Ετσι, το πιο μεγάλο άλυτο μυστήριο στον πυρήνα του φαινομένου «Κώδικα Ντα Βίντσι» δεν είναι το αν ο Ιησούς είχε παιδί ούτε αν η Καθολική Εκκλησία είναι ένας αδυσώπητος μηχανισμός απόκρυψης της αλήθειας... αλλά πώς ένα έργο τέχνης τόσο αντικειμενικά φρικτό καταφέρνει να κατακτήσει τον πλανήτη.
Πιστεύουμε ότι η δύναμη του Μπράουν είναι πολύ απλή: Υπάρχει για να μας κάνει να νιώθουμε έξυπνοι. Κάθε σημάδι στίξης, κάθε ανατροπή στην πλοκή έχει επινοηθεί για να κολακεύει την ευφυΐα μας. Αυτό δεν το λέμε για να χλευάσουμε τον πιο πετυχημένο συγγραφέα των καιρών μας. Δεν νομίζουμε ότι είναι ένας κυνικός δημιουργός. Είναι το ένστικτό του που τον κάνει να γνωρίζει τι ικανοποιεί τον αναγνώστη (το διαθέτουν υποσυνείδητα οι συγγραφείς) κι αυτό τον ωθεί να ικανοποιήσει μία από τις πιο πρωταρχικές ανθρώπινες ανάγκες: Την επιθυμία να μας προσανατολίζουν, να ελέγχουμε το περιβάλλον κάποιου, να μηχανευόμαστε το χάος μέσα στην τάξη. Ο «Κώδικας Ντα Βίντσι» είναι η εκπόρνευση του καταληπτού. Εχεις την ικανοποίηση, ξανά και ξανά, ότι καταλαβαίνεις χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.
Ο Μπράουν έχει βρει τον δρόμο που σε αφήνει να μπεις στο παιχνίδι. Οι χαρακτήρες του γίνονται μεστοί σε στιγμές-κλειδί, δημιουργώντας ερωτηματικά πάνω σε προφανή στοιχεία που και ο πιο «αργός» αναγνώστης μπορεί να τα καταλάβει. Στο μέσον του «Κώδικα Ντα Βίντσι», δύο ειδικοί πάνω στον θρύλο του Ιερού Δισκοπότηρου πέρασαν κάποια κεφάλαια δίνοντας διάλεξη για τη διορατική ιδιοφυΐα του Ντα Βίντσι. Και τους παίρνει, ανεξήγητα, 35 σελίδες για να καταλάβουν ότι το επόμενο στοιχείο είναι γραμμένο με «λεοναρντική γραφή». Εμείς νιώσαμε τον κρυφό οργασμό τού να λύνουμε τον γρίφο του βιβλίου 30 σελίδες πριν. Νιώσαμε σαν χαμένοι απόγονοι του Αϊνστάιν. Αλλά αυτό που μας έκανε να νιώσουμε ακόμα εξυπνότεροι είναι πως διαπιστώσαμε ότι ο συγγραφέας μάς «μανιπιούλαρε» κάνοντάς μας να νιώθουμε τόσο έξυπνοι.
Η δουλειά του Μπράουν δεν έχει εκπαιδευτική πρόθεση: Είτε μεταδίδει καινούρια γνώση ή επιβραβεύει τον αναγνώστη για αυτήν που ήδη έχει. Τα πορίσματα διαμορφώνονται για εύκολη χώνευση: Η προέλευση των Ολυμπιακών, η ετυμολογία της λέξης «πάγαν». Η μεγάλη θεωρία συνωμοσίας του «Κώδικα Ντα Βίντσι» (ο Ιησούς σαν ο πρώτος φεμινιστής) μπορεί να φαίνεται πολύπλοκη και εσωτερική, αλλά η βασική της επίδραση είναι η ριζική απλοποίηση της Δυτικής ιστορίας: Ολα τα μεγάλα ονόματα ιδιοφυΐες (οι Λεονάρντο, Νιούτον, Ουγκό) δούλευαν προς τον ίδιο σκοπό.
