Κύριε Λουκίδη, τελικά βρισκόμαστε στο δεύτερο κύμα της πανδημίας;

Αυτό δεν μπορούμε να το πούμε με σιγουριά γιατί μπορεί να είμαστε και σε ένα διάλειμμα του πρώτου κύματος, γιατί τον Μάιο, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο είχαμε έναν πολύ χαμηλό αριθμό περιστατικών κυρίως επειδή είχε κλείσει ο πρώτος κύκλος του lockdown. Είχε αρχίσει σιγά σιγά να ανοίγει η οικονομία και τα διάφορα μέρη που ήταν κλειστά, αλλά υπήρχε από τον κόσμο γενικά πολύς φόβος. Αυτό ο φόβος μάλλον κατεστάλη από τα μέσα με τέλη Ιουλίου. Ή είμαστε λοιπόν στο διάλειμμα του πρώτου κύματος ή μπαίνουμε στο δεύτερο γιατί τελικά τα κύματα δεν έχουν και σαφή ορισμό, καθώς για να ξεκινήσει ένα κύμα πρέπει να υπάρχει μεγάλη πτώση ως και να μηδενίσει το ποσοστό και μετά να ξαναρχίσει το ίδιο πράγμα. Για αυτό και είναι λίγο δύσκολο να το ορίσουμε.

Πιστεύετε ότι πρέπει να πάμε σε καθολικό lockdown;

Νομίζω ότι το καθολικό lockdown που έγινε, ήταν αποτέλεσμα μιας αρχικής αξιολόγησης η οποία οφειλόταν σε κάτι καινούργιο που βλέπαμε καθώς ήρθαμε αντιμέτωποι με μια πανδημική έξαρση που δεν είχε ξανασυμβει σε αυτό το επίπεδο, στη γενιά τη δική μας και σε προηγούμενες γενιές. Έτσι οδηγήθηκε όλος ο κόσμος σε ένα αυστηρό lock down. Tώρα μπορεί να οδηγηθούμε σε ένα αυστηρό μεν lockdown που όμως μπορεί να είναι πιο περιορισμένο και το οποίο θα αφορά ίσως συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες. Θα έχει άλλο χαρακτήρα. Δεν πιστεύω ότι θα φτάσουμε στο καθολικό lockdown αν και θα μας οδηγήσουν οι εξελίξεις και τα γεγονότα αναλόγως.

Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε μια ακτινογραφία ενός 38χρονου ασθενούς με Covid 19. Έχετε ξαναδει εσείς ως καθηγητής πνευμονολογίας, αντίστοιχα περιστατικά;

Ναι έχουμε ξαναδει. Αυτό είναι το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας ενηλίκων που πολλές φορές μπορεί να είναι κάτι όπου ξαφνικά, μπορεί να οδηγηθεί ένας άνθρωπος μέσα σε λίγες ώρες σε μια πολύ απότομη επιδείνωση του αναπνευστικού του για αυτό και ονομάζεται σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας ενηλίκων. Για αυτή όμως την ακτινογραφία που αναφέρατε, υπάρχουν σήμερα κάποια στοιχεία που να με κάνουν να μην είμαι σίγουρος αν ήταν πραγματική. Υπάρχει μια σκέψη ότι δεν είναι, γιατί πάνω στην ακτινογραφία αναγράφεται το έτος 2015. Αν αυτό ισχύει, πραγματικά είναι λάθος αυτού που σκέφτηκε να το κάνει, γιατί με αυτό κατάφερε να δώσει τροφή στις θεωρίες συνωμοσίας.

Αν υποθέσουμε ότι η ακτινογραφία είναι αληθινή, πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό σε έναν άνθρωπο χωρίς υποκείμενα νοσήματα;

Μπορεί να συμβεί και το έχουμε δει σε περιόδους γρίπης και άλλων περίεργων ιογενών λοιμώξεων. Είναι κάτι σπάνιο αλλά μπορούμε να δούμε μια οξεία επιδείνωση σε έναν άνθρωπο, που μπορεί να είναι και νέος σε ηλικία.

Ποιος είναι πιο κρίσιμος παραγοντας; Ο αριθμός των κρουσμάτων ή οι διασωληνωμένοι;

Για εμένα και οι δύο παράγοντες παίζουν μεγάλο ρόλο. Ο αριθμός παίζει ρόλο γιατί όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός τόσο δυνητικά βγαίνει ένα στατιστικό νούμερο που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή νόσο και διασωλήνωση και οι διασωληνομένοι εκφράζουν αυτό που λέγεται σοβαρή νόσος. Οπότε είναι και τα δύο σημαντικά. Είναι λάθος, όμως, που έχουμε απομονώσει το θέμα των διασωληνωμένων και ασχολούμαστε μόνο με αυτό, διότι οι κλινικές μάχες δίνονται για τους νοσηλευόμενους και οι νοσηλευόμενοι είναι αρκετοί και κάποιοι από αυτούς είναι δυνητικοί υποψήφιοι να διασωληνωθούν.

