«Υπάρχουν κάποιες ιστορίες ανθρώπων που δεν θα μάθουμε ποτέ… Και μια τέτοια θα ήθελα να σας αφηγηθώ σήμερα.. Την ιστορία της Μαργαρίτας… Δεν θα την μοιραζόμουν μαζί σας αν δεν είχα βαθιά μέσα μου την πεποίθηση ότι σας αφορά. Η ιστορία της Μαργαρίτας αφορά όλους μας. Ειδικά αυτή τη στιγμή. Είναι σημείο αναφοράς στην ηθικά, πνευματικά, οικονομικά, επιστημονικά βαλτωμένη κοινωνία μας….
Η Μαργαρίτα ήταν η Ελλάδα που θα θέλαμε να είμαστε, ο νεοέλληνας που θα θέλαμε να γίνουμε, το ελεύθερο πνεύμα που θα θέλαμε να έχουμε, η ουσία που λείπει από τις ζωές μας, η αλήθεια στο βλέμμα, η τόλμη, το νοιάξιμο. Η Μαργαρίτα συμβολίζει όλα όσα ονειρευτήκαμε και δεν τολμήσαμε να κάνουμε πράξη… Η μποέμ ζωή, όχι στο φαίνεσθαι αλλά στο είναι. Η αγάπη για την επιστήμη, το αντίδοτο στο συντηρητισμό και τα «κουτάκια» της κοινωνίας. Το αντίδοτο στην περιχαρακωμένη και ασφαλή ζωούλα μας. Ευρύς νους. Μυαλό ανοιχτό και παγκόσμιο.
Η Μαργαρίτα ήταν η πιο αγαπημένη μου φίλη στην εποχή του σχολείου. Κι ένας άνθρωπος που σημάδεψε τα δύσκολα εφηβικά μου χρόνια… Η επιστήθια φίλη που ακουμπούσα τους τότε προβληματισμούς, τα όνειρά, τις βαθιές αναζητήσεις, τις λύπες και τις χαρές μου… Ένας άνθρωπος με τον οποίο σχεδίαζα το μέλλον και διασκέδαζα απίστευτα και ουσιαστικά το παρόν… Ίσως η μόνη φίλη που μπορούσε να καταλάβει για μένα κάτι περισσότερο από εμένα…
Διαβάζαμε ποίηση κι ακούγαμε Ξυλούρη, ανταλλάσσαμε αλληλογραφία Άλιμος -Ηλιούπολη, σε μια εποχή όπου υπήρχαν τηλέφωνα, mail και sms, διαφωνούσαμε υπερασπιζόμενες ιδέες κι ύστερα πάλι απ΄ την αρχή… Κάναμε πράγματα που μόνο οι δυο μας μπορούσαμε να καταλάβουμε και στους άλλους έμοιαζαν παράξενα…
Την ιστορία της Μαργαρίτας δεν θα την μάθετε ποτέ, γιατί ήταν σπουδαία… Πραγματικά σπουδαία… Και τα αληθινά και τα πραγματικά σπουδαία, δύσκολα φτάνουν στα αυτιά μας μέσα στη σαβούρα που κυρίαρχα και πεισματικά επικρατεί… Η Μαργαρίτα πάντα απέκλινε από το μέσο όρο και έδινε τον καθημερινό της αγώνα στο στίβο της επιστήμης της. Από παιδί είχε κλήση στα θετικά μαθήματα.
Ονειρεύτηκε να γίνει βιολόγος όχι για να διοριστεί σε κάποιο σχολείο και να βολευτεί αλλά για να ασχοληθεί με την έρευνα, να προσφέρει… Λες κι από πάντα ήξερε τι ήθελε… Τακτική, οργανωμένη, άριστη μαθήτρια, απουσιολόγος, σήκωνε τη σημαία ψηλά με κάθε τρόπο και έκανε τους δικούς της ανθρώπους να φουσκώνουν από υπερηφάνεια.