Ακόμη και η ανέμελη αισθητική του ανεπάρκεια μπορεί να ιδωθεί σαν παρακαταθήκη για το ταλέντο του. Αυτή είναι και η ειρωνεία: Το να τον μισείς είναι ακόμη ένας τρόπος για να εκτιμήσεις την ιδιοφυΐα του. Το να ψαχουλεύεις φιλολογικά σφάλματα και στυλιστικές αδεξιότητες έχει ακριβώς τον ίδιο βαθμό δυσκολίας με το να λύνεις γρίφους και παζλ και οι χαρές που προσφέρει είναι παρόμοιες. Αλλά οι φανατικοί οπαδοί και οι εχθροί του ενώνονται στο εξής: Αφήνουν το βιβλίο νιώθοντας εξίσου έξυπνοι.
Ο «ειδικός»
Το 2003, ο Νταν Μπερστάιν έμεινε ξύπνιος όλη τη νύχτα διαβάζοντας τον «Κώδικα Ντα Βίντσι» και μετά έτρεξε να αγοράσει όλα τα υλικά που αναφέρει ο Μπράουν στο βιβλίο του. Από τότε μέχρι σήμερα τυπώθηκαν 4 εκατομμύρια αντίτυπα οδηγών του Μπερστάιν για τα βιβλία του Μπράουν. Πούλησε επίσης 50.000 και πλέον αντίτυπα του «Τα Μυστικά του Γιου της Χήρας» (εκδόθηκε από τον ίδιο και γράφτηκε από τον Ντέιβιντ Σούγκαρτ), που ήταν μια προσπάθεια να καταλάβουν τι θα ήταν μέσα στο «Χαμένο Σύμβολο». Αλλά πώς γνωρίζει ο Αμερικανός εκδότης και συγγραφέας τα περιεχόμενα των βιβλίων του Μπράουν πριν από την έκδοσή τους; Πώς ήξερε τόσα για το «Χαμένο Σύμβολο»;
«Υπάρχει ένας κωδικός στο περιτύλιγμα του -Κώδικα Ντα Βίντσι-. Είχε σημειωμένη τη φράση -ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΟ ΤΗΣ ΧΗΡΑΣ-. Αυτή η φράση χρησιμοποιήθηκε σαν έκκληση για βοήθεια από έναν μασόνο στους -αδελφούς- του. Χάρη στην έρευνα του Ντέιβ (Σούγκαρτ) προβλέψαμε ότι το επόμενο βιβλίο του Μπράουν θα είναι για τους μασόνους και θα εκτυλίσσεται στην Ουάσινγκτον, κάτι που επιβεβαίωσε και ο ίδιος», λέει ο Μπερστάιν.
Σύμφωνα με τον Μπερστάιν, ένα τμήμα του Καπιτωλίου, που γοητεύει τον Μπράουν, είχε χρησιμοποιηθεί σε τελετή μασόνων. Αυτό το μέρος θα είναι μία από τις στάσεις στη διαδρομή των λεωφορείων «Lost Symbol» στην Ουάσινγκτον. Αλλη στάση θα είναι το άγαλμα του Αλμπερτ Πάικ στην Judiciary Square. Ο Πάικ ήταν ο πρεσβύτερος των Αμερικανών μασόνων τον 19ο αιώνα. Μερικοί υποστηρίζουν ότι ήταν, επίσης, ο ιδρυτής της Κου Κλουξ Κλαν και ότι αναμείχθηκε στη δολοφονία του Λίνκολν.
