Πέντε Ισραηλινοί πράκτορες εξοντώνουν τους Αραβες που φέρονται να σχεδίασαν τη φονική επίθεση σε Ισραηλινούς αθλητές στους Ολυμπιακούς του Μονάχου, το 1972.
Με το Μόναχο, ο Σπίλμπεργκ επιχειρεί να σώσει την ψυχή του ακροπατώντας σε ένα πολιτικό και φυλετικό ναρκοπέδιο. Ο εβραϊκής καταγωγής Μίδας του Χόλιγουντ κι οι σεναριογράφοι του μοχθούν για χάρη μιας θαρραλέας, δίκαιης και ισορροπημένης ταινίας- μήνυμα, ελπίζοντας να εκθέσουν τον παραλογισμό και τα αδιέξοδα της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης... Ματαίως, όμως, καθώς τον απαραίτητο φανατισμό σε μια σύγκρουση τον διατηρείς ψάχνοντας εντυπώσεις και όχι την όποια δικαιοσύνη...
Τα πραγματικά γεγονότα στα οποία βασίστηκε το Μόναχο του δίνουν την αίσθηση του ντοκουμέντου, κι αυτή του η διάσταση «καίει» τους πάντες: οι μυστικές υπηρεσίες παράγουν φονιάδες, ισοπεδώνουν συνειδήσεις και σκοτώνουν αθώους, όπως όμως και οι Αραβες καμικάζι, η CIA βοηθάει ταυτόχρονα Ισραηλινούς πράκτορες και Παλαιστίνιους «τρομοκράτες», η KGB παίζει το δικό της βρώμικο παιχνίδι, εκπαιδευμένοι φονιάδες κάθε είδους αλωνίζουν τις υψηλόφρονες ευρωπαϊκές δημοκρατίες και τα «παιδιά των επαναστάσεων» ξεπουλάνε ζωές σε όποια υπηρεσία δίνει τα περισσότερα. Χειρότερο όλων; Κάθε ιδεολογία χρησιμεύει νομοτελειακά μόνο στο να σε κάνει πιόνι. Αυτό συνειδητοποιεί και ο πράκτορας του Ερικ Μπάνα, απελπιστικά μόνος στο τέλος μιας ταινίας που ξεκινά ως πολιτικό θρίλερ, εξελίσσεται σε εκλεκτικό ντοκουμέντο και καταλήγει σε υπαρξιακό δράμα. Συνδυασμένα με την έντονη αίσθηση ότι «βλέπεις ιστορία» και την σοκαριστικά ρεαλιστική βία του φιλμ, τα παραπάνω αρκούν για να οδηγήσουν τον ανυποψίαστο θεατή -αν τυχόν υπάρχουν ακόμα τέτοιοι- σε ένα οριστικό τέλος της αθωότητας. Το 1972, εξάλλου, δεν είναι μακριά.
Οσο κι αν το ωμό, νευρικό και πολυδιασπασμένο « Μόναχο» ζει για την «πολιτική» του διάσταση, δεν καταφέρνει να αποφύγει ηθικά αδιέξοδα, σεναριακές σχηματοποιήσεις και δραματουργικά προβλήματα. Μένει όμως κάποιο νόημα στην ανάδειξή τους; Μάλλον κανένα. Σε μια μάχη για την όψη της ιστορικής πραγματικότητας, οι σινεφίλ δεν μπορεί παρά να είναι οι πρώτες απώλειες.
Γιάννης Δεληολάνης