Πέρασε στο τμήμα Βιολογίας Αθηνών, τελείωσε με άριστα και στη συνέχεια ήρθαν οι υποτροφίες. Υποτροφίες όχι από την Ελλάδα αλλά από το εξωτερικό. Γιατί ετούτη η χώρα ξέρει μόνο πώς να πνίγει τα όνειρα κι αγνοεί πως να τα προασπίζει. Άριστη με ό,τι καταπιάστηκε. Μια Ελληνίδα για την οποία μπορούσες να καμαρώνεις. Γιατί πάντα τιμούσε τον τόπο της. Μεταπτυχιακό, Διδακτορικό, Μεταδιδακτορικό, έρευνα, έρευνα στην έρευνα, αφοσίωση και πολύ δουλειά σε αυτό που αγαπούσε ώσπου σε πολύ μικρή ηλικία, κάτω των τριάντα κατάφερε να εργαστεί ως ερευνήτρια και να διδάξει σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.
Έλειπε χρόνια από την Ελλάδα… οκτώ ίσως και περισσότερα… Έφυγε προ κρίσης. Έφυγε να γνωρίσει τον κόσμο και να μάθει. Να ανοίξει τους ορίζοντες και τις εμπειρίες της. Το βλέμμα της, όμως, ήταν διαρκώς στραμμένο στην Ελλάδα. Στις αγωνίες του τόπου. Στα συλλογικά που τη βασάνιζαν και την απασχολούσαν. Ήθελε να προσφέρει και μπορούσε να προσφέρει με κάθε τρόπο και σε κάθε επίπεδο.
Δεν ήταν γόνος εύπορης οικογένειας. Οι γονείς της εργάστηκαν ως υπάλληλοι. Άνθρωποι καλοί, σοβαροί και φιλήσυχοι. Το υστέρημά τους δεν το σπατάλησαν αλλά το διοχέτευσαν σε βιβλία, γνώση κι εμπειρίες για τα παιδιά. Τις πολύχρονες και ζηλευτές σπουδές της Μαργαρίτας δεν χρηματοδότησαν οι γονείς της, αλλά τα ευρωπαϊκά και αμερικάνικα Πανεπιστήμια που αποφάσισαν ότι έπρεπε να επενδύσουν στο πείσμα, την αφοσίωση και την αξία τη
Η Μαργαρίτα ήταν πολίτης της Ευρώπης, πολίτης του κόσμου. Γύρισε τον πλανήτη μελετώντας«δείγματα» και μικροοργανισμούς σε αποστολές σε Ασία, Αφρική, Αμερική και Ευρώπη. Δίπλα σε εμπόλεμες ζώνες, πλάι σε άγρια θηρία. Δεν φοβήθηκε ποτέ τίποτα γιατί δεν ήξερε τι είναι ο φόβος. Δεν φοβήθηκε να ζήσει. Κι έζησε για δυο ζωές. Στράγγιξε τη ζωή ως το μεδούλι… Δεν φοβήθηκε το φόβο. Έκανε πράγματα που άλλοι θα τρόμαζαν στην ιδέα.
Έκανε πράξη όσα ονειρευτήκαμε. Τόλμησε. Αγωνίστηκε, έδωσε μάχες με τον εαυτό της και τους γύρω της. Μάχες για το καλό, για την εξέλιξη της ως άνθρωπο για την εξέλιξη της επιστήμης. Αφιερώθηκε στην προσφορά και έκανε πράξη τους στίχους των ποιητών μας. Έζησε επικίνδυνα, έζησε με πάθος. Με αέρα στα πνευμόνια και φτερά στην καρδιά. Πολέμησε κι αφοσιώθηκε στην έρευνα για το καλό της ανθρωπότητας.