Ο Μπερστάιν λέει ότι υπάλληλοι στο Ινστιτούτο Smithsonian τού είπαν ότι ο Μπράουν τούς ρωτούσε μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας για το μουσείο. Κάτι που έφερε στο μυαλό του, τον Τζέιμς Σμίθσον. Ο μεταλλειολόγος του 18ου αιώνα, φίλος σημαντικών μασόνων, άφησε την περιουσία του για να επιχορηγήσει ένα ινστιτούτο επιστήμης και μάθησης στις ΗΠΑ, μια χώρα στην οποία ο ίδιος δεν βρέθηκε ποτέ.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, που ήταν μασόνος και στο διοικητικό συμβούλιο του Smithsonian, αποφάσισε να πάει μέχρι τη Γένοβα, όπου θάφτηκε ο Σμίθσον, για να ξεθάψει το σώμα του και να το φέρει πίσω στις ΗΠΑ. «Μπορώ να φανταστώ τι θα έκανε ο Μπράουν αν αποφάσιζε να χρησιμοποιήσει αυτό το υλικό», θα πει ο Μπερστάιν, που έχει συναντηθεί με τον Μπράουν μία φορά. Για αυτήν την εμπειρία θα πει: «Θα 'ταν αυθαίρετο να πω ότι τον καταλαβαίνω, αλλά νομίζω ότι αντιλαμβάνομαι μια σειρά από προσωπικούς τρόπους με τους οποίους προσεγγίζει τη δουλειά του».
Ο δρόμος προς τη δόξα
Η πορεία του Νταν Μπράουν προς τη δόξα μοιάζει σύμφωνα με τo περιοδικό New York με το μονοπάτι ενός σύγχρονου Μικελάντζελο.
Ενα αστέρι γεννιέται: Ο Μπράουν γεννήθηκε το 1964 από πατέρα καθηγητή μαθηματικών και μητέρα μουσικό που έπαιζε στην εκκλησία. Ηταν παιδί της εκκλησιαστικής χορωδίας και ξεκίνησε το γυμνάσιο το 1978 στο «κάμπους» του σχολείου όπου μεγάλωσε. Στην πρώτη του έκθεση πήρε C. H συμβουλή του δασκάλου του: «Οσο πιο απλά τόσο καλύτερα».
Δεσμοί αίματος: Ενα βιβλίο που λεγόταν «Ιερό Αίμα, Ιερό Δισκοπότηρο» δημοσιεύτηκε το 1982, τη στιγμή που ο Μπράουν ξεκινάει κολέγιο στο Αμχερστ. Οι συγγραφείς του βιβλίου υποθέτουν ότι ο Ιησούς Χριστός παντρεύτηκε τη Μαρία Μαγδαληνή και ότι οι απόγονοί τους ίδρυσαν στη Γαλλία τη δυναστεία των Μεροβίγγειων. Οι λόγιοι της εποχής το χλευάζουν, αλλά ο κριτικός λογοτεχνίας Αντονι Μπέργκες γράφει: «Δεν μπορώ παρά να το δω σαν ένα καταπληκτικό θέμα για νουβέλα».
Ο ασωτος υιός: Κυκλοφορεί ένα CD στο Λος Αντζελες. Τον συγκρίνουν με τον Μπάρι Μανίλοου. Το '93 επιστρέφει στο Εξετερ για να διδάξει αγγλικά. Η μέλλουσα γυναίκα του τον βοηθάει να δημοσιεύσει με ψευδώνυμο το βιβλίο «187 Αντρες να Αποφύγεις: Ενας Οδηγός Επιβίωσης για Ρομαντικά Απογοητευμένες Γυναίκες».
Άσπιλη σύλληψη: Το '93 ο Μπράουν διαβάζει το «The Doomsday Conspiracy» του Σέλντον. Αποφασίζει να κάνει κάτι παρόμοιο. Επειτα από λίγο οι μυστικές υπηρεσίες έκαναν επιδρομή στο Εξετερ ψάχνοντας τον φοιτητή που έστειλε e-mail που έλεγε ότι ο «Κλίντον έπρεπε να πυροβοληθεί». Γράφει το «Ψηφιακό Οχυρό».
Η έρημος: Ο εκδοτικός οίκος St Martin's Press δημοσιεύει το «Ψηφιακό Οχυρό» το 1998. Ο κριτικός λογοτεχνίας Kίρκους το χαρακτηρίζει «υπερβολικά πολύπλοκο, αλλά αρκετά συναρπαστικό». Το βιβλίο πουλάει μόνο μερικές χιλιάδες αντίτυπα, αλλά κερδίζει μεγάλη κάλυψη από τον Τύπο.
