγματογόνους αδένες, όπως το πρόσωπο, τους ώμους, την πλάτη, σε σπανιότερες περιπτώσεις και τους γλουτούς. Πολλοί παράγοντες μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνισή της, οι «συνήθεις ύποπτοι», όμως, είναι:

• Η αυξημένη παραγωγή σμήγματος από ορμονικές μεταβολές. Γι’ αυτό εμφανίζεται συνήθως σε λιπαρά δέρματα.
• Η υπερβολική παραγωγή κερατίνης από τα επιδερμιδικά κύτταρα, που σχηματίζει ένα σκληρό υλικό στην επιφάνεια του δέρματος, δηλαδή φαγέσωρες.
• Το προπιονοβακτηρίδιο της ακμής (. ), που αποικίζει τον πόρο του σμηγματογόνου αδένα και μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία τοπικώς φλεγμονής.

Άλλοι παράγοντες, υπαίτιοι ή επιβαρυντικοί για την ακμή, είναι:

● Η κληρονομικότητα ● Η απότομη αύξηση του σωματικού βάρους ● Η χρήση λιπαρών καλλυντικών ● Ορμονικές μεταβολές ● Κλιματικοί παράγοντες (π.χ. η ζέστη και η υγρασία) ● Επαγγελματικοί παράγοντες (π.χ. η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες) ● Το στρες κ.ά.

Αντιμετώπισέ την

Και ερχόμαστε στο κρίσιμο ερώτημα: τι κάνεις όταν εμφανιστούν τα πρώτα σπυράκια στην επιδερμίδα σου ή σε αυτήν του παιδιού σου; Σίγουρα δεν αδιαφορείς, απαντά η κ. Μουλοπούλου - Καρακίτσου. Η ακμή απαιτεί έγκαιρη και έγκυρη αντιμετώπιση προκειμένου να μην υποτροπιάσει και να μην αφήσει ουλές. Επιπλέον, «αν δεν γίνουν προσπάθειες να θεραπευτεί ή αν δεν επιλεγεί η σωστή θεραπεία, η ακμή μπορεί να επιμένει για περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια», τονίζει η γιατρός.

«Έγκυρη αντιμετώπιση» σημαίνει να καταφύγεις σε κάποιο γιατρό, δερματολογικό κέντρο ή νοσοκομείο, ακόμη και αν θεωρείς ότι το πρόβλημα δεν είναι ιδιαίτερα σοβαρό. «Μπορεί να είναι δυσάρεστη η θέα ενός προσώπου με σπυράκια, ωστόσο η ακμή είναι νόσος, όχι απλώς κοσμητικό πρόβλημα, και χρειάζεται ιατρική βοήθεια», εξηγεί η κ. Μουλοπούλου - Καρακίτσου.

Ο δερματολόγος, μετά από την εξέταση, θα ταξινομήσει την ακμή σε ήπια, μέτρια ή βαριά, ανάλογα με τις βλάβες στο δέρμα και τους παράγοντες που τις προκαλούν. Στη συνέχεια, θα συστήσει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, σε συνάρτηση πάντα με την κλινική εικόνα, την παθογένεια και την ηλικία του ασθενούς.

Σύγχρονες θεραπείες

Τα φάρμακα επιλέγονται ανάλογα με τον τύπο της ακμής και τη βαρύτητά της. Χορηγούνται τοπικά, από το στόμα ή σε συνδυασμό. Η διάρκεια κάθε θεραπείας εξαρτάται από τη σοβαρότητα του προβλήματος, τη φαρμακευτική αγωγή και τη συνεργασιμότητα του αρρώστου.

Τοπικά φάρμακα

Πρόκειται για ουσίες, που εφαρμόζονται τοπικά στο δέρμα, σε μορφή κρέμας ή τζελ, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους φαγέσωρους και τη φλεγμονή. Μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ξηρότητα, ερυθρότητα και απολέπιση του δέρματος. Με τη σωστή καθοδήγηση από το γιατρό (ο οποίος συμβουλεύει, π.χ. τον ασθενή να μην απλώνει το φάρμακο στις γωνίες γύρω από το στόμα, τη μύτη ή τα μάτια) αλλά και το συνδυασμό τους με κάποια ενυδατική κρέμα, αν απαιτηθεί, οι ενοχλήσεις μετριάζονται.

Θεραπεία από το στόμα

Σε περιπτώσεις μέτριας ή βαριάς ακμής, συνήθως επιλέγεται η θεραπεία από το στόμα, η οποία χορηγείται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με τοπικά φάρμακα. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει:

• Αντιβιοτικά. Χορηγούνται με στόχο να καταπολεμηθούν τα βακτηρίδια που προκαλούν τη φλεγμονή.
• Ορμονικά σκευάσματα. Συνταγογραφούνται προκειμένου να ρυθμίσουν τις ορμόνες που οδηγούν σε αυξημένη σμηγματόρροια, και όχι μόνο.
• Φάρμακα που επιλέγονται μόνο από δερματολόγους σε σοβαρές περιπτώσεις ακμής, τα οποία μειώνουν την παραγωγή σμήγματος και κερατίνης, ενώ παράλληλα καταπολεμούν τα βακτήρια που συνδέονται με την ακμή.

Η φαρμακευτική αγωγή από το στόμα μπορεί να έχει και αυτή, με τη σειρά της, διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες. Για παράδειγμα, η γυναίκα δεν πρέπει να βρίσκεται σε κατάσταση εγκυμοσύνης, αλλά και να μην καταστεί έγκυος ακόμα και ένα μήνα μετά τη λήψη της τελευταίας κάψουλας. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο ασθενής υποβάλλεται τακτικά σε εργαστηριακές εξετάσεις.

ΑΠΟ ΤΗ ΓΩΓΩ ΚΑΡΚΑΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 79

Update: Σεπτέμβριος 2016.