Μια νέα Ελληνίδα που δεν ανέβαλε τα όνειρά της για άλλη ζωή, που δεν άφησε το χρόνο να πάει χαμένος, που δεν άφησε την ηττοπάθεια να την παρασύρει, που δεν έγινε ποτέ μάζα και δεν τοποθέτησε ποτέ στο πεδίο των στόχων της τους στόχους της μάζας. Τους στόχους του μικρού, αφελούς κι ανώδυνου… Μια Ελληνίδα που δεν απεμπόλησε τις αξίες της, γεμάτη πείσμα, υπομονή, ανθρωπισμό και προσφορά. Δούλεψε εθελοντικά. Προσέφερε. Ένα μήνα πριν έκοψε τα μαλλιά της κοντά. Για να φτιαχτούν περούκες για παιδιά με καρκίνο. Πόσοι από μας θα έμπαιναν στη διαδικασία να σκεφτούν κάτι τέτοιο; Η Μαργαρίτα ήταν βαθιά συνειδητοποιημένη και διαβασμένη. Είχε θέση και άποψη στην κοινωνία. Ένας πολίτης του κόσμου εξ ορισμού.
Η Μαργαρίτα έφυγε από τη ζωή την προηγούμενη εβδομάδα. Η λαμπρή πορεία της ανακόπηκε απότομα, ξαφνικά, βίαια, αναπάντεχα στα 29 της χρόνια. Δεν πρόλαβε να προσφέρει όλα όσα θα ήθελε… Όλα όσα θα μπορούσε.. Σε ένα ταξίδι της στη Ζάμπια σε μια ανεξερεύνητη περιοχή, σε μια έρευνα για τη βιοπικηλότητα του τόπου. Έφυγε αιφνίδια κι ακαριαία από το χτύπημα ενός ελέφαντα. Κανείς δεν γνωρίζει ακόμη πώς ακριβώς. Κανείς δεν ξέρει αν φοβήθηκε και πώς αντέδρασε την ώρα που το γιγάντιο αυτό ζώο εμφανίστηκε μπροστά της. Κανείς δεν ξέρει γιατί τρόμαξε ο ελέφαντας και άθελά του τερμάτισε τη ζωή της. Κανείς δεν θα μάθει. Τι νόημα έχει πια…
Αυτό που γεννά ερωτήματα είναι πώς ένα μεγάλο αμερικανικό πανεπιστήμιο άφησε εκτεθειμένους τρεις επιστήμονες-ερευνητές στη ζούγκλα χωρίς συνοδούς. Χωρίς προστασία κι εύχομαι να αποδοθούν ευθύνες για λόγους ηθικούς, αλλά δεν είναι της παρούσης.
Με τη Μαργαρίτα σταδιακά μετά το σχολείο αρχίσαμε να αραιώνουμε τη συχνή παρέα… Διαφορετικές αναζητήσεις, προσανατολισμοί… Μάλιστα πρόσφατα συνειδητοποίησα ότι τα τελευταία τρία χρόνια δεν είχαμε αλλάξει κουβέντα. Τώρα αναρωτιέμαι πώς πέρασαν τρία χρόνια… Δεν τσακωθήκαμε ποτέ, δεν συνέβη ποτέ τίποτα. Εκείνη ταξίδευε συνέχεια, εγώ κλεισμένη νυχθημερόν στο κανάλι μου…
Ύστερα από τρία χρόνια σιωπής της έστειλα μήνυμα ξανά εντελώς τυχαία την προηγούμενη Πέμπτη. Ένιωσα την ανάγκη να επικοινωνήσω ξανά… Να διαβάσω μήνυμά της, να ακούσω τις σκέψεις και τον προβληματισμό της για όλο αυτό που μας συμβαίνει. Σκεφτόμουν μήπως λόγω του δημοψηφίσματος βρισκόταν στην Αθήνα κι ήταν μια καλή αφορμή να την ξαναδώ, να συναντηθούμε ίσως σε κάποια πορεία… Ύστερα έμαθα πως η Πέμπτη ήταν η μοιραία μέρα… Λίγες ώρες πριν της στείλω μήνυμα η Μαργαρίτα είχε ταξιδέψει πια για πάντα… Ένα σενάριο που ξεπερνά ακόμα και την πιο ζοφερή φαντασία… Όλο το Σαββατοκύριακο κοιτούσα το κινητό μου… Περίμενα μήνυμα, περίμενα μιαν απάντηση από την πιο αγαπημένη φίλη των μαθητικών μου χρόνων. Μια απάντηση που δεν ήρθε ποτέ… Γιατί η Μαργαρίτα δεν διάβασε ποτέ το μήνυμά μου…