Εμείς από την πλευρά μας, τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να κρατήσουμε τον οργανισμό μας υγιή και να μην προσβληθούμε;

Ένας άνθρωπος που είναι υγιής, που δεν έχει χρόνια νοσήματα, που είναι νέος, έχει σαφέστατα λιγότερες πιθανότητες να κάνει σοβαρή νόσο. Το ξεχωρίζω. Δεν λέω να νοσήσει, γιατί όλοι θα μπορούσαν να νοσήσουν, αλλά να κάνει σοβαρή νόσο. Το πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε σε αυτή τη φάση, είναι μόνο 3 πράγματα: Η μάσκα, η απόσταση και η υγιεινή. Δεν υπάρχει κάτι άλλο. Μακάρι οι έρευνες και οι προσπάθειες που γίνονται αυτή τη στιγμή παγκοσμίως για το εμβόλιο, με τόσες μελέτες που βρίσκονται στη φάση 3 η οποία είναι η φάση της αποτελεσματικότητας, να ευοδώσουν γρήγορα και να έχουμε το εμβόλιο. Πολύ το ευχομάστε. Η φάση 2 που είναι του μηχανισμού και της μακροχρόνιας ασφάλειας, είναι πολύ ενθαρρυντική για όλα τα εμβόλια καθώς έχουν αναπτύξει μηχανισμό και αυτό που μένει τώρα είναι να δούμε την αποτελεσματικότητα που είναι και το πιο σημαντικό.

Έχουμε νεότερα από την ιατρική κοινότητα όσον αφορά στα εμβόλια;

Τα περισσότερα είναι στη φάση 3. Τα εμβόλια όταν σχεδιάζονται σε μια τέτοια φάση αυτό που πρέπει να αποδείξουν είναι ότι οι δύο ομάδες που εμβολιάζονται, η μία για τον κορονοϊό και η άλλη για την ομάδα ελέγχου - που κάνουν από ότι ξέρω τον μηνιγγιτιδόκοκκο, ένα άλλο εμβόλιο δηλαδή - ότι η δεύτερη ομάδα θα νοσήσει σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και θα έχει 100 νοσούντες ενώ η πρώτη δεν θα έχει κανέναν ή θα έχει τρεις ελαφρά. Αυτό είναι η απόδειξη, για να το πούμε απλά, ότι ένα εμβόλιο θα δουλέψει.

Πρόσφατα διαβάσαμε ότι μόλις το 1% των Ελλήνων έχουν αντισώματα. Αυτό είναι ανησυχητικό;

Αυτό είναι κάτι το οποίο, όπως φαίνεται, είναι ανάλογο σε πολλές χώρες. Εδώ έγινε μια μελέτη του ΕΚΠΑ δηλαδή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, που πήρε επιλεγμένους ανθρώπους δηλαδή δεν πήρε όλο τον γενικό πληθυσμό. Μπορεί βέβαια να υπάρχει αυτό το χαμηλό ποσοστό του 1% αλλά σκεφτείτε ότι κάποιες χώρες που επέλεξαν την στρατηγική της «ανοσίας της αγέλης», δεν έχουν πάνω από 5%.

Ο αριθμός των ασθενών που μπαίνουν στο νοσοκομείο σε σχέση με αυτούς που μολύνονται, είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος τώρα από ότι ήταν στην αρχή της πανδημίας;

Θα έλεγε κανείς ότι είναι ανάλογος και είναι και λογικό να είναι ανάλογος με την πρώτη φορά, απλώς τώρα είναι λίγο διαφορετικοί οι πληθυσμοί που νοσούν γιατί οι άνθρωποι αυτοί ήταν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια τους το πρώτο διάστημα. Δεύτερον, είναι και οι ασυμπτωματικοί που αποτελούν ένα 20% των ανθρώπων που νοσούν. Το πρώτο τρίμηνο δεν νομίζω να πήγαινε κανείς να κάνει το τεστ αν δεν είχε συμπτώματα ενώ τώρα είναι και οι ασυμπτωματικοί που τους βρίσκουμε μέσω των αυξημένων ινχηλατήσεων, γιατί τώρα πρέπει να παραδεχτούμε ότι κάνουμε πιο πολλά τεστ, οπότε είναι λογικό να βρίσκουμε περισσότερα κρούσματα.