Ο καλός Σαμαρίτης: Η «Pocket books» αγοράζει τα δύο επόμενα βιβλία του Μπράουν: Το «Αγγελοι και Δαίμονες» και το «Αρκτικός Κύκλος». Αλλά ο εκδότης φεύγει, αφήνοντας τον Μπράουν μέχρι να έρθει ο Τζέισον Κάουφμαν, που αναλαμβάνει το «Αγγελοι και Δαίμονες». Και τα δύο βιβλία πουλάνε όχι και πάρα πολύ, αλλά ο Κάουφμαν είναι ενθουσιασμένος με το καινούριο πρότζεκτ του Μπράουν, που συνεχίζει τον μύθο των συμβόλων. Οταν ο Κάουφμαν αφήνει την «Pocket books» για την «Doubleday», προτρέπει τον Μπράουν να τον ακολουθήσει.
Η λέξη: Ο εκδότης Στίβεν Ράμπιν, αφού διάβασε μια πρόταση 60 σελίδων, επενδύει $400.000 για τα επόμενα δύο βιβλία του Μπράουν. Αυτό ήταν ένα ρίσκο - όλοι ανακουφίστηκαν όταν η Τζάνετ Μάσλιν έγραψε στην κριτική της στους Times ότι «η λέξη για τον -Κώδικα Ντα Βίντσι- είναι... γουάου».
Τα ταμεία σπάνε: Ο «Κώδικας» γίνεται φαινόμενο παραμένοντας στη λίστα των μπεστ σέλερ των Τimes για 136 εβδομάδες. Τα ξένα δικαιώματα πουλάνε με φρενήρεις ρυθμούς και θα φτάσουν μέσα στο 2008 να εκδίδονται μέχρι και στη γλώσσα των Ουιγκούρ. Το επόμενο βιβλίο του Μπράουν προγραμματίζεται για το 2005.
Forgive him, father?: Ο «Κώδικας Ντα Βίντσι» εξελίσσεται σε φαινόμενο που είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Το Βατικανό ορίζει καρδινάλιο για να διαψεύδει ισχυρισμούς του βιβλίου. Δύο υποθέσεις λογοκλοπίας λήγουν υπέρ του διάσημου συγγραφέα. Η δημοσίευση του επόμενου βιβλίου του αναβάλλεται.
Ο Ντα Βίντσι πάει Χόλιγουντ: Η ταινία «Κώδικας Ντα Βίντσι» με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς ξεκινά καλά στο πρώτο σαββατοκύριακο της προβολής της το '06. Το «Αγγελοι και Δαίμονες» βγαίνει το '09 με λιγότερο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Παρ' όλα αυτά, τα έσοδα και για τα δύο ξεπερνούν το $1 δισ.
Αποκάλυψη τώρα: Τον Ιανουάριο του '08, απαντώντας στο ερώτημα «Πού είναι ο Νταν Μπράουν», ο Ράμπιν λέει: «Ο Μπράουν έχει πολύ συγκεκριμένη ημερομηνία κυκλοφορίας για το καινούριο του βιβλίο, αλλά όταν δημοσιευτεί, οι αναγνώστες του θα καταλάβουν το γιατί».
Από την καταδίκη ως την προσέγγιση
16 Μαρτίου 2005
O καρδινάλιος Ταρκίζιο Μπερτόνε, αρχιεπίσκοπος της Γενεύης, αποκαλεί τον «Κώδικα Ντα Βίντσι» «σάπια τροφή, ένα πακέτο από ψέματα εναντίον της Εκκλησίας και του ίδιου του Χριστού».
14 Απριλίου 2006
Ο αιδεσιμότατος Ρανιέρο Κανταλαμέσα (μπροστά στον πάπα): «Ο Χριστός πουλιέται ακόμα, όχι για τριάντα αργύρια, αλλά για δισεκατομμύρια».
