Αλλη μια ιστορική πολιτική ταινία, από την οποία απουσιάζει και η ιστορία και η πολιτική. Είναι τραγικό, όμως, αν το καλοσκεφτείς. Ενα καθαρά πολιτικό συμβάν το οποίο θα μπορούσε να αλλάξει την Ιστορία του προηγούμενου αιώνα, αναπαρίσταται σαν μια περιπέτεια κατασκοπικής μυθοπλασίας με καλούς και κακούς όπου οι μεν κυνηγούν τους δε, χωρίς ποτέ να καταλαβαίνεις το ακριβές «γιατί».

Οι αξιωματικοί που επιχείρησαν το πραξικόπημα και τη δολοφονία του Χίτλερ δεν ήταν μέλη ούτε των Ες Ες ούτε του Ναζιστικού κόμματος. Τι ήταν όμως; Αυτό δεν ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη και τον σεναριογράφο, λες και είναι επουσιώδες.

Οι ιστορικές θεωρίες για τους πραξικοπηματίες, λοιπόν, είναι δύο: είτε ότι απλώς ήθελαν να σώσουν το τομάρι τους και να διατηρήσουν τα προνόμια της αριστοκρατικής τους καταγωγής είτε ότι όντως ήταν ιδεολόγοι αντιναζιστές. Η ταινία ενστερνίζεται τη δεύτερη άποψη, δεν λέει, όμως, τι είχαν σκοπό να κάνουν αν δολοφονούσαν τον Χίτλερ. Θα έκλειναν τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, θα οδηγούσαν τους Ναζί σε δίκη, θα προκήρυσσαν εκλογές; Οι ιστορικοί λένε ότι ο συνταγματάρχης Κλάους Φίλιπ Μαρία Κόμης φον Στάουφενμπεργκ (τον ερμηνεύει ο Τομ Κρουζ) και η ομάδα του ήταν φιλομοναρχικοί αριστοκράτες, εχθροί των εκλογών και της Δημοκρατίας, που ήθελαν μια ευνοϊκή συμφωνία με τους Δυτικούς, πριν οι Ρώσοι σπάσουν το Ανατολικό μέτωπο.

Υπάρχει βέβαια και η αντίθετη άποψη (ότι δηλαδή ήταν όντως ιδεολόγοι), όμως ούτε αυτήν μπορεί να την υποστηρίξει η ταινία, αφού μένει πεισματικά στην επιφάνεια της ιστορίας, στην ορατή ευκολία των πραγμάτων. Δεν μιλάμε βέβαια για μια απλή κινηματογραφική περιπέτεια με γεγονότα φανταστικά αλλά για το συλλογικό τραύμα της ευρωπαϊκής Ιστορίας.

Επιτέλους, κάποια στιγμή θα πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι οι ιστορικές ταινίες απαιτούν ιστορικότητα και αλήθεια κι όχι μόνο θέαμα, σασπένς και απλά καλές ερμηνείες.

ΟΡΕΣΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