Το μεσημέρι της Κυριακής ήρθε στο κινητό μου τηλέφωνο μήνυμα από αλλού. Από μια παλιά μας φίλη. “Πέθανε η Μαργαρίτα Μεταλληνού σε ένα ταξίδι της στην Αφρική. Μόλις έχω νέα για την κηδεία θα σε ενημερώσω” έγραφε.. Σοκ… Η Μαργαρίτα έφυγε για πάντα… Η Μαργαρίτα… Πήγα να βρω τους γονείς της την ίδια ημέρα… Τους είδα ξανά ύστερα από οκτώ χρόνια… Πήγα στο σπίτι της Μαργαρίτας κι η Μαργαρίτα ήταν παντού αλλά όχι εκεί… Είδαμε μαζί παλιές φωτογραφίες μας, σημειώματα που της είχα δώσει… Έκατσα 5 ώρες στο σπίτι της Μαργαρίτας, με τους γονείς της Μαργαρίτας κι η Μαργαρίτα απούσα. Παντού και πουθενά… Οι γονείς της περίμεναν το άψυχο κορμί της να έρθει από τη Ζάμπια… Η μυστική δύναμη της Μαργαρίτας, της “magic marga”, όπως τη φωνάζαμε, τους βαστούσε ακόμα στα πόδια… Τα παράθυρα ανοιχτά… Κάθομαι με την μητέρα και τον πατέρα της στην τραπεζαρία. Άλλοτε σιωπηλοί κι άλλοτε να συζητάμε για εκείνη… Πόσο διαστροφικά τρελό… Σιγά-σιγά σκοτεινιάζει κι απ το δωμάτιο στην ευθεία μας φαίνεται ένα μόνο αστέρι να μας κρατά συντροφιά…
Η Μαργαρίτα έφυγε για πάντα. Στην ακμή της. Πριν προλάβουν να μαδήσουν τα πέταλά της… Έφυγε στο καθήκον… Προσηλωμένη στην επιστήμη της. Δοσμένη στο παράτολμο όνειρό της… Χωρίς να προλάβω ποτέ να της πω ποτέ πόσο υπερήφανη νιώθω για εκείνη. Χωρίς να προλάβω ποτέ να της πω ότι ήταν η πιο αγαπημένη φίλη των εφηβικών μου χρόνων… Χωρίς να προλάβω ποτέ να της πω «ευχαριστώ» για εκείνη τη φιλία και όσα τότε μοιραστήκαμε… Η Μαργαρίτα ήταν τα εφηβικά μου χρόνια… Η πρώιμη επανάσταση, η φιλοσοφία, η πρώτη πορεία μαζί στο κέντρο της Αθήνας, το πρώτο τρεχαλητό από τα δακρυγόνα, οι πρώτες έξοδοι χωρίς γονείς, οι πρώτες μου διακοπές χωρίς τους δικούς μου στο Σούνιο, η πρώτη φίλη που φιλοξένησα στην Κάρυστο, οι πρώτες εκδρομές με το σχολείο, τα πρώτα ξενύχτια, πρώτη φορά στο μετρό μαζί της γιατί φοβόμουν, πρώτες βόλτες χωρίς γονείς… οι πρώτες σχολικές παραστάσεις, οι πρώτες μαγειρικές απόπειρες στο σπίτι της Λάουρας… Η αυστηρή μητέρα μου με άφηνε να πηγαίνω παντού, αρκεί να ήταν μαζί η Μαργαρίτα… Γιατί η Μαργαρίτα ήταν ένα παιδί που ξεπερνούσε το μέσο όρο κι αυτό ξεχείλιζε από παντού.