16 Απριλίου 2006
Με γράμμα που δημοσιεύτηκε το Πάσχα, το «Opus Dei» ζητάει από τη Sony Pictures να συμπεριλάβει στην κινηματογραφική εκδοχή την προειδοποίηση: «Το έργο είναι προϊόν της φαντασίας».
28 Απριλίου 2006
Ο αρχιεπίσκοπος Αντζελο Αμάτο δίνει φωνή στην ελπίδα για μποϊκοτάζ. «Αν τέτοια ψέματα και λάθη γράφονταν για το Κοράνι ή το Ολοκαύτωμα, θα προκαλούσαν παγκόσμιο ξεσηκωμό».
4 Μαΐου 2006
Ο εκπρόσωπος Τύπου του Βρετανού καρδινάλιου διαμορφώνει μια ομάδα πιο ήπιας αντίδρασης. Το να καλείς σε μποϊκοτάζ «είναι σαν να πέφτεις στην παγίδα που στήνει ο Μπράουν», λέει.
15 Μαΐου 2006
Το Opus Dei οργανώνει φιλανθρωπική εκδήλωση για να συγκεντρωθούν χρήματα για την Αφρική στην οδό που αναφέρεται στον «Κώδικα», στη λεωφόρο Μάντισον και 56η οδό, στο κτίριο της Sony.
23 Αυγούστου 2006
Ο αρχιεπίσκοπος Εμμανουήλ Μιλίνγκο της Ζάμπια μπαίνει σε συνομιλίες προκειμένου να συμβουλέψει τον Μπράουν σε ένα μυθιστόρημα για τους εξορκισμούς.
16 Νοεμβρίου 2006
Το Opus Dei κυκλοφορεί το «Ο Κώδικας Ντα Βίντσι, η Καθολική Εκκλησία και το Opus Dei» μια ήρεμη και συστηματική απομυθοποίηση του βιβλίου.
Μάιος 2007
Ο πάπας κυκλοφορεί το βιβλίο του με τίτλο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ», ένα πρότζεκτ που ίσως προέκυψε επειδή, μετά τον «Κώδικα», αυξήθηκε παγκοσμίως το ενδιαφέρον για την Καθολική Εκκλησία.
16 Ιουνίου 2008
Το Βατικανό απαγορεύει τα γυρίσματα του «Αγγελοι και Δαίμονες» σε εκκλησίες της Ρώμης: «Συνήθως διαβάζουμε το σενάριο, αλλά σε αυτήν την περίπτωση το όνομα Νταν Μπράουν ήταν αρκετό».
21 Απριλίου 2009
Ο Ρον Χάουαρντ υπερασπίζεται το «Αγγελοι και Δαίμονες» σε άρθρο του στην εφημερίδα Huffington Post με τον τίτλο «Είναι θρίλερ, όχι σταυροφορία».
6 Μαΐου 2009
Η επίσημη εφημερίδα του Βατικανού δίνει μια απρόσμενα θετική κριτική στην κινηματογραφική προσαρμογή του «Αγγελοι και Δαίμονες» αποκαλώντας το ως «ακίνδυνη ψυχαγωγία».
Η Λίστα των Εχθρών
Λιούις Περντί, συγγραφέας του «Διαθήκη» («The Da Vinci Legacy»,1983) και του «H Kόρη του Θεού» («Daughter Of God» 2000).
Λογοκλοπή. Εγραψε στην «Doubleday» αναφέροντας ομοιότητες ανάμεσα στη νουβέλα του κι αυτήν του Μπράουν.
Ο Μπράουν είπε ότι δεν έχει καν ακούσει το όνομα Περντί. «Είναι απλά ένα από τα σήματα τιμής που σου αποδίδονται όταν μπαίνεις στη λίστα με τα μπεστ σέλερ».
Ο Μπράουν. Το δικαστήριο απεφάνθη ότι οι ομοιότητες «δεν αντιπροσωπεύουν αυθεντικά στοιχεία από τη δουλειά του Περντί».
