«Η Φιλουμένα Μαρτουράνο είναι σχεδόν ένα επαναστατικό σύμβολο, σε μία συνθήκη που επανάσταση είναι να επιβιώνεις». Το μότο της; «Θέλω να γίνω άνθρωπος». Η Ελένη Ράντου μιλάει για τη «Φιλουμένα Μαρτουράνο», ρόλο τον οποίο υποδύεται στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή. «Οι προδιαγραφές της Φιλουμένα είναι να είναι το κοινωνικό σκουπίδι. Γεννήθηκε εκεί όπου η κοινωνία πετάει αυτό που της περισσεύει. Δεν ξέρω εάν είναι λόγω οικονομικής συγκυρίας που κι εμείς έτσι νιώθουμε: σαν να είμαστε μέρος ενός μηχανισμού όπου, μάλλον, περισσεύουμε», σημειώνει η πρωταγωνίστρια.
Στις φτωχογειτονιές της Νάπολης μας μεταφέρει η υπόθεση του έργου του Ντε Φιλίππο, όπου ο ευκατάστατος έμπορος Ντομένικο Σοριάνο γνωρίζει σ' έναν οίκο ανοχής τη Φιλουμένα. Την ερωτεύεται, την παίρνει μαζί του και της εμπιστεύεται τη διαχείριση του σπιτιού και της επιχείρησής του. Η Φιλουμένα τον υπηρετεί με πίστη και αφοσίωση, αλλά εκείνος δεν τη θεωρεί άξια να γίνει γυναίκα του. Υστερα από είκοσι χρόνια συμβίωσης, ο Σοριάνο ετοιμάζεται να παντρευτεί μια πολύ νεότερή του γυναίκα...
Το κλειδί που βοήθησε την Ελένη Ράντου να ξεκλειδώσει τον ρόλο είναι το γεγονός ότι η ηρωίδα «δεν έχει κλάψει ποτέ. Αυτό το λέει και το ξαναλέει η Φιλουμένα κι είναι ο νόμος της ζωής της... Διάγει αυτή την αντίφαση: να σπαράζει και να μην μπορεί να χύσει δάκρυ».
Σκηνικά είναι «ενδιαφέρον και πολύ δύσκολο. Μερικές φορές κι εξοντωτικό. Πρέπει συνέχεια να πιέζεις το συναίσθημά σου να φτάνει μέχρι τον σπαραγμό, αλλά χωρίς δάκρυ. Υπάρχουν στιγμές που με νικάει. Τα δάκρυα τρέχουν μόνα τους».
Η «γνωριμία» με τη Φιλουμένα δεν ήλθε εύκολα. «Ξεκίνησα και ήμουν πολύ τρομαγμένη από την απόσταση που νόμιζα ότι μας χώριζε. Συστηθήκαμε, τελικά. Κι όταν τελειώνει το έργο και περιγράφει τη διαδρομή της, το πώς σηκώνεται ένας άνθρωπος, το πώς πέφτει, το πώς φοβάται, όλο αυτό το γνωρίζω πολύ καλά. Νιώθω τη Φιλουμένα ως συγγενικό μου πρόσωπο σε μια πορεία ζωής κι όχι σε μια συγκεκριμένη στιγμή».
Διασκεύασε το έργο, έχτισε από την αρχή την ιστορία της Φιλουμένα, διατηρώντας την κοινωνική ματιά αλλά και το υποδόριο χιούμορ του πρωτοτύπου.
«Το κείμενο έχει γίνει πιο σύνθετο. Εχει μετατεθεί το στίγμα του από τον ρεαλισμό στον μαγικό ρεαλισμό». Η σκηνοθετική πρόταση είναι ότι «όλο αυτό συμβαίνει μπροστά στα μάτια μιας κοινωνίας που παρακολουθεί την ιστορία».
Η Ελένη Ράντου επιστρέφει στο Εθνικό Θέατρο ύστερα από τριάντα χρόνια. «Το αισθάνομαι σαν κάτι πολύ φυσικό. Ούτε νοσταλγικό ούτε συγκινητικό. Είναι ένα δώρο». Μιλώντας για την Κεντρική Σκηνή τονίζει: «Νιώθω ότι μπορώ να την αλωνίσω και συγχρόνως να είμαι σε μια αγκαλιά». Τις παραγωγές δεν σκοπεύει να τις εγκαταλείψει, αλλά «περιμένει να γεννηθεί η έμπνευση για το επόμενο έργο». Η πορεία της ως παραγωγού τη δίδαξε να «αγαπάω το σύνολο. Η ασθένεια του ηθοποιού είναι ο εγωκεντρισμός. Δεν κόλλησα ποτέ αυτή την ασθένεια... Τρέμω το τέρας του δικού μου εγωισμού. Θεωρώ ότι το έχω τιθασεύσει», δηλώνει.
Παραγωγός, συγγραφέας, ηθοποιός, ιδιότητες που υπηρετεί ταυτόχρονα και με επιτυχία. Η κινητήριος δύναμη για όλα αυτά; «Πρωτίστως κρύβεται η ανάγκη του να υπάρχεις. Κι ύστερα το πώς θέλεις να υπάρχεις». Εν προκειμένω, «να υπάρχεις γιατί θεραπεύεις ψυχές, επικοινωνείς με τον κόσμο...».
Η διαδρομή που ακολουθεί στη ζωή δεν είναι προσχεδιασμένη. «Ανακαλύπτω εκ των υστέρων το γιατί δρω έτσι. Ασυνείδητα κάνω τις κινήσεις. Λειτουργεί η παρόρμηση την οποία ακολουθώ, γιατί είναι μονόδρομος. Δεν ήξερα γιατί στα 25 είπα ?θα κάνω δική μου παραγωγή κι ας καταστραφώ?. Με τα χρόνια, βλέποντας τις εμμονές μου, κατάλαβα γιατί έχω κάνει τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο».
Στην παράσταση παίζουν επίσης: Αλ. Κούρκουλος, Β. Τσακίρη, Μ. Γεωργιάδης, Μ. Διακοπαναγιώτου, Μ. Κωνσταντάκη, Θ. Κούκιος, Γ. Στόλλας κ.ά.
- Η Ελένη Ράντου πρωταγωνιστεί και διασκευάζει τη «Φιλουμένα Μαρτουράνο», του Ντε Φιλίππο, σε μετάφραση Ερ. Μπελιέ, σκηνοθεσία Στ. Φασουλή, σκηνικά Μ. Παντελιδάκη, κοστούμια Ντ. Βαχλιώτη, μουσική σύνθεση N. Green
Αντιγόνη Καράλη
