Ολλανδικές Βάκχες με συριακή υπόκρουση

06.06.2002
Αν και το Φεστιβάλ Αθηνών μόλις άρχισε, μια ενδιαφέρουσα παράσταση παρουσιάστηκε ήδη την Κυριακή, 2 Ιουνίου και τη Δευτέρα, 3 Ιουνίου, στο Ηρώδειο. Οι Βάκχες του Ευριπίδη από το θίασο Ζuidelijk Toneel Hollandia,σε σκηνοθεσία Paul Koek και Johan Simons, που εντάσσονται στο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας 2001-2004 και του Ελληνικού Φεστιβάλ, χειροκροτήθηκαν θερμά από το αθηναϊκό κοινό, αλλά προκάλεσαν και αρκετές συζητήσεις στους καλλιτεχνικούς κύκλους για το ιδιαίτερο ύφος τους.
Αν και το Φεστιβάλ Αθηνών μόλις άρχισε, μια ενδιαφέρουσα παράσταση παρουσιάστηκε ήδη την Κυριακή, 2 Ιουνίου και τη Δευτέρα, 3 Ιουνίου, στο Ηρώδειο.
Οι Βάκχες του Ευριπίδη από το θίασο Ζuidelijk Toneel Hollandia,σε σκηνοθεσία Paul Koek και Johan Simons, που εντάσσονται στο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας 2001-2004 και του Ελληνικού Φεστιβάλ, χειροκροτήθηκαν θερμά από το αθηναϊκό κοινό, αλλά προκάλεσαν και αρκετές συζητήσεις στους καλλιτεχνικούς κύκλους για το ιδιαίτερο ύφος τους.

Οι Ολλανδοί σκηνοθέτες κατέθεσαν μια σύγχρονη άποψη γύρω από την ευριπίδεια τραγωδία και παρουσίασαν τη δική τους εκδοχή, τοποθετώντας την εξέλιξη του αρχαίου μύθου στη σημερινή εποχή και ενισχύοντας το διαχρονικό χαρακτήρα του έργου.
Η επιλογή αυτή, πέραν του ενδιαφέροντος αισθητικού αποτελέσματος, αποδείχθηκε πετυχημένη για έναν ακόμη λόγο: στη συγκεκριμένη τραγωδία αναπτύσσεται ανάμεσα στα άλλα και ο προβληματισμός γύρω από τη διαδικασία και τις ζυμώσεις που απαιτούνται για την αποδοχή του καινούριου, του αλλότριου, του νεόφερτου-στην προκειμένη περίπτωση της διονυσιακής λατρείας - και την ενσωμάτωσή του στα παλαιά ήθη μιας κοινωνίας.
Σε μια παράσταση που αντιπροσωπεύει σαφώς μια εναλλακτική ανάγνωση του Ευριπίδη και αποκλίνει από τις κλασικές σκηνοθετικές επιλογές, τέτοιες ιδέες κατευθύνουν τον θεατή και σε σαφείς παραπομπές ως προς την καινοτομία που εισάγεται έξω από την πλοκή, στο επίπεδο πλέον της πρόσληψης του μύθου από το σκηνοθέτη και της παρουσίασής του στη θεατρική σκηνή.
Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς ότι με έξυπνο τρόπο η ολλανδική εκδοχή των Βακχών "χρησιμοποίησε" το περιεχόμενο του αρχαίου κειμένου για τη "νομιμοποίηση" της σκηνικής απόδοσής του.

Η σύγχρονη σκοπιά, από την οποία οι Koek και Simons επέλεξαν να στήσουν την παράστασή τους, ενισχύθηκε με την τοποθέτηση καθημερινών χρηστικών αντικειμένων για την αναπαράσταση του εσωτερικού του παλατιού του Πενθέα και με τις ενδυματολογικές επιλογές, που συνδύαζαν αρχαιοπρεπή και μοντέρνα κομμάτια.

Η ολλανδική γλώσσα αποδείχθηκε εύηχη και "δυνατή" στα σημεία όπου η ένταση κορυφωνόταν, ενώ οι υπέρτιτλοι σε απλή νεοελληνική επέτρεψαν στο ελληνικό κοινό να παρακολουθήσει την εξέλιξη του μύθου ελαφρώς...κινηματογραφικά. Στην πλειονότητά του το κοινό - γιατί, όπως αναμένεται σε κάθε καλλιτεχνική έκφραση πέραν των καθιερωμένων, υπήρξαν και αντιρρήσεις- παρακολούθησε γοητευμένο τη δράση επί σκηνής, με αποκορύφωμα τη συγκλονιστική περιγραφή του τολμήματος του Πενθέα, ο οποίος κατέληξε να γίνει βορά των Βακχών, θήραμα της ίδιας του της μάνας.

Δε θα έπρεπε να παραλείψουμε δυο λόγια για την έξοχη συριακή μουσική από τον Νouri Iskadar, καθώς η ζωντανή εκτέλεση από ορχήστρα και φωνές (μουσικό σύνολο Syrisch) επάνω στη σκηνή ήταν ζωτικό στοιχείο μιας παράστασης, από την οποία κατά βάση έλλειπε η κίνηση.
Άλλοτε έντονες κι άλλοτε υποβλητικές, οι ανατολίτικες μελωδίες που παρέπεμπαν στις ασιατικές καταβολές του θεού Διονύσου, συνόδευαν τη ροή της ιστορίας και ταξίδευαν το θεατή στη μακρινή Λυδία.
"Γυμνασμένες" φωνές απέδωσαν τα τραγούδια πολύ εκφραστικά, αποτυπώνοντας την ατμόσφαιρα της έκστασης των βακχικών τελετών, μαζί με τα αισθησιακά λικνίσματα των τριών κοριτσιών που υποδύονταν τις νεαρές μαινάδες.

Την Πέμπτη, 6 Ιουνίου, η παράσταση ανεβαίνει στο Θέατρο Δάσους της Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Εισιτήρια προπωλούνται στα ταμεία του Ολύμπιον, στα Εκδοτήρια της Πλατείας Αριστοτέλους, στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών και στα Ταμεία του Θεάτρου Δάσους.
Για όσους δεν επιμένουν "κλασικά", είναι μια παράσταση που αξίζει να δουν.