Μάικλ Μπέιτζεντ και Ρίτσαρντ Λέιγκ, συγγραφείς του βιβλίου που βγήκε το 1982 με τον τίτλο «Αγιο Αίμα, Αγιο Γκράαλ».
Λογοκλοπή, μέρος 2ο. Το 2006 μήνυσαν τον οίκο Random House, ισχυριζόμενοι ότι ο «Κώδικας Ντα Βίντσι» πήρε την «αρχιτεκτονική» του βιβλίου τους.
Ο Μπράουν αποκαλεί τους ισχυρισμούς «απλά αναληθείς».
Ο Μπράουν. Το δικαστήριο αποφάσισε εναντίον των Μπέιτζεντ και Λέιγκ και τους επέβαλε πρόστιμο $5,89 εκ.
Ρος Ντάουδατ, αρθρογράφος των «Νew York Times».
Στη στήλη του ο Ντάουδατ ισχυρίστηκε ότι η διασημότητα του Μπράουν ήταν σύμπτωμα της αμερικανικής «do it yourself» πνευματικότητας.
Δεν υπήρξε δημόσια απάντηση από τον Μπράουν.
Σχόλιο των «Times»: «Ηρεμήστε, κύριε Ντάουδατ. Οσοι από μας είχανε μυαλό δεν παρασύρθηκαν από τον Νταν Μπράουν».
Μπαρτ Ντ. Εχρμαν, καθηγητής θεολογικών σπουδών, στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνα.
Ιστορική ανακρίβεια. Ο Εχρμαν γράφει ότι οι περισσότερες από τις περιγραφές του Μπράουν πάνω σε παλιά έγγραφα και γεγονότα είναι «στη φαντασία του».
Ο Μπράουν ισχυρίστηκε ότι «όλη η ιστορία, τα παλιά έγγραφα, οι μυστικές τελετές στο μυθιστόρημα είναι ακριβείς».
Εχρμαν. Σε μια σπάνια δημόσια εμφάνισή του, ο Μπράουν απέσυρε τους ισχυρισμούς του: «Αφήστε τους καθηγητές και τους ιστορικούς να το παλέψουνε».
Σαλμάν Ρουσντί
Κακό γράψιμο: Το 2005 ο Ρουσντί αποκάλεσε το «Κώδικας Ντα Βίντσι» «ένα μυθιστόρημα τόσο κακό που δίνει κακό όνομα ακόμη και στα κακά μυθιστορήματα».
Ο συγγραφέας μπεστ σέλερ Νέλσον ντε Μιλ περιέγραψε το «Κώδικας Ντα Βίντσι» σαν «πολύ πιο πάνω από το έξυπνο θρίλερ... μεγαλοφυές».
Ρουσντί: Ο Ντε Μιλ παραδέχτηκε αργότερα στους Times ότι η πρώτη του αντίδραση στο «Κώδικας Ντα Βίντσι» ήταν «Είναι γελοίο! Δεν βγάζει νόημα».
Οι συνάδελφοι του Μπράουν
Τέσσερις Ελληνες συγγραφείς τοποθετούνται στο φαινόμενο Μπράουν
Γιάννης Ξανθούλης: Ο θρίαμβος της μαντείας
Δεν έχω διαβάσει τα βιβλία του Νταν Μπράουν. Και επειδή δεν έχω σχέση με θρησκευτικά θέματα, όλα αυτά που άπτονται με θρησκευτικά τάγματα, σέχτες και οργανώσεις παραθρησκευτικές δεν με ενδιαφέρουν καθόλου, όπως ακόμη και οι ίδιες οι θρησκευτικές οργανώσεις. Ως εκδοτικό φαινόμενο νομίζω ότι άπτεται των ενδιαφερόντων της εποχής μας αν σκεφθεί κανείς ότι στις μέρες μας θριαμβεύει η αστρολογία, η μελλοντολογία, η καφεμαντεία, η χαρτομαντεία κι όλα τα εις? μαντεία. Θεωρώ πως είναι μια μόδα που θα περάσει βέβαια. Απλώς σε λίγο θα βγει ένας άλλος Νταν Μπράουν, που θα είναι πιο ελκυστικός στο κοινό.
