Συνέντευξη στην Πόλυ Λυκούργου
Ολοι νομίζουμε ότι το Zodiac είναι μια ταινία που ασχολείται με το «ποιος ήταν ο διαβόητος serial killer που εκτέλεσε μια σειρά ανθρώπων στο Σαν Φρανσίσκο των 60s και των 70s και δεν πιάστηκε ποτέ». Ομως, το στοιχειωμένο δράμα χαρακτήρων του μαέστρου Ντέιβιντ Φίντσερ μας έχει παγιδέψει: το «ποιος το έκανε» είναι το δόλωμα. Τελικά ποσώς τον ενδιαφέρει ποιος ήταν ο διεστραμμένος δολοφόνος, αλλά ποιος μπορεί να είναι τόσο διαστροφικός ώστε να καταστρέψει τη ζωή του προσπαθώντας να τον πιάσει. Ο Τζίλενχαλ ερμηνεύει τον Ρόμπερτ Γκρέισμιθ, τον καρτουνίστα της κεντρικής εφημερίδας του Σαν Φρανσίσκο, ο οποίος κατάφερε να σπάσει τα πρώτα κωδικοποιημένα μηνύματα που έστελνε στα γραφεία τους ο Zodiac μετά τους φόνους του, κάτι που τον έκανε να χωθεί στην ιστορία ακόμα πιο βαθιά. Μόνο που το δαιδαλώδες vertigo δεν είχε πάτο: η εμμονή του να βοηθήσει το έργο της αστυνομίας (και ιδιαίτερα τον ντεντέκτιβ Ντέιβ Τόσκι, τον οποίο ερμηνεύει ο Μαρκ Ράφαλο) έγινε προσωπική. Σταδιακά, ο Γκρέισμιθ έχασε τη γυναίκα και τα παιδιά του, την ηρεμία του, τη ζωή του. Στο τέλος έγραψε δύο βιβλία με όλα τα στοιχεία που συλλέγει για την υπόθεση εδώ και δεκαετίες, μη μπορώντας να συμφιλιωθεί με το ότι ο Zodiac είναι ένας γρίφος που δεν λύθηκε ποτέ.
Είναι πρόκληση το να ερμηνεύει κανείς ένα υπαρκτό πρόσωπο; Για μένα δεν έχει μεγάλη διαφορά το να παίζω ένα υπαρκτό πρόσωπο ή κάποιον fiction χαρακτήρα. Τους ήρωές μου τους θεωρώ έτσι κι αλλιώς υπαρκτούς. Οταν τελειώνει μια ταινία νομίζω ότι εκείνοι συνεχίζουν να ζουν κάπου, σ' ένα παράλληλο σύμπαν. Ο Τζακ Τουίστ (Το μυστικό του Brokeback Mountain) είναι πολύ αληθινός για μένα. Νιώθω ότι τον κουβαλάω μαζί μου. Τώρα, η περίπτωση του Ρόμπερτ Γκρέισμιθ είναι κάπως διαφορετική. Ο Ντέιβιντ Φίντσερ ήθελε να κρατήσει κάθε λεπτομέρεια της ιστορίας ρεαλιστική. Μελέτησε τα βιβλία του Γκρέισμιθ, συναντήθηκε μαζί του, έκαναν επιπλέον έρευνες. Οι φόνοι σκηνοθετήθηκαν όπως ακριβώς έγιναν, μέχρι την τελική τους λεπτομέρεια. Τα μέρη ήταν αυτά που αναφέρονται στα βιβλία, τα αυτοκίνητα, τα ρούχα, οι θέσεις όπου βρέθηκαν τα πτώματα. Οπότε και οι ήρωες έπρεπε να αποδοθούν πιστά. Επρεπε να αποκρυπτογραφήσω τι συνθέτει εξωτερικά και εσωτερικά τον ήρωά μου, έπρεπε να γλιστρήσω κάτω από το δέρμα του Γκρέισμιθ.
Μέρος της προετοιμασίας σας ήταν να συναντηθείτε με τον ίδιο. Μπορεί να διακρίνει σήμερα ότι η τότε εμμονή του για τη σύλληψη του δολοφόνου ήταν αυτοκαταστροφική; Σίγουρα σήμερα έχει μεγαλύτερη απόσταση από τα γεγονότα. Πρέπει να καταλάβετε όμως ότι για κείνον το κυνήγι του Zodiac δεν είναι μία πτυχή της ζωής του. Εγινε η ίδια η ζωή του. Αρκεί να σας πω ότι συναντιούνται ακόμα μία φορά το μήνα με τον Τόσκι. Μία φορά το μήνα, στο εστιατόριο που δείχνει η ταινία...
Αστειεύεστε... Καθόλου. Πήγαμε και τους βρήκαμε με τον Μαρκ. Μιλάνε και για άλλα πράγματα πια, είναι τόσα χρόνια φίλοι, αλλά ακόμα συζητούν την υπόθεση, φέρνουν στοιχεία, σκέφτονται σενάρια...
