«Μύθοι και Αρχέτυπα στη Μεσόγειο» είναι ο τίτλος της έκθεσης που παρουσιάζουν το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

Στο Βυζαντινό Μουσείο παρουσιάζονται πάνω από ενενήντα έργα και στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο περισσότερα από είκοσι. Πρόκειται για ζωγραφικούς πίνακες και γλυπτά πολύ σημαντικών, Ιταλών ως επί το πλείστον, καλλιτεχνών (de Chirico, Savinio, Sartorio, Kounellis, Levini κα) τα οποία, με θεματική αφορμή την θάλασσα της Μεσογείου, απεικονίζουν τους αρχαιοελληνικούς μύθους.

Το έναυσμα της αναζήτησης της εικόνας της θάλασσας στα έργα της νεότερης τέχνης ήταν η αφορμή για να πραγματοποιηθεί αυτή η έκθεση. Κοινό στοιχείο αρχαίων και νεότερων αντικειμένων: η σχέση τους με την θάλασσα, η απεικόνισή της, ρεαλιστικά ή μεταφορικά μέσα από μύθους και αλληγορικές εικόνες. Αποκαλύπτεται έτσι η διαρκής παρουσία της, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, όχι μόνο ως εικόνα αρχετυπική αλλά και ως απαραίτητο στοιχείο της ζωής, θεμέλιο και πηγή της, όπως εξάλλου και της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση αναδεικνύουν την πολιτιστική συνέχεια, την διάρκεια στο χώρο και το χρόνο των μύθων που γαλούχησαν όλους σχεδόν τους λαούς της Μεσογείου. Η θάλασσα παρουσιάζεται αλληγορικά ως πηγή ζωής και πολιτισμού, ως το στοιχείο που επηρεάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων που ζουν δίπλα της, αλλά επίσης διαμορφώνει τη σκέψη και τη συνείδησή τους, με τρόπο καταλυτικό. Οι αρχαιοελληνικές θεότητες συνιστούν ακόμη και σήμερα σύμβολα σύγχρονων προβληματισμών αλλά και τεχνοτροπικών πειραματισμών και διαμορφώνουν το λεξιλόγιο μιας πανάρχαιας γλώσσας που χρησιμοποιείται ως τις μέρες μας από τους καλλιτέχνες και γίνεται απόλυτα κατανοητή από το κοινό.

Τα έργα της έκθεσης προέρχονται από πολλά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές της Ιταλίας, όπως τα: GAM di Genova, Galleria Comunale di Roma, Museo Ricci Oddi di Piacenza, Museo Archeologico di Gela, Museo di Capodimonte, Museo Fattori di Livorno, Museo Provinciale di Gorizia, Galleria d’Arte Moderna e Contemporanea Comunale di Roma, Accademia di Belle Arti di Napoli.

Το Βυζαντινό Μουσείο συμβάλλει ουσιαστικά στην έκθεση με πέντε έργα από τις συλλογές εικόνων και τοιχογραφιών. Και αυτά, σε πρωϊμότερους αιώνες (17ος και 18ος), προσεγγίζουν από τη δική τους πλευρά τον συμβολικό χώρο και ανιχνεύουν δια τη πίστης αρχέτυπα με εργαλείο το νερό, τη θάλασσα και τη Μεσόγειο. Ο συμβολικός υδάτινος κόσμος της Μεσογείου, η Θάλασσα, διαπερνά και τη χριστιανική λειτουργία και τον Λόγο της, είτε ως «Θάλασσα των εκκλησιών» είτε ως η Θάλασσα του Αϊ-Νικόλα είτε ως ο συμβολικός Ιορδάνης ή η Ζωοδόχος Πηγή. Το «ύδωρ» είναι και εδώ θεμέλιο και πηγής ζωής.

Την έκθεση επιμελείται και συντονίζει ο ιστορικός τέχνης Renato Miracco, με την υποστήριξη της Περιφέρειας Σικελίας, ενώ τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών της Ιταλίας. Στην οργάνωση συμμετέχει και το Ίδρυμα Mazzotta του Μιλάνου, ενώ ο ομώνυμος εκδοτικός οίκος έχει αναλάβει την παραγωγή του καταλόγου.

Μελλοντικά η έκθεση θα ταξιδέψει σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου, σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη, το Κάιρο, η Τύνιδα, η Τρίπολη, το Αλγέρι, το Ραμπάτ και το Μοντεκάρλο.

Τέλος, στο πλαίσιο της έκθεσης, το Γραφείο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου έχει σχεδιάσει το πρόγραμμα «Ανιχνεύοντας τους μύθους της Μεσογείου». Τα προγράμματα για σχολικές ομάδες θα πραγματοποιηθούν την περίοδο από τις 9 Ιανουαρίου 2007 έως τις 25 Φεβρουαρίου 2007. Οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν με τους μαθητές τους το πρόγραμμα θα πρέπει να επικοινωνήσουν με το Γραφείο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου, στο τηλέφωνο 2107231985, από τη Δευτέρα 4/12 καθημερινά και ώρες 11.00-14.00.

Η έκθεση θα είναι ανοικτή για το κοινό από την 5η Δεκεμβρίου 2006 έως την 25η Φεβρουαρίου 2007