Πέτρος Τατσόπουλος: Καλή ενηλικίωση
Στην πραγματικότητα είναι πια φανερό ότι δεν μιλάμε για λογοτεχνία, αλλά για μια αλυσίδα παραγωγής παραλογοτεχνικών μυθιστορημάτων με συνομωσιολογικό μεδούλι. Μια μεγάλη μερίδα του αναγνωστικού κοινού παγκοσμίως αρέσκεται να πιστεύει ότι για όλα τα δεινά υπάρχει μία και μοναδική απάντηση ?είτε φταίνε οι Εβραίοι είτε η Αλ Κάιντα είτε οι μασόνοι είτε η Μαρία Μαγδαληνή. Ο Νταν Μπράουν υπηρετεί με συνέπεια αυτήν την «παράλογη» λογική και θησαυρίζει. Ας ευχηθούμε σε κείνον «καλοφάγωτα» και στο αναγνωστικό κοινό «καλή ενηλικίωση». Δυστυχώς, δεν μπορούμε να παλιμπαιδίζουμε στον αιώνα τον άπαντα. Η ίδια η πραγματικότητα ?πολύπλοκη και συχνά δυσερμήνευτη? θα αναλάβει, αργά ή γρήγορα, την ανώμαλή μας προσγείωση.
Aλέξης Σταμάτης: Σουντόκου λογοτεχνία
Η πρόζα του Μπράουν σού δίνει την εντύπωση ότι διαβάζεις σημειώσεις σεναρίου, ενώ το στυλ του καταφέρνει το ακατόρθωτο: Είναι ταυτόχρονα απλοϊκό και πομπώδες. Οσο για την ουσία: Το αίνιγμα ως κεντρικό κινούν της πλοκής υπήρξε ανέκαθεν ένα πολύ ενδιαφέρον εργαλείο στη λογοτεχνία. Αρκεί στην πορεία προς τη λύση του να υπάρχει κάποιο βάθος και μια ουσιαστική στόχευση. Το ζήτημα με τον Μπράουν είναι ότι η συγγραφική πρόθεση εξαντλείται μόνο στη λύση του, ενώ η πορεία προς αυτήν είναι πασπαλισμένη με μια μπανάλ θρησκειοαρχαιολογική εσάνς συνομωσιολογίας. Σε εποχές που είναι δύσκολο για τον μέσο αναγνώστη να μείνει για κάποια ώρα πάνω από μια παράγραφο, πόσω μάλλον σε ένα βιβλίο, η σουντόκου λογοτεχνία του Μπράουν χτυπάει κέντρο.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης: Νταν Μπράουν, ο επιδέξιος
Ο Ντάν μπράουν είναι ένας επιδέξιος συγγραφέας, πολύ καλός στο είδος του. Ξέρει να αφηγείται, να δομεί, να ανατρέπει, γνωρίζει τη βασική τέχνη του σασπένς. Η παγκόσμια επιτυχία του οφείλεται στο ότι η αφήγησή του έχει αρετές ? θέλω να πω δεν είναι μόνον το συνωμοσιολογικό στοιχείο, το προβοκατόρικο, το αιρετικό, το απόκρυφο, ή το βδελυρό και ενίοτε το ανίερο που χρησιμοποιεί και που γοητεύει μια τεράστια ποικιλία αναγνωστών, αρκετοί από τους οποίους τον έχουν διαβάσει από περιέργεια, αλλά όχι χωρίς καμιά ευχαρίστηση. Ο Μπράουν δεν είναι μεγάλος συγγραφέας, αλλά είναι καλός τεχνίτης: Βρήκε μια συγκεκριμένη φλέβα χρυσού, και τη χτυπάει σωστά, εύστοχα, ηδονικά, σαδιστικά και με μεγάλα κέρδη.
Θανάσης Διαμαντόπουλος