Είμαστε μια κοινωνία που ταυτόχρονα τρέμει το έγκλημα αλλά και έλκεται από τις ιστορίες εγκληματιών κάτι που το βλέπουμε από τη ζήτηση παρόμοιων ταινιών. Πόσο ειρωνικό είναι αυτό; Η περιέργεια του ανθρώπου για τη βία και τους ανεξήγητους φόνους είναι πολύ παλιά: Τζακ ο Αντεροβγάλτης ή ακόμα και ο Beowulf. Συζητούσα με ένα φίλο που υποστήριζε ότι οι serial killers φαντάζουν ως μυθικά πλάσματα στο μυαλό μας. Τους θεωρούμε εξυπνότερους, ακόμα και ευφυείς μέσα στη διαστροφή τους. Δεν υποστηρίζω κάτι τέτοιο. Νομίζω ότι περισσότερο έχει να κάνει με όσα δεν καταλαβαίνουμε και θέλουμε να ξορκίσουμε. Κοιτάμε ένα τροχαίο στο δρόμο όχι επειδή θέλουμε να δούμε το αίμα στην άσφαλτο, αλλά επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Για μια στιγμή περνάει ο θάνατος από δίπλα μας κι εμείς του κλείνουμε το μάτι. Εμείς ζούμε ακόμα. Στην περίπτωση των ηρώων του Zodiac το να πιάσουν το δολοφόνο γίνεται στοίχημα απέναντι στον αντρισμό τους, στην εξυπνάδα ή ακόμα και την ηθική τους. Οσο δεν τα καταφέρνουν τόσο χειρότερα αισθάνονται.
Αντίθετα με τον ήρωα της ταινίας ο οποίος έχασε τις ισορροπίες, εσείς έχετε δηλώσει σε παλιότερες συνεντεύξεις σας ότι «θαυμάζετε τους ηθοποιούς που αφιερώνουν ισάξιο χρόνο στη ζωή τους όσο και στην τέχνη τους». Εσείς τα έχετε καταφέρει; Δεν τα καταφέρνω πάντα. Ο ανταγωνισμός αυτής της δουλειάς σε βάζει σ' ένα παιχνίδι από το οποίο δεν ξεφεύγεις εύκολα. Ανοίγει μια πόρτα και τρέχεις να μπεις, μήπως και κλείσει και δεν προλάβεις. Προσπαθώ όμως. Σίγουρα δεν έχω αγοράσει το παραμύθι που πουλάει το Χόλιγουντ: δεν νιώθω σταρ και δεν με ενδιαφέρει τι σημαίνει αυτό. Δεν ήρθα σ' αυτή τη ζωή για να γίνω σταρ. Ηρθα για να ανακαλύψω ποιος είμαι.
Είναι αλήθεια ότι ο Πολ Νιούμαν σας έμαθε να οδηγείτε; (γελάει) Ναι, ναι, είναι αλήθεια. Για εσάς είναι βέβαια «ο Πολ Νιούμαν». Εμένα όμως είναι απλώς ο νονός μου. Οι γονείς μου (σ.σ. ο πατέρας του ήταν σκηνοθέτης και η μητέρα του σεναριογράφος και παραγωγός) είχαν φιλική σχέση με τον Πολ και γι αυτό όταν γεννήθηκα τους πρότεινε να με βαφτίσει. Νονά μου είναι η Τζέιμι Λι Κέρτις.
Και αδελφή σας η υπέροχη Μάγκι Τζίλενχαλ... Είμαι ο Νο 1 θαυμαστής της!
Εχετε ποτέ μπει σε ανταγωνιστική κόντρα; Ξέρετε, δεν μπορώ να απαντήσω σ' αυτή την ερώτηση, όχι επειδή δεν θέλω, αλλά επειδή ειλικρινά δεν την καταλαβαίνω. Θεωρώ αδιανόητο να ζηλέψω την αδελφή μου, όπως θα έπεφτα από τα σύννεφα αν μάθαινα κάτι τέτοιο για κείνη. Πώς είναι δυνατόν να μην καμαρώνεις, να μη χειροκροτείς, να μη στηρίζεις τον άνθρωπο που αγαπάς, την οικογένειά σου;
Είστε ακόμα πολύ νέος αλλά από τον Σαμ Μέντες μέχρι τον Ανγκ Λι και τώρα τον Ντέιβιντ Φίντσερ, όλοι οι μεγάλοι σκηνοθέτες φαίνεται να σας διεκδικούν για μια θέση στην ταινία τους. Τι στόχους έχετε για την καριέρα σας; Να κάνω ταινίες που δεν ξεχνιούνται. Νιώθω ότι όχι μόνο στη δουλειά μας αλλά και στη ζωή όλα κινούνται γρήγορα. Δεν αφήνουν το σημάδι τους. Περνάνε επιδερμικά. Θέλω να συμμετέχω σε δουλειές που θα μείνουν κλασικές.
Κοιτώντας πίσω, πέρα από την καλλιτεχνική αναγνώριση και τα βραβεία, τι είναι αυτό που σας κάνει περισσότερο υπερήφανο για τη συμμετοχή σας σε μια ταινία που άγγιξε τόσο κόσμο, όπως Το μυστικό του Brokeback Mountain; Αυτό ακριβώς: ότι άγγιξε τόσο κόσμο. Τόσο διαφορετικό κόσμο. Γκέι, στρέιτ, συντηρητικοί, όλοι όσοι άφησαν τον εαυτό τους ανοιχτό στο ανθρώπινο άγγιγμα της ταινίας ξεπέρασαν στην ουσία τα όριά τους, ένιωσαν το διπλανό τους. Δεν ήταν μόνο ένα υπέροχο love story, αλλά και μια ενδοσκοπική ταινία για τα όριά μας και το κατά πόσο τα ξεπερνάμε για να αγαπήσουμε.
Και τι θα απαντούσατε σε όσους ενοχλήθηκαν; Α, τίποτα. Χαίρομαι που ενοχλήθηκαν. Ο πατέρας μου μού είχε πει: «Η Τέχνη είναι για να προβληματίζει τους καθησυχασμένους και να καθησυχάζει τους προβληματικούς.»
