"Καλό θα ήταν να μπορούσαμε να ορίσουμε τον πολιτισμό απλά και με σαφήνεια, όπως ορίζουμε μια ευθεία, ένα τρίγωνο, ένα χημικό στοιχείο...", αρχίζει το βιβλίο του ο Μπρωντέλ. Φαίνεται όμως ότι δεν είναι εύκολο. Ο ίδιος πασχίζει γι' αυτό σε ολόκληρη την πρώτη ενότητα του έργου του, στρέφεται διαδοχικά προς τη Γεωγραφία, την Κοινωνιολογία, την Οικονομία, την ομαδική Ψυχολογία, την Ιστορία, στηρίζεται και στην έννοια της "μακράς διάρκειας" που έχει ο ίδιος διατυπώσει, και τελικά το κατορθώνει. Ορίζει τον πολιτισμό με τρόπο τόσο γλαφυρό και πειστικό, που λίγο θέλει να πιστέψει ο αναγνώστης ότι το πράγμα ήταν αυτονόητο κι ότι επρόκειτο απλώς για το αυγό του Κολόμβου...
Οπλισμένος τώρα με μεθοδολογικό εργαλείο τον ορισμό αυτόν, αλλά και με το χάρισμα να γοητεύει τον αναγνώστη του όπως άλλοτε ο Ιούλιος Βερν, ο συγγραφέας μάς παίρνει από το χέρι να κάνουμε μαζί το γύρο του κόσμου. Όχι για να περιγράψει τους σύγχρονους πολιτισμούς σαν τουριστικός οδηγός, αλλά για να φτάσει στο βάθος τους και να τους εξηγήσει: τις αιτίες τους, τις συμπάθειες και τις αντιπάθειές τους, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, την προσωπικότητά τους ... Γι' αυτό κι ο τίτλος του βιβλίου δεν είναι "Ιστορία" των πολιτισμών, αλλά "Γραμματική", που παραπέμπει σε κανόνες. Πολιτισμός του Ισλάμ -να μην αρχίζουμε πάντα από την Ευρώπη, σαν να είμαστε αναγκαστικά το κέντρο του κόσμου- πολιτισμός της Μαύρης Αφρικής, της Άπω Ανατολής· και τέλος ευρωπαϊκοί πολιτισμοί, πρώτα η καθαυτό Ευρώπη κι έπειτα οι δύο παραλλαγές του ίδιου θέματος, η Αμερική και οι αγγλόφωνοι πολιτισμοί από τη μια, η Ρωσία από την άλλη.
Φιλοδοξία του βιβλίου είναι να κατανοήσει ο σημερινός αναγνώστης τον κόσμο όπου ζει, "να είναι σε θέση να διαβάζει την εφημερίδα και να καταλαβαίνει τί λέει". Κι όσο γι' αυτό, κάθε σημαντικό γεγονός των ημερών μας έρχεται να επιβεβαιώσει την επιτυχία του. Για παράδειγμα, ο αναγνώστης της Γραμματικής των πολιτισμών θα ήταν σε θέση να προβλέψει, με μεγάλη προσέγγιση, τις αντιδράσεις του ελληνικού πλήθους ενόψει της επίσκεψης του ρωμαιοκαθολικού Ποντίφικα στην Αθήνα (Μάιος 2001). Και βέβαια, ένας Eλληνας υπουργός των εξωτερικών θα μπορούσε να αντλήσει πολύτιμα στοιχεία, στέρεες βάσεις, για να διαμορφώσει την ελληνική πολιτική απέναντι στην Τουρκία.
O Μπρωντέλ λοιπόν καταπιάστηκε να γράψει ένα εγχειρίδιο για τελειόφοιτους μαθητές του λυκείου (αυτός ήταν ο αρχικός σκοπός του βιβλίου) κι έγραψε έργο κλασικό. Που, όπως όλα τα κλασικά βιβλία, αφού το διαβάσει κανείς δυσκολεύεται να διανοηθεί πως υπήρξε και μια εποχή της ζωής του πριν απ' αυτό, χωρίς αυτό.

Ο συγγραφέας:
Ο Φερνάν Μπρωντέλ, ο πατέρας της Νέας Ιστορίας, γεννήθηκε το 1902 στη γαλλική επαρχία Μεζ και πέθανε στο Παρίσι το 1985. Agrege d'histoire στα είκοσι ένα του χρόνια, δίδαξε στην Αλγερία, στο Παρίσι και στη Βραζιλία. Το 1940 αιχμαλωτίζεται στο μέτωπο του Ρήνου και περνά τα χρόνια του πολέμου στο στρατόπεδο της Λυβέκης. Κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας συντάσσει τη διατριβή του Η Μεσόγειος και ο μεσογειακός κόσμος την εποχή του Φιλίππου Β΄ της Ισπανίας (ελληνική μετάφραση Κλαίρης Μιτσοτάκη, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 1991-1998), έργο που έμελλε να επιβάλει μια νέα, επαναστατική αντίληψη της Ιστορίας. Διετέλεσε στέλεχος των Annales, της Ecole Pratique des Hautes Etudes, καθηγητής στο College de France και διευθυντής του Maison des Sciences de l'Homme. Το 1984 εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Το εύρος των μελετών του, οι διεθνείς συνεργασίες του και η έκδοση των πολύτομων έργων του σε πολλές γλώσσες του εξασφαλίζουν ηγετική θέση στη διεθνή ιστοριογραφία.

Εθνικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Τίτλος: Γραμματική των πολιτισμών Συγγραφέας: FERNAND BRAUDEL
Μετάφραση: Άρης Αλεξάκης
Σχεδιασμός/ Επίβλεψη: Αντιγόνη Φιλιπποπούλου Επιμέλεια: Ειρήνη Φρέρη
Σελίδες: 787
ISBN: 960-250-219-3
Ετος Α΄έκδοσης: 2001
Τιμή: 8.000 δρχ. / 23,50 €