Είχε υπομονή γαϊδουρινή, αφού άντεχε εμένα ως φίλη στην πανδύσκολη εφηβεία μου. Ήταν υπεύθυνη. Και το πνεύμα ξεπερνούσε την ηλικία της. Κάθε της πράξη απέπνεε σιγουριά…
Ήμουν αδύναμο παιδί τότε, έτσι μου είπαν οι γονείς της… Κι η Μαργαρίτα ήταν η φίλη που με προστάτευε. Με έκανε να ξεπεράσω κάποιους από τους φόβους μου. Στεναχωριέμαι που άφησα το χρόνο να χαθεί και δεν έκανα κάτι να την κρατήσω στη ζωή μου. Στεναχωριέμαι που δεν έστειλα εκείνο το μήνυμα νωρίτερα… Στεναχωριέμαι που βλέπω τους γονείς της κάτω απ΄ αυτή τη συνθήκη, στεναχωριέμαι που δεν τους είπα νωρίτερα πόσο αγαπώ αυτή την ξεχωριστή οικογένεια που έβγαλε δυο τόσο αξιόλογα παιδιά τη Μαργαρίτα και την Αγγελική. Δυο λαμπρές επιστήμονες με περγαμηνές σε παγκόσμιο επίπεδο… Στεναχωριέμαι που δεν είπα στην Μαργαρίτα ότι την αγαπώ… Κι ότι ήταν η καλύτερη φίλη των σχολικών μου χρόνων.
Και τώρα γύρω από τη Μαργαρίτα υψώθηκαν τείχη. Μέσα στα τείχη ένα από τα πιο ελεύθερα πνεύματα που γνώρισα ποτέ… Μακάρι ο τόπος αυτός να γεννήσει πολλές Μαργαρίτες… Με τη δύναμη του πνεύματος και τις αξίες που είχε εκείνη… Το παράδειγμα της ας μας κάνει όλους πιο δυνατούς. Ας διώξει μακριά τους φόβους μας, ας μας κάνει πιο υπεύθυνους και προβληματισμένους. Ας μας κάνει πιο ελεύθερους, πιο ενεργούς κι ας μας φέρει ένα βήμα πιο κοντά στα όνειρά μας. Γιατί… «όσο κι αν κανείς προσέχει, όσο κι αν τα κυνηγά πάντα πάντα θα ναι αργά… δεύτερη ζωή δεν έχει…»
Ποιά είναι η Μαργαρίτα Μεταλληνού;
Φρικτό θάνατο βρήκε στις 2 Ιουλίου η 29χρονη ερευνήτρια ζωολογίας Μαργαρίτα Μεταλληνού, καθώς ποδοπατήθηκε από άγριο ελέφαντα στη Ζάμπια. Η άτυχη ερευνήτρια βρισκόταν στο Εθνικό Πάρκο του Καφούε με δύο συνεργάτες της από το Πανεπιστήμιο Βιλανόβα της Πενσιλβάνια. Ξαφνικά, είδε τον ελέφαντα να έρχεται προς το μέρος της. Ειδοποίησε αμέσως και έσωσε τους συναδέλφους της, αλλά η ίδια δεν τα κατάφερε.
Η Μαργαρίτα Μεταλληνού, ήταν μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Βιλανόβα, σπούδασε βιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ συνέχισε με διδακτορικό στο Ινστιτούτο Εξελικτικής Βιολογίας της Βαρκελώνης
«Πάντα επεδείκνυε ενθουσιώδη συμπεριφορά απέναντι σε επιστημονικές προκλήσεις και καλλιεργούσε μια δημιουργική ατμόσφαιρα γύρω της» αναφέρει το IBE σε συλλυπητήριο μήνυμά του το οποίο συνοδεύεται από μία φωτογραφία της άτυχης ερευνήτριας.