Επιβάλλεται φέτος να κάνουμε το εμβόλιο για την Η1Ν1 και αν ναι, από ποια ηλικία και μετά;

Το πρώτο που πρέπει να πούμε για το εμβόλιο της γρίπης είναι ότι πρέπει να είναι εμβολιασμένες όλες οι οι ομάδες υψηλού κινδύνου και οι επαγγελματίες υγείας. Από εκεί και πέρα οι επόμενοι πρέπει να είναι όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και αν θα έλεγαν «δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία» καθώς από φέτος ίσως θα πρέπει να μπουν στη διαδικασία του εμβολιασμού για να προστατευτούν απέναντι στην αλληλοεπικάλυψη της γρίπης γιατί τα συμπτώματα της σίγουρα μοιάζουν με αυτά του Covid 19. Θέλω να τονίσω εδώ ότι φέτος ίσως να μην δούμε και για έναν άλλο λόγο τη γρίπη. Γιατί αν περάσουμε τη χειμωνιάτικη περίοδο με μάσκες, ειδικά αν αυτές εφαρμοστούν και εκτός κλειστών χώρων, θα έχουμε λιγότερα συμπτώματα γρίπης από όσα περιμένουμε.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να κάνουν το εμβόλιο..

Το εμβόλιο είναι κάτι για το οποίο εδώ και χρόνια προσπαθούμε να πείσουμε τον πληθυσμό. Πέρσι είχαμε ένα πολύ καλό εμβολιασμό και νομίζω σιγά σιγά θα πετύχουμε ακόμα περισσότερο αλλά πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι θα εμβολιαστούν οι άνθρωποι πρώτης ανάγκης και μετά οι υπόλοιποι.

Πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε έξω για να μην κολλήσουμε;

Είναι ένα πολύ δύσκολο κομμάτι αυτό και ακόμα και εμείς οι γιατροί που φοράμε τη μάσκα 7-8 ώρες την ημέρα -μπορεί και παραπάνω- πάντα ψάχνουμε ένα δεκάλεπτο να βρούμε λίγο χρόνο να ξαλαφρώσουμε. Από εκεί και πέρα δεν είμαι και πολύ ένθερμος να την έχει κάποιος στην τσέπη του και να τη φοράει έξω όταν βλέπει κόσμο, γιατί δεν ξέρω με τι κανόνες υγιεινής θα τη βάλει. Η μάσκα θέλει ποιοτική χρήση και το να τη φοράνε αφού την έχουν κρεμάσει στον αγκώνα, στο αυτοκίνητο, ή με τη μύτη απ’ έξω, αυτό δεν είναι ποιοτική χρήση.

Τι θα λέγατε σε όσους πιστεύουν ότι δεν υπάρχει κορονοϊός;

Να κάνουν μια βόλτα μέχρι τα επείγοντα των νοσοκομείων μας και χωρίς μάσκα να έρθουν να μας βοηθήσουν στη διαχείριση των περιστατικών. Αυτό θα αποδείξει αν πραγματικά δεν φοβούνται. Οι θεωρίες του καναπέ και οι θεωρίες των social media είναι πάρα πολύ ωραίες όταν γίνονται από μακριά.

Ποια είναι η εκτιμήση σας σχετικά με την πορεία της πανδημίας; Πότε βλέπετε να τελειώνουμε;

Ελπίζω ότι θα τελειώσουμε γρήγορα. Το καλοκαίρι του 2021, εάν ειδικά έχουμε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, θα είμαστε με πολύ χαμηλά ποσοστά κρουσμάτων που θα μας επιτρέψουν να ζήσουμε ξανά όπως είχαμε συνηθίσει να ζούμε και όπως θέλουμε να ζούμε. Αυτή είναι η δική μου προσωπική πρόβλεψη στην περίπτωση φυσικά που υπάρξει και ο αντίστοιχος εμβολιασμός, που νομίζω ότι όλα δείχνουν ότι θα είναι μια εφαρμογή που θα ξεκινήσει μέσα στο 2021.

Info

Ο Στέλιος Λουκίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του δυναμικού του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν». Μετά την ειδίκευσή του, εργάστηκε στο Νοσοκομείο Royal Brompton του Λονδίνου πριν λάβει τη σημερινή θέση του. Τα κλινικά και ερευνητικά ενδιαφέροντά του αφορούν το άσθμα και τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και ειδικότερα τους μηχανισμούς ανάπτυξης της φλεγμονής. Εχει συγγράψει περισσότερες από 58 επιστημονικές εργασίες.